Biografiska poezija a lyriska proza na wysokim niwowje
Lětsa w nakładnistwje POP wušła kniha Benedikta Dyrlicha „Grüne Hasen dampfen ab“ je zběrka cyłkownje 28 krótkopowědančkow w němskej rěči. Nimale wšitke z nich zaběraja so na někajkežkuli wašnje ze serbstwom.
Na wikach sobudźěłaćerjow LND zeznał
Rozmołwa ze słowakskim přećelom Serbow Peterom Čačkom
Serbska literatura nańdźe wosebje w słowjanskim wukraju kedźbnosć a připóznaće. Wo to staraja so hłownje přełožowarjo w tutych krajach. Woni maja wuski a wutrobny poćah k serbskemu literarnemu tworjenju. K tajkim spěchowarjam słuša słowakski přećel Serbow, 82lětny literat, přełožowar, chórowy nawoda a organist Peter Čačko z Bratislavy. Před 57 lětami bě so wón z tworjenjom serbskich literatow zeznajomił a je jemu hač do dźensnišeho swěrny. Z nim je so Alfons Wićaz rozmołwjał.
Što Was pohnuwa so 57 lět swěru za serbsku literaturu zajimować?
Zajimawe pućowanje podłu Sprjewicy
Wo „maćerce Sprjewi“ předleža mnohe knihi, lědma pak wo jeje dohromady 60 kilometrow dołhich štyrjoch wotbóčkach. Nětko je informatiwny němskorěčny zwjazk wo Sprjewicy, kaž pódlanske rěčki serbsce rěkaja, na předań. Wulko-dubrawčan prof. dr. Eberhard Garbe je awtor derje wuhotowaneje nowostki wo „romantiskim kruchu Łužicy“, kaž w podtitlu rěka. Bohužel njejewi so w nim serbske mjeno Sprjewica, kotrež wužiwamy předewšěm za 40 kilometrow wotbóčku Sprjewje wot Lichanja hač do Sprjejc. Dalše tajke „dźěći Sprjewje“ su Malešanska, Grodkowska a Bórkowska rěčka. Zajimawa a lědma znata je teorija slědźerjow, zo bě Sprjewica něhdy hłowne rěčnišćo Sprjewje, mjeztym so wobhladuja wulku Sprjewju jako pokročowanje Lubaty.
Swjedźenska fanfara Jana Cyža překwapiła
Serbske impresije z 53. Wojerowskich swjedźenskich dnjow hudźby
Dwanaće koncertow, kotrež wuhotowa wjace hač 200 interpretow, steješe na programje lětušich 53. Wojerowskich swjedźenskich hudźbnych dnjow. Wo serbske impresije pak njepostara so jeno Serbski ludowy ansambl Budyšin z interaktiwnej bajku „Překlepana liška“ na tekst Jěwy-Marje Čornakec a z hudźbu Liany Bertók.
Na zahajenskim koncerće we Łužiskej hali překwapichu dołholětnych stajnych wopytowarjow kaž tež čestnych hosći z nowej swjedźenskej fanfaru. Wyši měšćanosta Stefan Skora předstaji hudźbnje zhusćeny kruch w přitomnosći komponista Jana Cyža jako něšto poradźeneho. Konserwa dotalneje fanfary z pjera Jana Pawoła Nagela njehodźeše so po lětach jewjacych so techniskich njedostatkow dla hižo wužiwać. „Ideju za nowu fanfaru poprawom dawno hižo mějachmy. Wona pak njebu ženje zrealizowana. Jan Cyž je runje to, štož chcychmy a trjebachmy, do notow přetworił“, praji šefchoreografka hudźbnych dnjow Carmen Hofmann.
Wulkeho Słowjanow splaha najmjeńši narod smy my …
Njedawno sedźachmoj, moja ruska žona a ja, ze Swjetu hromadźe. A nadobo Swjeta praji: „Ja sym Němka“ (wona ma němske staćanstwo). Na to ja: „Ale Swjeta, sće tola Rusowka“, a wona: „Wězo sym Rusowka“. A potom so intensiwnje wo tym rozmołwjachmy, wo čimž chcu tu pisać: Što to je, štož wučinja, zo sym Serb? Što je „serbske narodne wědomje“? A w kotrym zmysle smy my Němcy? Kak daloko dźe patriotizm za Němsku abo snadź za słowjanske kraje, hdyž dźě sym Słowjan?
Jasne je, zo smy staćenjo Němskeje. Wustawa Sakskeje praji: „W kraju bydlacy wobydlerjo serbskeje ludoweje přisłušnosće su runoprawny dźěl statneho ludu.“ Hdźež pak so njerozeznawaja statna přisłušnosć a narodnosć, etniskosć, potom smy Němcy. Ale smy tola Serbja, serbski lud – što to rěka?
Nowe drohotne dokumenty wo Witkojc z Čěskeje
Před 125 lětami delnjoserbska basnica so narodźiła
28. meje by zasłužbna a wuznamna delnjoserbska basnica, prócowarka a publicistka Mina Witkojc 125. narodniny swjećiła. Rodźena w Bórkowach jako Anna Wilhelmine Wittka zemrě wona 11. nowembra 1975. Jeje basnje a štučki – w 25 lětach dohromady 128 (poslednja z lěta 1946) – a jeje wobšěrne publicistiske dźěło jako zamołwita redaktorka Noweho Serbskeho Casnika a Serbskeho Casnika 1923 do 1931 pozběhnychu delnjoserbsku literaturu a nowinarstwo po wobsahu a rěči na nowy wysoki niwow. Wuznamne su tež jeje přełožki znatych literatow do delnjoserbšćiny – na přikład Ćišinskeho, Zejlerja, Andrickeho, Němcove- je a Puškina. W mnohich knižkach a knihach su dźensa jeje literarne twórby přistupne w delnjoserbskej, hornjoserbskej, němskej a dalšich słowjanskich rěčach.
Wosebity přebytk „na chwilku“
Njewšědny hotel w bywšej Goethowej apotece – historiske slědy staj wobsedźerjej do koncepta zapletłoj
Kuchar kofejownje a hosćenca „Wolfgang’s“ Ralf Nielisch přihotuje hosćom mjez druhim přewšo rady mjaso, kotrež zrawi w swójskim sušaku, tak mjenowanym „dry ageru“.Za fasadu Budyskeje Hošic hasy čisło 27 chowa so woprawdźita drohoćinka. Adresa wodźeše něhdy do Goethoweje apoteki. Tež hdyž je mjeztym zawrjena, su slědy bywšeho mějićela Paula Leidlera hišće jasnje spóznajomne. Meble apoteki wobohaćeja nětko kofejownju a hosćenc z mjenom „Wolfgang’s“. Hdźež běchu do toho bydlenja na hornich poschodach a w přitwarje, je ekskluziwny butikowy hotel „Moments“.
Zasłužbna hrajerka z jubilejomaj
Serbska dźiwadźelnica Petra-Maria Bulankec-Wencelowa steji hižo 30 lět – połojcu swojeho žiwjenja – na jewišću
Jutře, 12. róžownika, swjeći znata serbska dźiwadźelnica a režiserka Petra-Maria Bulankec-Wencelowa 60. narodniny. Jubilarka skutkuje hižo 30 lět na jewišću, wjace hač połojcu z nich w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle. Nimo toho nawjeduje Serbske dźěćace dźiwadło a lajsku dźiwadłowu skupinu Konjecy-Šunow.
Hižo wot dźěćatstwa zajimowaše so za hraće, a tak njezadźiwa, zo činješe 1966 swoje prěnje kroki na sławnych „deskach swěta“ runje w tym ćělesu, za kotrež dźensa kruchi wupytuje a je inscenuje – byrnjež wone tehdy hišće „Serbske pioněrske dźiwadło“ rěkało a w nošerstwje Ludoweho nakładnistwa Domowina było.
Njeswačanski domizniski muzej mjeztym 14 lět wustajenišćo na ...
Je-li rěč wo „domizniskim muzeju“, drje mysli někotryžkuli na starožitnosće a stare kuchinske graty. W Njeswačidle su na wjele wyšim niwowje a waža sej tež serbske stawizny gmejny.
Njeswačanski domizniski muzej na nawsy njedaloko cyrkwje a historiskeho hosćenca je na kóždy pad wobhladanjahódny. Tamniše kulturne a domizniske towarstwo, kotrež zarjadnišćo wobhospodarja, běchu hižo 1961 załožili. Wjele lět čłonojo na to za prawymi rumnosćemi pytachu, zo móhli sej swójski muzej zarjadować. W lěće 2004 gmejna towarstwu něhdyši wobchod srjedź wsy jako nowy domicil poskići. Tak dachu so do dźěła a rumnosće přetwarichu, byrnjež we wsy tež diskusije byli, hač je to scyła trjeba. Po runje pjeć měsacach, hody 2004, móžachu swój domizniski muzej wotewrěć. Při tym njestejachu z prózdnymi rukami. Wšelake eksponaty hižo mějachu, na přikład model mjeztym wottorhaneho stareho třistronskeho burskeho statoka, natwarjeny wot šulerjow Rakečanskeje srjedźneje šule pod nawodom Njeswačanskeho wučerja Hansa-Wernera Heinkeho.
Na dnju maćerjeju swójba zapleńči
Kak mać wulkeje serbskeje swójby wužadanja wšědneho dnja zmištruje
Druha njedźela róžownika je zdawna rezerwowana za dźeń maćerje. Tón dźeń steja žony w srjedźišću, kotrež zamóža na najwšelakoriše wašnje dźěći, swójbu, wšědne dźěło a často tež hišće towaršnostny angažement zjednoćić. Jedna, kotraž to na wobdźiwajomne wašnje zmištruje, je Antje Bobcyna we Worklecach.
Štóž dokładnje njewě, hdźe we Worklecach Bobkecy bydla, statok w Nuliku hnydom při Don Boskowym domje poměrnje lochko namaka. Tam dźě so z dźěćimi mjerwi a tuž je tež druhdy trochu wótřišo. „Naš nan doma njeje, ale naša mać“, mi jedyn z hólcow přiwoła. A hižo stupi Antje Bobcyna z chěžinych durjow. Runje hišće je dźěćacu drastu rjadowała a pola młódšich za domjacymi nadawkami hladała. Nětko prosy mje do běrowa tepjenskeje firmy swojeho mandźelskeho Rolfa, hdźež wšak ma tež wona swoje pisanske blido. „Tu změjemoj najlěpši měr“, so wona posměwknje. Wokomiki měra su pola Bobkec popołdnju rědke. Nic jenož jich dźěći so na dworje zabawjeja, ale tež hišće hóstny šuler z Bretoniskeje.
