Z přirodu zmysłapołnje hospodarić
Permakultura w Njebjelčanskej gmejnje dźeń a bóle připóznata
Wikipedija praji wo permakulturje, zo je to princip, po kotrymž so dołhodobnje skutkowace přirodne kołoběhi tworja. Běše-li přirodne dźěłanje spočatnje na ratarstwo wusměrjena, dźensa po njej samo w energijowym hospodarstwje kaž tež při planowanju krajinow a socialnych infrastrukturow dźěłaja. Zakładna mysl permakultury je, ekologisce, ekonomisce a dołhodobnje z čłowjekej datymi resursami přirody zmysłapołnje hospodarić.
W Njebjelčanskej gmejnje hižo někotre lěta z wuspěchom na polu naročneho wužiwanja płonin skutkuja. Z Thomasom Noackom maja tam za to wupruwowaneho a mjezynarodnje připóznateho fachowca. Wón znaje wokolinu a jeje wobstejnosće a zamó gmejnu ze swojimi idejemi na tymle polu mjezynarodnje na zajimawu komunu pozběhnyć.
Wěriwym bohatstwo serbskosće wuwědomić
Dr. Robert Malink chce jako nowy farar ewangelskeje wosady w Rakecach tež dwurěčnosć pěstować
Na spočatku bě telefonat. Jako dr. Robert Malink minjenu nazymu jako farar w Spitzkunnersdorfje słuchatko wotzběhny, słyšeše na tamnym boku hłós Olafa Langnera, nawody cyrkwinskeho předstejićerstwa ewangelskeje wosady w Rakecach. Tón so jeho prašeše, hač nochcył jako farar do Rakec přińć. Farske městno njebě po wotchadźe fararja Andreasa Keckeho loni w septembru hižo wobsadźene.
Zo je Langner runje fararja Malinka zazwonił, měješe swoju přičinu: Rakečan, kiž so sam hižo dlěje wo wožiwjenje serbskeje rěče w cyrkwi prócuje, pytaše wědomje za serbskej farskej swójbu.
Ze šěsć generacijow Lajdrec swójby w Kozarcach wjesnjanosća ...
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Jedyn z prěnich kubłanskich politikarjow był
Wudawaćel prěnjeje hornjoserbskeje ćišćaneje knihi Wjacław Warichius před 400 lětami zemrěł
Přez lětstotki dźeržachu so w Hodźiju blady, zo ma rozrjadowanje dušepastyrskich nadawkow w tamnišej wosadźe swójbny pozadk. Dwaj fararjej – nan a syn – staj wšitko mjez sobu wučinjałoj. Tak bě prěni farar, tak mjenowany pastor primarius, jeno za němskich wosadnych přisłušny, předewšěm za wšěch zemjanskich ryćerkublerjow wokoliny a jich zdźěla němskich přistajenych. Druhi farar, diakonus mjenowany, bě zamołwity za serbskorěčnych wosadnych – a tak za nimale wšitkich. Wšako běchu wsy, kotrež Hodźijskej wosadźe přisłušachu, kaž cyrkwinska wjes sama serbske.
Serbowka Katarina Otilija Bjenadźic hnadna knjeni klóštra ...
Zaběraš-li so ze staršimi stawiznami Budyšina a Hornjeje Łužicy, zetkawaš so často z dźiwnym nastajenjom stawiznarjow, domizniskich slědźerjow abo politikarjow. Druhdy je to samo aroganca, zo měł w konkretnym padźe dopokazać, zo je wobjednawana wosobina woprawdźe serbskeho pochada. Kaž bychu tajcy w srjedźowěku personalny wupokaz měli! Nimaja pak nawopak žadyn problem, přiličeć wšitke tajke wosoby němskemu wobydlerstwu. Tajki pad mějachmy před lětami tež nastupajo Budysku wulkopřekupsku swójbu Bjenadow.
Stawizny a přitomnosć we wobrazach
Swjedźenski ćah k 750. róčnicy prěnjeho pisomneho naspomnjenja Njeswačidła so wulce poradźił
Štož je Njeswačidło minjenu njedźelu dožiwiło, wo tym budu tam a we wokolinje hišće dołho rěčeć. Swjedźenski ćah bě zawěrno wurjadny wjeršk swjedźenja k 750. róčnicy prěnjeho pisomneho naspomnjenja wsy. Stawizny a přitomnosć we wjace hač 30 wobrazach na tak originelne wašnje na nohi stajić je sej wot wobydlerjow, towarstwow, gmejny a mnohich dalšich wobdźělenych wjele dźěła a prócy žadało. To pak je so skónčnje zadaniło, štož bě z ertow wjele stow spokojnych wopytowarjow wusłyšeć.
Nimo jěcharjow na konjach w historiskich kostimach, zwobraznjacych wosobiny kaž Awgusta Sylneho, hrabju Brühla, hrabju Sulkowskeho a dalšich, běchu předewšěm te wobrazy sobu najoriginelniše, kotrež so ze serbskimi stawiznami a tradicijemi zaběrachu.
Makedonjan po přeću tež kwasnu poliwku wari
Wjesnjenjo, ale tež ludźo zbliska a zdaloka załožeja rady do Slepjanskeho hosćenca „La corona – K hadźacej krónje“
Spěšnje je so před něšto časom wokoło powědało a ludźi šokowało, zo budźe woblubowany a přeco derje wopytany Slepjanski hosćenc „K hadźacej krónje“ zawrjeny. To je nimo a nichtó so hižo za přičinami, čehodla tam swěcu hasnychu, njepraša. Wšako knježi w lokalu ze žurlu a pensiju a z krasnej piwowej zahrodu mjeztym zaso čiłe žiwjenje.
Tež serbske jědźe na planje
Cyła swójba ruku w ruce dźěłała Ze zapiskow Richarda Zahrodnika, 6
Dźěćatstwo w narańšej ewangelskej kónčinje mjez Bukecami a Lubijom kónc 19. lětstotka wopisuje 1962 zemrěty Richard Zahrodnik. Originalny němskorěčny tekst ze swójbneho archiwa staj jeho prawnučk Friedhard Krawc a Arnd Zoba-Bukečanski zeserbšćiłoj.
Na žnjowe zasadźenje pola bura Wićaza w Njeznarowach (Eiserode) so rady njedopominam. Jeho pobožnosće dla rěkachu jemu „swjaty Wićaz“. Wón wědźeše ludźi znjewužiwać. Cyły dźeń tčach w smalacej lětnjej horcoće w bróžni pod třěchu a dyrbjach snopy přimjetować, zo bychu je składowali. Wšudźe w přepoćenej košli tčachu kochty. Smjerćmučny lehnych so wječor z rozkałanym a bolacym ćěłom do łoža. Nócne košle znali njejsmy.
Staršej njejstaj nas na dźěło pósłałoj. Z bratrom wobhladowachmoj to skerje jako samozrozumliwe, runja staršimaj dźěłać a pjenjezy zasłužić. Jako začuwach jónu mało lóšta, na Walowskim ryćerkuble rěpy přećahować, rjekny mi nan: „Wostaj jeno doma, móžeš w swojim žiwjenju hišće dosć dźěłać.“
Wuknu samostatnosć wosrjedź wjesneho žiwjenja
W Lipinach njedaloko Łaza drje maja najmjeńšu dźěsćownju we wokolinje
W Lipinach pola Łaza je mała dźěsćownja, kotraž je do žiwjenja wsy derje integrowana. Wobydlerjo tam bydlace dźěći a młodostnych do wjesneho cyłka přiwozmu a woni zarjadnišćo podpěruja. Na druhim boku so dźěćacy dom w nošerstwje Dźěłaćerskeho dobroćelskeho skutka (AWO) we wsy angažuje. Chowancy domu njenawróća so do swojich swójbow, ale kubłarjo a kubłarki přihotuja je na samostatne žiwjenje.
Kóždy sobu čini
Na hrjadkach a kerkach płody zrawja. Kirbsy swoje wulke łopjena rozpřestrěwaja. W folijowym domčku rostu tomaty a kórki. Lana (11), Kyra (12), Damian (7) a Finn-Luka (7) jim wodu přiliwaja a je hladaja. „Kóždy móže pomhać. Sad a zelenina našu jědź wobohaćeja“, praji Katrin Gerstmann, kotraž je wot lěta 2013 teamowa nawodnica w dźěćacym domje Dźěłaćerskeho dobroćelskeho skutka (AWO) z mjenom wjesny dom w Lipinach (Lippen). Dźěło w zahrodce słuša tam do ritualow zarjadnišća. Kóžde dźěćo a kóždy młodostny w starobje šěsć do 16 lět, kiž tam bydli, je zapřijate/zapřijaty.
Stary twar a młode žiwjenje
Jězby po swěće čaja – Hižo jako dźěćo čaj předawać chcyła, nětko to čini6
Šěsć lět dołho Elke Werner hižo w Drježdźanskim Nowym měsće w swojim wobchodźe Teerausch čaj předawa. Měrćin Wjenk je so z njej rozmołwjał.
Na internetnej stronje Wašeho wobchoda móžemy čitać, zo sće poprawom rěčne wědomosće studowała. Kak tomu, zo maće nětko čajowy wobchod?
E. Werner: Hižo za čas dźěćatstwa a młodosće w delnjej Frankskej přeco powědach, zo chcu něhdy jónu čaj předawać. Jako studentka přełožowanja za španišćinu a portugalšćinu sym w Heidelbergu w čajowym wobchodźe wupomhała. To so mi tak zalubi, zo so krótko po studiju ze swójskim čajowym wobchodom zesamostatnich, kotryž sym lubosće dla w Drježdźanach wotewriła.
A sće z kupcami spokojom?
