Agilny wuměnkar sej muzej z mnohimi drohoćinkami zarjadował
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (24)
Někotři njemóža so toho časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.
Přijědźeš-li z Ralbičanskeho směra do Konjec, skedźbnja će tafla před zachodom prěnjeho statoka naprawo na to, zo je tam „Muzej“. Tuž radlubje pozastanješ. Dźiwaš so, hdyž će mějićel, 75lětny Jakub Šołta, přećelnje serbsce wita a sej chwile bjerje swój z wjele pilnym dźěłom zarjadowany přehlad z mnohimi drohoćinkami zašłosće předstajić.
Witaj, 1. lětniko
Krabatowa zakładna šula Kulow
Serbska zakładna šula „Dr. Marja Grólmusec“ Radwor
Serbska zakładna šula „Jurij Chěžka“ Chrósćicy
rjadownja 1/1: Valentin Adam, Albert Baumgärtel, Caspar-Dominik Bejmak, Amadeus Kral, Jonas Meixner, Jan Säuberlich, Paul Wirrig, Miriam Bohotec, Cosima Bušic, Maja Młynkec, Paulina Šibšikec, Jette Steglichec, Marja-Madlena Vickec
rjadowniska wučerka: Andrea Mešerowa
rjadownja 1/3: Benno Bartko, Anthony Böhm, Tim Dzschjedzik, Raphael Frindt, Yannick Glücklich, Niklas Haase, Lorenz Heide, Paul Hiltscher, Domenik Kostroa, Marcel Miersch, Noah Opitz, Lukas Schneider, Oskar Schneider, Darian Tumbew, Bruno Weirauch, Nils Weißbach, Anton Zwickel, Sofie Hahnel, Hanne Nagel, Laura Nuck, Melissa Schäfer, Martina Siegert
rjadowniska wučerka: Annegret Klanowa
Zhromadnje bubnarili
Jacob Odamety pochadźa z Ghany. Jako bě hakle 13 lět stary, dósta wón hižo titul „Masterdrummer“. Tón su jemu ludźo w jeho domiznje spožčili.
25. julija je Jacob hósć Worklečanskeho horta był. Jeho hesło je „bubnarić je cyroba duši“. Dźěći su z Jacobom Afriku a Němsku hromadu zwjedli. W sportowej hali je rytmus afriski a europski swět zwjazował. Při tym su dźěći mału rejku nawukli. A wone zhonichu, zo je bubon tradicionalny hudźbny instrument w Ghanje.
Jacob wobdźěli so lětsa ze swojej dźowku na telewizijnym wubědźowanju „Das Supertalent“. Za to jemu dźěći a kubłarki Worklečanskeho horta kruće palcy tłóča. Tekst a foto: Marija Budarjowa
Wjele wjesela w šuli!
Na šulu so wjeselu! Tam pisać, ličić nawuknu a nowych přećelow zeznaju!
Hdys a hdys wobdźěleja so rjadownje na wubědźowanjach. Tomu bě tež loni tak, a rjadownja 4a Radworskeje šule „Dr. Marja Grólmusec" je ze swojim spěwnym přinoškom „To běchu naše prózdniny" wubědźowanje Ludoweho nakładnistwa Domowina na temu „Hura, prózdniny!“ dobyła. Foto: Rejzka DelenkowaRalbičenjo pěstuja zwiski z partnerskej šulu w Mělníku. Tak su delanscy šulerjo do Čěskeje jěli a tam mjez druhim stolicu Prahu wopytali. Foto: Jana BětnarjowaTež wšelake zarjadowanja w běhu lěta přewjeduja. K tomu słuša předčitanski dźeń. Do zakładneje šule „Jurij Chěžka“ w Chrósćicach bě Bettina Wenderothowa knihi sobu přinjesła, z kotrychž je dźěćom po přeću čitała. Foto: Feliks HazaW zymje mějachu šulerjo z Pančic wjeselo w sněze. Foto: Štefan PaškaNa serbskich kubłanišćach serbske nałožki haja. W januaru wězo ptači kwas swjeća, štyri měsacy pozdźišo meju mjetaja, kaž tu lětsa w Kulowje. Foto: Lubina DučmanowaPři horcym wjedrje podachu so Wóslinčanscy zakładni šulerjo do Kulowskeje lěsneje kupjele.
Imersiju jako dźěćo dožiwiła
Na wopyće pola rěčespytnicy dr. Jany Šołćineje
Krasny to słónčny a jasny dźeń. Z terasy domskeho Šołćic swójby w Hornjej Kinje maš daloki wid na krajinu, a Łužiske hory tworja přijomnu kulisu. Tutón napohlad wuwabja we mni melodiju ludoweho spěwa „Łužica moja, lubozny krajo ...“. 55lětna rěčespytnica dr. Jana Šołćina na mnje pohladnje a praji: „Haj, kaž spěw to zwuraznja, tež ja začuwam, hdyž ze swójbu na terasy sedźimy a so wot rjaneje krajiny wobkuzłać damy.“
Wobšěrny přewodnik po našich serbskich wopomnišćach
Derje a informatiwnje spisana kniha wo něhdźe 220 serbskich pomnikach a narownych kamjenjach wosobinow našeho ludu z pjera Trudle Malinkoweje je w LND wušła. Awtorka je pilnje slědźiła a nowostku do pjeć dźělow rozrjadowała: Hornja a Delnja Łužica, Němska zwonka Serbow, wukraj a hižo njewobstejace wopomnišća. Nadeńdźemy tam pomniki z krótkim wopisanjom wosobinow, wopomjatnych taflow, narownych kamjenjow a dalšich městnow.
Za Hornju Łužicu wopisuje Malinkowa 67 městnow serbskich wopomnišćow, tak tež najstarši pomnik z lěta 1867 na Budestečanskim kěrchowje za dobroćela Serbow, prawiznika Jana Michała Budarja. Wón bě prawa roboćanow přećiwo knježkam zakitował a swoje zamóženje serbskej chudźinje wotkazał. „Wot dźakownych Serbow“ bu wulki zornowcowy kamjeń za njeho postajeny a 2. oktobra 1867 wotkryty. Kaž tónle pomnik wobjednawa awtorka tež wšitke dalše serbske wopomnišća po systemje nastaće, napohlad a wotkryće.
Wuspěšne zakónčenje a nadźija do přichoda
40. mjezynarodny swjedźeń serbskeje poezije přewjedli
To bě woprawdźe hódne zakónčenje 40lětneje wuspěšneje tradicije Mjezynarodnych swjedźenjow serbskeje poezije. Na Wotrowskim hrodźišću w lěće 1979 na iniciatiwu tehdy młodeho basnika Benedikta Dyrlicha prěni króć iniciěrowany a wot njeho zhromadnje z dalšimi pomocnikami kóždolětnje dale hač do 2019 wuspěšnje organizowany swjedźeń je so na wulkotny festiwal wuwił. Na nim prezentowachu serbscy poeća zhromadnje z němskimi a wukrajnymi basnikami swójske twórby a přełožki serbskich basnjow do wšelakich rěčow.
Jazzowa poezija, lubosćinska lyrika a zwěčnjena improwizacija
Lipšćanske duwo mlokawka wuda nazymu swoju prěnju CD „poezija lubosće – die Jahreszeiten der Liebe“. We wobłuku lětušeje Budyskeje Dołheje nocy kultury staj spěwarka Walburga Wałdźic a gitarist Max Löb zynkonošak takrjec dočasnje předstajiłoj.
Jazz, soul, adapcije a citaty serbskeje ludoweje hudźby – tak móhła so CD hrubje wopisać. Bjezmała wšitke přinoški su zdźěla zhudźbnjene basnje Róže Domašcyneje, Tomasza Nawki a Kita Lorenca. Titulej zynkonošaka wotpowědnje wobjednawaja wone wjelorake, často erotiske fasety (njeplatoniskeje) lubosće, rozrjadowane do štyrjoch kapitlow.
Něhdźe 70 000 starych mjenow
Reprint Šwjeloweje knihi „Stronine mjena Chóśobuskego wobcerjenja“
Tež w redakciji delnjoserbskeho tydźenika Nowy Casnik, kotryž prěni raz 1848 jako „Bramborski serski Casnik“ wuńdźe, maja mału biblioteku ze wšitkimi knihami, kotrež tam za wšědne redaktorske dźěło trjebaja. Hłownje su to wšitke starše a nowše słowniki a nimo nich poměrnje tołsta edicija „Die Flurnamen des Kreises Cottbus / Stronine mjena Chóśobuskego wobcerjenja“. Jeje awtor je Bogumił Šwjela, zasłužbny delnjoserbski farar, rěčespytnik, stawiznar, ludowědnik, redaktor a sobuzałožer Domowiny (1873–1948). Hižo jako młodźenc běše kónc 19. lětstotka serbske ležownostne mjena w Delnjej Łužicy pilnje zběrać započał. K tomu běštaj jeho pohonjałoj prof. Arnošt Muka, znajer a lubowar Delnjeje Łužicy, a serbski wučer Hendrich Jordan. W časopisu Maćicy Serbskeje běchu 1913 prěnje wuslědki zběranja wozjewjene. Bogumił Šwjela je to dale wjedł, štož činješe něhdźe poł lětstotka. Bohužel pak njeje dožiwił, zo su wuslědki jeho wobšěrneho a njesprócniweho dźěła jako kniha wušli.
Tři žaby w smjetanje
„W Němskej knježitej bjezorientacija a přepjatosć.“ To zwěsća Frankfurtski socialny institut. Hłownje krizowe zjawy dźensniše žiwjenske začuća dominuja. Napjatosće a šmjaty w politice, terorizm, atomowa, klimowa abo migrantska a dalše krizy ludźom strach načinjeja a rubja jim optimizm. Mnozy čakaja na tón wulki wubuch, su zadwělowani abo bědźa so z depresijemi. Dalši čuja so na smjerć chori a hladaja na bórzomny kónc swěta. Někotryžkuli wucychnuje so w socialnej syći a spyta tam swoje strachi abo hidu wotbyć. Wjele ludźi woli radikalne strony, kaž njebychu wědźeli, što činja. Njedožiwjamy jenož chutnu energijowu krizu na fosilne paliwa, ale tež krizu dušinych resursow. Faluje zakładne ćěriwo žiwjenja, kaž nadźija abo dowěra.
