Na stawizny Wendlanda zhladowane

Kaž w Serbach, tak su něhdy tež we Wendlandźe zdokonjeli, zo Drjewjenjo sami swoju słowjansku narodnosć a rěč z wulkim wotchilenjom zacpěwachu. Hinak hač pola nas pak njejsu so w Delnjej Sakskej našli duchowni, kotřiž bychu po cyrkwinskej reformaciji domoródnu słowjanšćinu na spisownu rěč wuwili. Ewangelski farar Christian Hennig (1649–1719) z Wustrowa zapisa 1711: „Die nachher den Studiis sich gewidmet, und entweder von Väterlicher oder Mütterlicher Seiten, oder auch von beyden, wendisches Herkommens gewesen, haben sich deßen mit Fleiß enthalten, um sich nicht zu verrathen, daß sie Wendisches Geblüts, welches sie, ihnen schimpfflich haltend, bey Frembden möglichster maßen verhelet.“(Christian Hennig von Jessen „Vocabularium Venedicum“ nowowudaće, Köln, Graz, 1959, str. 33)

Smy žiwi w zamóžitej a liberalnej demokratiji. Kóždy smě wěrić a myslić, štož chce. Nikomu njeje zakazane swobodnje rěčeć. Naše wsy, domy a puće su picobello. Njedawno dźěch po wsy, jako bě runje wotpadkowe awto po puću. Tónraz ležachu wšelake krosna, meble, graty abo pře­strjency před domami při dróze. Dźiwaš so, što ludźo wšo preč mjetaja, tež rentnarjo abo tajcy, kotřiž njejsu tak zamóžni. Hišće před lětdźesatkami smy wjele na łubju stajeli, snano móhli to abo tamne hišće wužić. Smy reparowali, paslili, lěpili, šili a znowa wobarbili. Ale tajke powołanja kaž šewc, šwalča abo kowar –, kotřiž su wuporjedźeli abo sporjadkowali – su so nimale wšitke pominyli. Kupujemy wšo to najnowše. K jědźi a piću mamy dosć a nadosć a kóžde lěto abo husćišo jězdźimy do dowola. Hospodarstwo prosperěruje a bjezdźěłnosć je mała kaž hižo dołho nic. Lěpje so čłowjekam hić njemóže.

Na Alfonsa Frencla poskać

Tajke susodźinske skedźbnjenje hodźi so zawěrno za nowu słuchoknihu serbskeho nakładnistwa. Alfons Frencl je dźě wjac hač połtysaca króć na serbskich wsach přednošował, započejo ze swětłowobrazowym brodźenjom „Podłu Klóšterskeje wody“, pokročujo z krokami po „Praze z wočomaj Serba“ a rozhladujo so naposledk daloko za „wuwróćemi Europy“. W lěće 1978 skedźbni wón na knihu Vladimíra­ Kováříka „Literarní toulky po Čechach“, dokelž bě w njej namakał njeparujomneho pućowanskeho pomocnika, „kajkehož njesměli w podobnej formje dlěje w Serbach parować“. Z kopu knihow je tute wočakowanje za kulturnostawizniskimi dundanjemi skónčnje sam spjelnił. Pola Frencla w hodźinje stawiznow šuler być bě zawěsće dožiwjenje, hdyž so žiwje do zańdźenych časow zanuri, zo zajaty słuchaš jeho wobrazliwej literarnej rěči.

„Naša domizna, naše piwo!“ Takle wa­bja we Łužicy za Kulowske piwo. Slogan je po wšej Němskej­ znaty. Mnohe pječata poka­zuja, zo maja w Glaabec předewza­ću warjene družiny piwa wysoku kwalitu.

Dobra woda, wot słónca zapleńčeny chmjel, zrałe droždźe a słód (Malz) – přidawki to wudźěłka, kotryž miliardy šijow wšědnje zwjesela. Ći jedni chwala sej produkty, poskićene wot wulkich koncernow. Druzy zaso lubuja skerje napoj, pochadźacy z mjeńšich piwarnjow, hdźež woprawdźitu regionalitu pěstuja. Bjezdwěla ma kóžda bleška, kotruž sej mužojo a žony rady jako tak mjenowanu „chłódnu blondinku“ popřeja, swoju kwalitu. Tola dźeń a bóle chwala přetrjebarjo produkty, kiž njemóža jenož „wokoło róžka“ kupować, ale kotrež tež wottam su. Tak tohorunja we Łužicy cyła ličba piwarnjow swoje piwo poruča. Jednu pak wjetšina Serbow jako swoju znaje – Kulowsku. Wědźa, sej dobry lunk z centruma Serbow mjez Wojerecami a Róžantom wažić.

Njewočakowana překwapjenka