Přikład zachodnosće

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:
Wobraz sypnjeneho Carola-mosta w Drježdźanach dopomina mje na wulětnisku łódź Costa Concordia, kotraž ležeše wot lěta 2012 na wšěch 18 měsacow powalena před kupu Giglio w Srjedźnym morju. Tež tehdy njeby sej nichtó předstajić móhł, zo so tajke njezbožo raz stanje. Tak kaž podadźa so tysacy kóždy lěto na tajku łódź, zo bychu rjany dowol na morju dožiwili, wužiwamy wšědnje mosty. Při wšěm pytanju za přičinami katastrofow a winikami twarskich njedostatkow dyrbjeli sej stajnje zaso wuwědomić, zo z kóždym betonowym abo woclowym mostom, z kóždej asfaltowanej awtodróhu a poprawom z kóždym twarjenjom přirodźe něšto nanuzujemy. Dyrbimy wjele dźěła a pjenjez nałožować, tute objekty wudźeržować. Hewak sej je přiroda zaso bjerje. Snano njejsu tole w Drježdźanach dosć derje činili. Mi je sypnjeny móst kaž hižo tehdy wona łódź nastork wo tym rozmyslować, kak z přirodu wobchadźamy a kak zachodne wšitko je. Marko Wjeńka

Wobchod a jědźe pod jednej třěchu

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:
Z njewšědnej předewzaćelskej mysličku je so Martin Grunewald w Janšojcach ze­samostatnił: Wón je wjesny wobchod we wsy z runje 1 500 wobydlerjemi přewzał a poskićuje tam nimo tworow wšědneje potrjeby tež gastronomiju. Tradicionalny wjesny wobchod prosće dale wjesć, njeby dźensa wjace wuspěšne było. Tuž je zahority kuchar koncept wobchoda a hosćenca pod jednej třěchu zrodźił. W Janšojcach wari Martin Grunewald zdobom słódne jědźe, kotrež w swojej poliwkowej stwičce na Choćebuskich Starych wikach poskićuje. Foto: Michael Helbig

Zwjazk pomha łódźnicy

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma je koncept za wuchowanju łódźnicy Meyer w delnjosakskim ­Papenburgu schwalił. Wuběrk w Berlinje je dale tomu přihłosował, zo so Zwjazk z 200 milionami eurami na saněrowanju łódźnicy wobdźěli. Dalšich 200 milionow kraj Delnjosakska přinošuje. Za trěbne kredity na dobro zawoda chcetej Zwjazk a Delnjosakska rukować. Předewzaće je znate za swoje dowolowe łódźe, tči pak w eksistencu wohrožacej krizy.

Łódźnica dyrbi za financowanju nowych łódźow hač do kónc 2027 nimale 2,8 miliardow eurow wobstarać. Pozadk krizy njejsu pobrachowace nadawki, ale zrěčenja za nowe łódźe, kotrež běchu hišće do koronapandemije wotzamknyli. Tehdy njeběchu raznje so wuwiwace kóšty zakalkulowali. Nimo toho je z wašnjom, zo kupcy łódź hakle při přepodaću zapłaća. Łódźnica Meyer ma 3 500 přistajenych a skići 10 000 ludźom w dodawanskej industriji dźěło.

Knježerstwu je łódźnica tež strategisce wažna: Dyrbjało-li so swětowe połoženje přiwótřić, móhli tam tež wójnske łódźe za němsku marinu twarić.

To a tamne (12.09.24)

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Dwě kóčce stej w Bremerhavenje nad ­Sewjernym morjom zasadźenje policije a wohnjoweje wobory zawinowałoj. Susodźa běchu hary dla nuzowe ćisło wolili. Dokelž policistam nichtó njewočini, dyrbjachu wohnjowi wobornicy durje bydlenja wotewrěć. Potom so wukopa, zo běštej kóčce prochsrěbak zapinyłoj. Policisća nastroj hasnychu. Kóčce móžeštej so po ertnym napominanju zaso lehnyć.

Wjele diskusijow zbudźa tele dny nowy pomnik před lětomaj zemrěteje britiskeje kralowny Elizabeth II. w Sewjernej Irskej. Bronzowa postawa Queen na ležownosći hrodu Antrim z rubiškom, ručnej tobołu a w sukni a škórnjach ma wjele přiwisnikow, ale tež kritikarjow. Měšćanosta Neil Kelly ma skulpturu wuměłca Anthonyja Brennana za rjanu twórbu. Druzy wuměłcej nuznje radźa, k wóčnemu lěkarjej hić: „To njeje naša Queen“.

Podpěruja studij wučerstwa na BTU

srjeda, 11. septembera 2024 spisane wot:

Janšojce (KP/SN). Do wólbow krajneho sejma w Braniborskej 22. septembra je Domowina wčera wólbny forum w Janšojskim sportowym domje wuhotowała. Předsyda třěšneho zwjazka serbskich towarstwow Dawid Statnik je zarjadowanje moderěrował. Něhdźe 50 zajimcam wón doporuči, zo „njech kóždy prašenja w swojej maćeršćinje staja“.

Generalna debata w Berlinje

srjeda, 11. septembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). We wobłuku wuradźowanjow zwjazkoweho sejma wo etaće 2025 je dźensa k direktnemu werbalnemu rozestajenju mjez zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) a nawodu opozicije Friedrichom Merzom (CDU) dóšło. Na spočatku štyri hodźiny trajaceje napjateje tak mjenowaneje generalneje debaty stupi Merz k mikrofonej. Wón wumjetowaše Scholzej zaprajenje we wšitkich wažnych wobłukach.

Zaso wjace insolwencow

Wiesbaden (dpa/SN). W Němskej su w awgusće zaso wjace firmow insolwencu přizjewili hač loni. Po dotalnych ličbach su 10,7 procentow wjace jednanjow na sudnistwach zapodali hač loni w awgusće, statistiski zwjazkowy zarjad zdźěla. Najbóle potrjechene su zawody we wobłuku wobchada a składowanja. Tola tež posrědkowarjo časowje wobmjezowaneho dźěła a twarske firmy su dale a bóle płaćenja njekmane. Ličba priwatnych insolwencow je wo 6,7 procentow rozrostła.

Žadaja sej zakaz zběhnyć

W Drježdźanach je so minjenu nóc dźěl Carola-mosta nad Łobjom zwjezł. Něhdźe sto metrow twarskich elementow, po kotrychž wjedźechu čary pěškow, kolesowarjow a tramwajki, je do wody padnyło. Nichtó so njezrani. Móst, kotryž je přewšo wažny ­wobchadny zwisk sakskeje stolicy, su zawrěli. Za přičinami njezboža fachowcy nětko pytaja. Foto: dpa/Matthias Rietschel

Mützenich za dalše rozmołwy

srjeda, 11. septembera 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Po zwrěšćenju rozmołwow wo migraciji mjez amplowym knježerstwom a uniju je frakciski předsyda SPD Rolf Mützenich zwólniwosć pokazał, znowa wo tutej tematice rěčeć. „Jako je blido wopušćił, njeje jenož demokratiji zeškodźał, ale tež sebi samomu“, rjekny Mützenich hladajo na předsydu frakcije CDU/CSU Friedricha Merza. „Durje wostanu dale wotewrjene“, Mützenich přilubi. Merz bě rozmołwy ze zastupnikami amploweho knježerstwa wo migraciji wčera wopušćił a rjekł, zo ma je za zwrěšćene. Mjeztym žada sej tež předsyda FDP Christian Lindner nowe rozmołwy. Merz měł z nim kaž tež ze zwjazkowym kanclerom Olaf Scholzom (SPD) a hospodarskim ministrom Robertom Habe­ckom (Zeleni) wosobinsce rěčeć.

VW zrěčenje wupowědźił

srjeda, 11. septembera 2024 spisane wot:
Wolfsburg (dpa/SN). Zwada wo móžny wottwar dźěłowych městnow pola awtotwarca Volkswagen so přiwótři. Dobry tydźeń po prěnich informacijach wo móžnych wupowědźenjach a wo zawrjenju cyłych zawodow je VW wot lěta 1994 płaćiwe dojednanje wo zaručenju dźěłowych městnow wupowědźił. Wotpowědny pisomny dokument su dźěłarnistwu IG Metall předpołožili, zdźěli najwjetši awtotwarc Europy. Zrěčenje kónc lěta wuběži. Wot julija 2025 su tuž wupo­wědźenja ze zawodnych přičin móžne. Zawodna rada je zhromadnje z dźěłarnistwom připowědźiła, zo chcedźa so dźěławi zasakle wobarać. VW ma w Němskej 120 000 sobudźěłaćerjow.

Harris: Hišće raz přećiwo Trumpej

srjeda, 11. septembera 2024 spisane wot:

Philadelphia (dpa/SN). Demokratiska kandidatka za zastojnstwo prezidenta USA Kamala Harris je swojeho republikanskeho kontrahenta Donalda Trumpa namołwjała, dalšemu telewizijnemu rozestajenju z njej přizwolić. „Američenjo móžachu widźeć, wo čim maja rozsudźić; hač kroča doprědka z Kamalu Harris, abo wróćo z Donaldom Trumpom. Tole su dźensa wšitcy spóznali a to dyrbjeli woni tež na dalšej debaće w oktobru widźeć.“

W Philadelphiji staj so wobaj do toho chětro raznje w telewiziji rozestajałoj. Jasneho dobyćerja debata po měnjenju wobkedźbowarjow njeměješe. Termin móžneje druheje debaty do wólbow prezidenta 5. nowembra njeje hišće znaty.

Koordinator zwjazkoweho knježerstwa za transatlantiske poćahi Michael Link zo toho wuchadźa, zo budźe wólbny bój wobćežny a zasakły. Tole je telewizijne rozestajenje jasnje pokazało, rjekny wón powěsćerni dpa.

Trump je po jeho měnjenju skerje struchły wobraz kraja rysował, zo by swojich přiwisnikow mobilizował. Harris je porno tomu spytała, z optimizmom njewěstych wolerjow narěčeć.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND