Wopominaja dźeń katastrofy

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:

Ramallah (dpa/SN). Palestinjenjo wopominaja dźensa ćěkanje a wuhnaće wjace hač 700 000 Palestinjanow za čas prěnjeje wójny na Bliskim wuchodźe 1948. Palestinjenjo woswjeća dźeń Nakba (Dźeń katastrofy) kóžde lěto 15. meje, dźeń po załoženju israelskeho stata 14. meje 1948. Fachowcy w tym zwisku na to pokazuja, zo njeje problem wuhnatych ­Palestinjanow hač do dźensnišeho rozrisany. Wosebje młodźina je zadwělowana a radikalnym mocam wotewrjena.

Höcke k pokuće zasudźeny

Halle (dpa/SN). Politikar AfD Björn ­Höcke je so po zasudźenju wužiwanja wustawu ranjacych a teroristiskich organiza­cijow dla kritisce wo swobodźe měnjenja w Němskej wuprajił. Spočatnje nochcyše rjec, hač chce so wusudej wobarać. Krajne sudnistwo w Halle bě rozsudźiło, zo ma Höcke 13 000 eurow pokuty płaćić, dokelž je w narěči hesło nacionalsocialistiskeje SA wužiwał. 52lětny Höcke twjerdźi, zo njeje hesło wědomje wužiwał.

Reforma chorownjow na blidźe

W Rumunskej, kaž w stolicy Bukaresće, su wčera z portretami ludźi wopominali, kotřiž su w komunistiskich jastwach Rumunskeje ćerpjeli abo tam žiwjenje přisadźili. 14. meje 1948 běchu komunistiscy mócnarjo tysacy ludźi zajeć dali, kotrychž mějachu za wohroženje abo přiwisnikow stareho režima. Mnozy z nich w dźěłowych lěhwach zahinychu. Foto: dpa/Vadim Ghirda

Cła USA za chinske elektroawta

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Joe Biden je Chinje njefairne hospodarske zadźerženje wumjetował a tak swoju připowědź nastupajo cła na elektroawta a druhe chinske wudźěłki potwjerdźił. „China tute wudźěłki ze subwencijemi podpěruje a produkuje wjace, hač móže swět trjebać“, rjekny Biden w narěči w Běłym domje. Zdobom wón potwjerdźi, zo prócuje so wo sprawne wubědźowanje z Chinu, nic wo konflikt.

Biden chce elektroawta z Chiny puć do USA z wurjadnymi cłami sto procentow zatwarić. Nimo toho wukazuje knježerstwo USA nowe abo raznje zwyšene cła mjez druhim za solarne platy, połwodźaki, krany za přistawy a mediciniske wudźěłki kaž sykawy a škitne nahubniki. China wumjetuje Bidenej wólbne bojowe manewry a připowědźa konsekwency.

Ukraina wojakow cofnyła

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:
Charkiw (dpa/SN). Hladajo na najnowšu rusku ofensiwu we wuchodnej ukrainskej Charkiwskej kónčinje je ukrainske wójsko tam po swójskich informacijach wojakow wot jednotliwych pozicijow wotćahnyć dyrbjała. „Jako sćěh wojowanjow smy so na někotrych wotrězkach do lěpšich pozicijow podali, zo bychmy žiwjenje wojakow wuchowali a stratam zadźěwali“, ukrainski generalny stab zdźěla. Zdobom pak rěkaše: „Wojowanja dale traja.“ Ruska bě minjeny tydźeń ofensiwu na Charkiw zahajiła a wjacore wsy wobsadźiła. Ukraina, kotraž ćerpi pobrachowaceje municije dla, z wotmachom spyta, rusku ofensiwu zadźeržeć.

USA sćelu Israelej dalše brónje

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:

Washington/New York (dpa/SN). USA chcedźa po informacijach medijow Israelej dalše brónje w hódnoće miliardy dolarow (něhdźe 924 milionow eurow) přewostajić. Wo tym je knježerstwo prezidenta USA Joewa Bidena kongres informowało. Posyłka wobsahuje municiju za tanki, taktiske jězdźidła a granaty za artileriju. Medije wuraznje na to pokazuja, zo knježerstwo USA tuchwilu ćežke bomby za Israel blokuje. Přičina je postupowanje israelskeho wójska w měsće Rafah na juhu Gazaskeho pasma. Biden bě Israelej hrozył, zo móhła ofensiwa w dospołnje přepjelnjenym měsće konsekwency za dodawanje ameriskich brónjow za Israel měć. Wočiwidnje pak je Israel zamołwitych w USA mjeztym wo tym přeswědčił, zo je wojerska akcija w Rafah wobmje­zowana. Tole je rěčnica knježerstwa we Washingtonje wobkrućiła.

Generalny sekretar UNO António Guterres je „zludany“ na ofensiwu israel­skeje armeje na juhu Gazaskeho pasma reagował. Tole połoženje ciwilneje ludnosće dale pohubjeńša, Guterres rjekny.

Twarja dalšu studnju pitneje wody

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:
Na Berlinskim naměsće w Choćebuzu su předwčerawšim, póndźelu, twarske dźěła zahajili, zo móhli tam w nadawku měšćanskich zawodow dalšu studnju pitneje ­wody natwarić. Je to mjeztym druha studnja tutoho razu, z kotrejž hotuja so w Choćebuzu na wočakowanu horcotu w lěću. Wosebje turisća, ale tež domoródni su ­dźakowni za składnosć wochłódźenja w horcym měsće. Prěnja studnja steji hižo ­na Gródkowskej w centrumje delnjołužiskeje stolicy. Foto: Michael Helbig

Wjace insolwencow na zapadźe EU

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:

Neuss (dpa/SN). Dale a wjace předewzaćow w zapadnej Europje přińdźe do financnych wuskosćow. W lěće 2023 je cyłkownje 169 496 firmow insolwencu přizjewiło, štož je 21 procentow wjace hač lěto do toho. Tole zdźěla hospodarska informaciska dataja Creditreform w Neussu. Ličby přetrjechja tak prěni króć niwow z časa do koronapandemije a běchu tak wysoke kaž naposledk 2016. „Wuwiće insolwencow steješe loni w znamjenju hospodarskeje krizy, inflacije, wysokeje danje a energijowych kóštow. Tola tež pózdnje wuskutki korony su předewzaća dale masiwnje poćežowali. Nětko widźimy wuskutki pandemije tež cyle jasnje w ličbach“, rjekny nawoda wotrjada Credireform za hospodarske slědźenje Patrik-Ludwig Hantzsch.

To a tamne (15.05.24)

srjeda, 15. meje 2024 spisane wot:

Dźěłowy tydźeń njedźelu zahajić chcedźa přichodnje w Iranje. Parlament je wotpowědny naćisk zakonja schwalił. Runočasnje tydźenski dźěłowy čas wot 44 na 40 hodźin zniža. Noworjadowanje ma wot kónc junija płaćiwe być. W Iranje je so dźěłowy tydźeń dotal sobotu započał. Pjatk je kaž w druhich muslimskich krajach swobodny. Někotre zawody při­zwola swojim přistajenym tež štwórtk jako swobodny dźeń.

Christopher Street Day wotprajili su pjenježnych starosćow dla w braniborskim Wittenberge. Pobrachowace pjenježne srědki a přemało personala je zamołwitych pohnuło, lětušu demonstraciju za prawa homoseksualnych, biseksualnych a intersplažnych ludźi wotprajić. Zarjadowanje CSD měješe so 15. junija mjeztym třeći króć we Wittenberge wotměć. Klětu pak chcedźa swjedźeń zaso přewjesć.

Wočakuja wusud Höckeho dla

wutora, 14. meje 2024 spisane wot:

Halle (dpa/SN). W procesu přećiwo politikarjej AfD Björnej Höckemu wužiwanja zakazaneho hesła němskich nacionalsocialistow dla wočakowachu dźensa wusud krajneho sudnistwa w Halle. Statne rěčnistwo šefej krajneho zwjazka AfD a předsydźe frakcije w krajnym sejmje wumjetuje, zo je w narěči slogan bywšeje SA wědomje wužiwał. Höcke, něhdyši wučer stawiznow, wědome wužiwanje prěje. 52lětny Höcke dyrbi w padźe zasudźenja jenož z pjenježnej pokutu ličić.

Scholz zakituje Lindnera

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) je w zwadźe etata 2025 dla financnemu minister Christianej Lindnerej (FDP) rjap skrućił. „Financny minister je ministerstwam mjezy pokazał – to bě ze mnu wotrěčane. Nětko započina so wobćežny proces, přeća a woprawdźitosć zwjazać“, rjekny Scholz nowinarjam. „Spušćam so na to, zo su sej wšitcy swojeje zamołwitosće wědomi a zo nowy etat zhromadnje zmištrujemy.“

Swědk pjenjezy přepokazał

Policija je wčera Amsterdamsku uniwersitu zawrěła, po tym zo běchu so studenća k demonstraciji na dobro Palestinjanow w Gazaskim pasmje zhromadźili. Nawodnistwo kubłanišća je dźensa a jutře wšě zarjadowanja a čitanja wotprajiło, dokelž ­njemóže tuchwilu „žanu zamołwitosć za wěstotu wosobow na uniwersiće přewzać“. Foto: pa/Anadolu/Mouneb Taim

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND