We wobłuku spěchowanskeje iniciatiwy statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo koordinuje Sakska akademija wědomosćow tudyše instituty zwjazowacy naročny a načasny projekt pod hesłom „Wirtuelne archiwy za duchownowědomostne slědźenje“. Do předewzaća zapřijatych je sydom institutow, kotrež swobodny stat podpěruje a spěchuje. To su nimo Serbskeho instituta (SI), Institut Hanny Ahrendt Techniskeje uniwersity Drježdźany, Institut za sakske stawizny a ludowědu (ISGV), Leibnizowy institut za židowske stawizny a kulturu Simon Dubnow, Sakska akademija wědomosćow, Leibnizowy institut za stawizny a kulturu wuchodneje Europy kaž tež Němski literarny institut Lipšćanskeje uniwersity.
Wot lońšeho junija zaběra so Serbski kulturny archiw w SI ze swójskim projektom pod hesłom „Centralne žórła k přeslědźenju stawiznow Serbow w času Weimarskeje republiki a nacionalsocializma – wirtuelnje zjimane“.
Pytaja dalše časowe swědki
Prawidłownje přeprošuje sej Radworski chór Meja na swoje koncertowanje sobu wuhotowacych hosći. Tak činješe to tež minjenu sobotu k tradicionalnemu hodownemu koncertej. Tónraz dóstachu někotři chowancy katolskeje pěstowarnje „Alojs Andricki“ składnosć, na jewišću w połnje wobsadźenej žurli wjesneho hosćenca „Meja“ so pospytać.
Za lětnik 69 móžu wam někotre nowosće za Rozhlad připowědźić. Hižo w januarskim čisle namakaće prěni dźěl dweju noweju serijow. Mjenowědnik Walter Wenzel bjerje was sobu na ekskursiju k našim korjenjam a rysuje serbske kulturne stawizny na zakładźe mjenow. To je dobre wudospołnjenje k wustajeńcy w Budyskim Serbskim muzeju wo zažnym słowjanskim srjedźowěku, hdźež wěnuja so temje z wida dopóznaćow archeologije a předstajeja rekonstrukcije archeologiskich namakankow. Rozhłosowy žurnalist Claus Fischer je hižo te abo tamne wusyłanje wo serbskej hudźbje za němski rozhłós zhotowił. Za Rozhlad je nětko krótki zarys serbskich hudźbnych stawiznow zestajał. Pod titulom „Wot lubosćinskeho spěwa k awantgardźe“ pisa wón wo wubranych serbskich komponistach.
We wobłuku mjezynarodneje konferency wo wožiwjenju mjeńšinowych rěčow na Taiwanje je Ludmila Budarjowa łužiske nazhonjenja w tym zwisku rozjimała.
Taipeh (CoR/SN). Něhdźe 200 zajimcow je „Mjezynarodna konferenca wo rewitalizaciji rěče hakka a mjeńšinowych rěčow“ 15. a 16. decembra w taiwanskej stolicy Taipeh přiwabiła. Nimo taiwanskich běštej Rada za naležnosće ludu Hakka a Koleg za rěč hakka a socialne wědomosće na Taiwanskej Narodnej centralnej uniwersiće (NCU) referentow ze sydom krajow přeprosyłoj, zo bychu wo swojich nazhonjenjach z rěčemi – ainu w Japanskej, walizišćina we Wulkej Britaniskej, bretonšćina w Francoskej, katalanšćina w Španiskej, nižozemšćina w Belgiskej, samišćina w Finskej a serbšćina w Němskej – rozprawjeli. Asistentka-profesorka dr. Fen-Fang Tsai z NCU, kotraž bě disertaciju wo serbskich žonach spisała, je předsydku Serbskeho Šulskeho towarstwa Ludmilu Budarjowu jako rěčnicu zdobyła. Etnologowka dr. Cordula Ratajczakowa ju jako hósć kongresa přewodźeše.
Großschweidnitz/ Hrádek nad Nisou (SN). We wobłuku Myta Euroregiona Neisse-Nisa-Nysa počesćichu Filmowy festiwal Nysa z hłownym mytom za najlěpše mjezu překročace zhromadne dźěło a za wosebite partnerstwa z kónčiny euroregiona. Wuznamjenjenje su krótko do hód w Hrádeku nad Nisou přepodali.
Počesćeni organizatorojo Filmoweho festiwala Nysa pak hižo zaměrnje na nowym, 16. lětniku swojeho podawka dźěłaja, wotměwaceho so wot 7. do 12. meje 2019 w němsko-pólsko-čěskim krajowym třiróžku. Kónc zapodaća za wubědźowanske přinoški w kategorijach hrajny film, dokumentarny film abo krótkofilm budźe póndźelu, 31. decembra 2018. Nimo toho pytaja angažowani z kina Kunstbauer w Großhennersdorfje za rjad „Regionalia“ za produkcijemi wo regionje abo wo filmytwórcach z njeho.
We wažnym wólbnym lěće 2019 je festiwal wusměrjeny na „Homo politicus“. Přinoški maja historiske a politiske wuwića minjenych lětdźesatkow z móžnosćemi kina wobdźěłać – a to z perspektiwy protagonistow, kotrychž měli identifikować, kaž organizatorojo zdźěla.
Zrudźaca powěsć so po Łužicy rozšěrja, zo je znata a woblubowana ludowa wuměłča, nadarjena molerka, debjerka jutrownych jejkow a čłonka Spěchowanskehokruha za serbsku ludowu kulturu Irmgard Kulejowa z Bukowa pola Grodka 9. decembra w žohnowanej starobje 91 lět zemrěła. Narodźiła bě so 17. awgusta 1927 w Berlinje. 1938 nawróći so z maćerju zaso na wotležany statok wowki Hany Hilže Mathencoweje, hdźež njeboćička lětdźesatki bydleše.
Dźeń započa so kaž kóžda druha póndźela. Po dokładnym rozmyslowanju, hač so mi docyła stawać chce, nastajich budźak na dźesać mjeńšinow přidatneho spara, nadźijejo so, zo so to zadani. Krótki wućek do bjezkónčneho raja sonow pak mi čas rubješe, čehoždla bě mój čuwowy kostim w stresu wšědneho dnja wot spočatka sem k zwrěšćenju zasudźeny. Kaž přeco w tajkim padźe sej myslach, zo bych to wědźeć dyrbjał.
Šěre ranje njenadźicy moju naladu wopodstatni, a po tym zo bě mój kofej hotowy, spóznach, zo je hižo zaso přepozdźe, zo bych sej jón woměrje zesłodźeć dał. Město toho so ze swojej šalku na tramwajku šmjatach, njehańbićiwym wóčkam dźěći, staršich a rentnarjow wustajeny. Wuměnkarjo samo chětro chcyćiwje na mój horcy, parjacy so napoj sutachu. Kaž bychu radlubje sami lunk laptali. Starša žónska so mje při zastanišću w sakskim dialekće wopraša:
To je tola instant-kofej. Zwotkel da jón maće? Wot pjekarja tam na róžku? Tam tola tajke rjane šalki nimaja!
Ně, kofej sym sej doma naparił a njejedna so tež wo instant-kofej. To je tón dobry, rozumiće, tón prawy bunjacy.