Z wudaća: srjeda, 17 meje 2017

Njebjelčicy (SN). Přihotujo wólby Serbskeho sejma je so rada starostow – njewotwisny gremij připóznatych serbskich wosobinow z cyłeje Łužicy – minjeny kónc tydźenja mjeztym druhi króć schadźowała. W Njebjelčicach wuradźowachu wo dalšich konkretnych kročelach k wólbam sejma a wo jeho strukturje, kaž ze zdźělenki rady starostow wuchadźa. Přezjedni sej běchu, zo ma serbski parlament dwě komorje wopřijeć, jednu za Hornju a jednu za Delnju Łužicu.

Při wólbach předparlamenta chcedźa so na wólbnym porjedźe Rady za serbske naležnosće Braniborskeje orientować. Rada­ starostow namołwja, zjawnostne dźěło polěpšić. Za kritiske wona tež ma, zo njeje iniciatiwna skupina za Serbski sejm swoje předstawy ludnosći dotal po­srědkować zamóhła. Nastać ma derje zrozumliwy­ memorandum „Puć k Serbskemu sejmej“, kotryž móhli starosća na swojim­ přichodnym zeńdźenju w juliju w Slepom schwalić.

Braniborski planowanski wuběrk so wurjadnje schadźował

Choćebuz (dpa/SN/MkWj). W Braniborskej hižo wjele lět trajace planowanske jednanje k rozšěrjenju Janšojskeje bru­nicoweje jamy ma so zakónčić. „Pře­torhnjemy dalše planowanje“, zdźěli Klaus-Otto Weymanns, zastupjer zhromadneje Berlinsko-braniborskeje krajneje planowanskeje skupiny, na wčerawšim wurjadnym pose­dźenju braniborskeho brunicoweho wuběrka w Choćebuzu. Hłowny pozadk: Mějićel­ brunicowych jamow, firma LEAG, bě njedawno plany něhdyšeho wobsedźerja Vattenfall masiwnje skrótšił a zdźělił, zo nowu jamu Janšojce-sewjer hižo njetrjeba. Za nju bychu tři wsy z něhdźe 900 wobydlerjemi přesydlić dyrbjeli. LEAG je wčera tež swoje plany za rekul­tiwowanje kónčiny wokoło Janšojskeje jamy rozłožiła. Mějićel bru­nicowych jamow­ z toho wuchadźa, zo w Janšojskej wokoło lěta 2023 doskónčnje wuhlo wudobywać­ přestanu.

Płaćiznu za piwo na oktoberskim swjedźenju smědźa hosćencarjo dale sami postajeć. Namjet nawody swjedźenišća Jo­sefa Schmida, płaćiznu wobmjezować, je Mnichowska měšćanska rada dźensa wotpokazała. Schmid chcyše, zo njeměł literski karan přichodne tři lěta wjace hač 10,70 eurow – to bě loni rekordna pła­ćizna – płaćić. Wobzamkli pak su, zo hosćencarjo z dawkom stupace kóšty za wěstotu na swjedźenišću sobu přewozmu.

Muž z kosu je w badensko-württembergskim Achernje zasadźenje policije zawinił. Dalši muž zawoła policiju, zo nje­znaty z kosu w ruce po centrumje města běha. A zastojnicy nańdźechu woprawdźe tež 38lětneho z kosu. Tu wšak bě sej jenož na wikach nawótřić dał. Při kontroli muža přiwšěm zwěsćichu, zo bě chětro wopity, a kosu nachwilnje sćazachu.

Tónle čěski ludowy spěw, kotryž słuša w Serbach k najwoblubowanišim, dóstawa tele dny wosebity wuznam. Na Ra­dworskej zakładnej šuli „Dr. Marja Grólmusec“ dźě přichodne tydźenje woprawdźe woda poběži – a to wosebje z bleše do šije­ šulerjow. Projekt „Pić we wučbje“ napojoweho předewzaća z Lichtenauwa pohnuwa k piću wody, předewšěm tež we wučbje­. W přestawkach wšak šulerjo zwjetša na to zabywaja, dokelž maja druhu zaběru, bjesaduja abo sej hraja. Nimo šulerjow maja tež wučerjo nětko přičinu, so husćišo z bleše wody napić. Kaž ta abo tamna wučerka dźensa přizna, drje šulerjow k piću napominaja, same pak to­horunja na to njemysla. Tuž njech rěka w přichodźe na Radworskej a nadźijomnje tež na wšěch druhich šulach wosrjedź ličenja, pisanja abo čitanja: „Zapołožmy pitnu přestawku. Potom móžemy so zaso lěpje­ koncentrować.“ Milenka Rječcyna

Praha (ČŽ/K). Čěski ministerski prezident Bohuslav Sobotka (ČSSD) je za to, zo da sej kraj bórze termin za přewzaće eura. K tomu po jeho hódnoćenju kaza situacija, ke kajkejž prawdźepodobnje dóńdźe po wólbach w Francoskej a Němskej w podobje Europy dwojakeho tempa. Sobotka­ rjekny to na zjězdźe Čěskeje hospodarskeje­ komory. „Prašenje dźě njerěka, hač euro chcemy. Wone rěka: Hdy budźemy kmani zhromadnu europsku měnu přewzać?“ Za Sobotku je wěste, zo po wonych wólbach europasmo wuwiće pospěši. „Tohodla dyrbimy so po našich wólbach nazymu intensiwnje z tym zaběrać, kak postupujemy, zo njebychmy wostali na periferiji EU.“ Do toho bě předsyda senata Milan Štěch (ČSSD) doraznje na to pokazał, zo „Čěska euro trjeba, dokelž je stabilizowacy faktor“. Hospodarstwo kraja je hłownje na zapad wusměrjene, wón argumentowaše.

W Čěskej je hižo dlěje rěč wo přiwzaću eura. Knježerstwo bě wospjet deklarowało, zo w tutej wólbnej dobje termin za to njepostaji. Při zastupje do EU 2004 bě so Čěska k tomu zawjazała. Tuchwilu je euro měna w 19 krajach zhromadźenstwa.

Moskwa (dpa/SN). W ruskej stolicy Moskwje planuja gigantiski přetwar: Měšćanosta Sergej Sobjanin chcył 5 000 platowych twarjenjow z powójnskeho časa spotorhać dać a wobydlerjow tychle domow přesydlić. Tomu pak so tam přiběrajcy wobaraja. Minjeny kónc tydźenja je wjace hač 30 000 ludźi přećiwo planam protestowało.

Z pjeć- do sydomposchodowymi industrielnje twarjenymi domami bě Sowjetski zwjazk po Druhej swětowej wójnje najhóršej nuzy pobrachowacych bydlenjow dla wotpomhać spytał. Ludźo mjenowachu štwórće „Chrušćowki“ po tehdyšim stronskim šefje Nikiće Chrušćowje. Najebać špatnu kwalitu ludźo tele domy mjeztym lubuja. Po priwatizowanju woni bydlenja mjeztym samo wobsedźa. Mnozy so boja, zo dyrbja nětko z twarjenjow blisko centruma ze zelenišćemi do wysokodomow na kromje Moskwy přećahnyć. Město argumentuje, zo su nowe bydlenja wjetše, lěpše a tuńše. Miliardy eurow płaćacy program ma Moskowskim twarskim zawodam nowe impulsy dawać.

Stuttgart/Wolfsburg (dpa/SN). Statne rěčnistwo w Stuttgarće je přepytowanja přećiwo nawodźe koncerna Volkswagen Matthiasej Müllerej podhlada manipu­lacije wikow w skandalu manipulowa­neho wotpłuna dla zahajiło. Tež nawoda dohladowanskeje rady VW Dieter Pötsch a něhdyši šef předsydstwa VW Martin Winterkorn staj we wizěrje statneho rěčnistwa. Při tym dźe hłownje wo prašenje, hač su managerojo zjawnosć, ale tež bursy­ sčasom wo skandalu informowali abo hač su to wěsty čas wědomje zatajili, zo njebychu akcije koncerna swoju hódnotu tak spěšnje zhubili.

Drježdźany (ML/SN). Čehodla njeje móžno­ serbske mjeno na wjesnu taflu w samsnej wulkosći kaž němske pisać. Tole praša so zadźiwana zapósłanča Zelenych w Sakskim krajnym sejmje Franziska Schubert. Nowina Dresdner Morgenpost wěnowaše problematice wobšěrny přinošk pod nadpismom „Zwada wo 35 milimetrow“. Němske mjena na wjesnych taflach su mjenujcy 105 milimetrow wulke, serbske jeno 70, „dokelž njeje tole pječa normowaneje wulkosće dla hinak móžno“. Tak cituje nowina sak­skeho wobchadneho ministra Martina Duliga (SPD). Tón wšak přiznawa, „zo by runje tak wulke pismo hódne było a Serbskemu zakonjej a sakskej wustawje wotpowědowało“.

Dźěłarnistwa DGB we Łužicy, w Sakskej kaž tež Braniborskej w zajimje energi­joweho regiona hižo přez lěta wusko hromadźe dźěłaja. Zo móhli tohorunja stajnje zhromadnje na žadanja a wobstejnosće energijoweho hospodarstwa kaž tež politi­skeho wuwića reagować, přewjeduja wone prawidłowne łužiske kon­ferency.

Njedawna 13. łužiska konferenca bě dźěłarnikow we Wojerecach hromadźe zwjedła, zo bychu so dojednali, kak maja so na čas po zmilinjenju brunicy nastajić. Na dobro Łužicy a tam dźěłacych a bydlacych ludźi chcedźa so dźěłarnicy wosebje sylnje pod nowymi strukturami zasadźeć. Jako dźěłowy podłožk słuži jim při tym namjet za dźesaćdypkowy program. Wón wobkedźbuje wosebje te móžnosće a zakłady, kotrež tudyši energijowy region tuchwilu skići. To su dobre wuměnjenja. Łužica ma dosć potenciala, wužadanja noweho časa zmištrować.

Dźěłarnistwa trjebaja transparentnu politiku

Annemarie a Wilfried Kroschk čakataj na prěni ćah. Wšědnje dźiwataj so wuměnkarjej z Łazowskeho sydlišća nad twarskim postupom. Njedaloko jeju bydlenja je hižo wot kónca lěta 2015 twarnišćo Němskeje železnicy, hdźež nastawa zwisk mjez Hórnikecami a Pólskej – tak mjenowana Delnjošleska magistrala. Předwidźany je dwukolijowy elektrifikowany zwisk za wosobowy a nakładny wobchad. „Ležimy jara derje w časowym planje“, měni diplomowy inženjer Ulrich Mölke, wot lěta 2005 projektny nawoda Němskeje železnicy za Delnjošlesku magistralu.

Wažny rozsud je zakład projekta. Kónc měrca je so zaměrowy wobchadny zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska (ZVON) schadźował a wosobowy wobchad za regionalnu železnicu na čarje Wojerecy–Zhorjelc skazał. Předewzaće ODEG dósta nadawk za přichodne dźesać lět. „To bě wažny signal. Rozsud da nam planowansku wěstotu“, projektny nawoda rozłožuje, „wšako twarimy we Łazu, Klětnom, Mikowje, Hóznicy a Niskej hnydom šěsć nowych zastanišćow. Mamy nětko wěstotu, zo su wone tež za wosobowy wobchad trěbne.“