Z wudaća: štwórtk, 12 apryla 2018

Berlin (dpa/SN). Masiwne warnowanske stawki w zjawnej słužbje su dźensa zjawny bliskowobchad we wjacorych wulkoměstach lemili. Wosebje potrjechenej běštej w rańšich hodźinach Delnja Sakska a kónčina wokoło Stuttgarta. Na třećim dnju stawkow wostachu na mnohich městnach tež pěstowarnje a měšćanske zarjadnistwa zawrjene. Wotwožowanje wotpadkow a rjedźenje městow to­horu­nja njefungowaše. W Hannoveru, Braunschweigu a Wolfsburgu wostachu busy a tramwajki cyły dźeń w depotach, byrnjež šulerjo runje maturitne pruwowanja pisali. Připołdnju zhromadźi so w Hannoveru 8 000 stawkowacych ze šefom dźěłarnistwa ver.di Frankom Bsirsku.

Moskwa/New York (dpa/SN). Ruski prezident Wladimir Putin je hladajo na přiběrace mjezynarodne napjatosće swoje starosće zwuraznił a k rozumnosći namołwjał. „Połoženje na swěće je dźeń a strašniše. Nadźijamy so, zo strowy čłowjeski rozum skónčnje dobudźe a mjezynarodne poćahi so zaso konstruktiwnje wuwiwaja“, rjekny Putin wčera na zetkanju z wukrajnymi wulkopósłancami w Moskweje. Hroženja prezidenta USA Donalda Trumpa, w Syriskej wojersce ­zasahnyć, wón njenaspomni.

Trump bě Ruskej wčera direktnje z wojerskej akciju w Syriskej hrozył. „Přihotuj so, Ruska, rakety přińdu“, bě wón twitterował, po tym zo bě Ruska připowědźiła wšitke cuze rakety nad Syriskej wottřěleć.

Hladajo na napjatosće wokoło pozdatneho zasadźenja jědojteho płuna w Syriskej je generalny sekretar UNO António Guterres čłonow bjezstrašnostneje rady před dalšej eskalaciju warnował. W tym zwisku rěčeše z wulkopósłancami wšěch pjeć stajnych čłonow rady.

Strowotniske zarjadnišća w Běłej Wodźe, Žitawje a Habrachćicach so zwjazali

Zhorjelc (AK/SN). Wokrjes Zhorjelc inwestuje dołhodobnje do přichoda swojich chorownjow. To je Andreas Grahlemann, jednaćel managementoweje towaršnosće Strowotniski centrum Zhorjelskeho wokrjesa, tele dny medijam zdźělił. W Žitawje je wokrjes jako nošer chorownje runje hakle nowu dźěćacu staciju wote­wrěł. Na Habrachčanskej chorowni započnu hišće lětsa fasadu ponowjeć. Dźěła traja tři lěta. Tamniše twarjenje chcedźa zachować. W Běłowodźanskej wo­krjesnej chorowni zahaja ponowjenje nuzoweje přijimarnje a třěchi. W lěću ma nowa paliatiwna stacija hotowa być. „Běła Woda ma so z modelowym regionom stać“ jednaćel potwjerdźi. Za to trjebaja tójšto partnerow za blidom, zo móhli medicinski zastaranski centrum stabilizować. Ludźom poskićeja prawidłowne přednoški k wšelakim chorosćam.

Nětko je wón powołany, nowy społnomócnjeny zwjazkoweho knježerstwa za wusydlencow a narodne mjeńšiny dr. Bernd Fabritius. Mjeńšinowa rada nadźija so spěšneje prěnjeje rozmołwy, stej dźě wosobinske zeznaće a mjezsobna wuměna myslow prawy prěni krok spomóžneho zhromadneho dźěła. Toho abo tamneho snano hišće tróšku zamyla, zo je nětko muž za narodne mjeńšiny zamołwity, kiž čestnohamtsce zastojnstwo prezidenta Zwjazka wuhnatych wukonja. Ze žiwjenjoběha noweho społnomócnjeho wurosćaca konstelacija pak móže zajimawa być: za zastojnstwo powšitkownje na kóždy pad, dokelž pochadźa Bernd Fabritius z němskeje mjeńšiny w Rumunskej a je ze swójbu do Němskeje wupućował. Jeho bohate nazhonjenja na woběmaj polomaj móhli jemu tež wužitne być, starosće štyrjoch narodnych mjeńšin w Němskej lěpje rozumić. Axel Arlt

Wrócław (JBR/SN). Legendarny „złoty ćah“ zbudźa přeco zaso zajim pólskich medijow. Pancerowany ćah – kaž legenda praji połny złotakow a dalšich pokładow – běchu nacisća pječa kónc Druheje swětoweje wójny z Breslauwa wotwjezli a w podzemskim tunlu pola delnjošleskeho Wałbrzycha schowali. Slědźerjej – Polak a Němc – staj loni z modernej techniku ćah wuslědźić spytałoj, ale bjez wuspěcha. Nětko chce Wrócław legendarnu wosebitostku na swoje dobro wužiwać. Wšako nacistiske „złoto“ z Breslauwa, potajkim z Wrócławja, pochadźa.

Nowozałožene towarstwo „Wrócławski złoty ćah“ chce nětko turistow do delnjošleskeje stolicy wabić. Złotobarbna replika pancerowaneho ćaha ma po kolijach tramwajki jězdźić, a na nim chcedźa pokazować filmy wo Wrócławju z 20. lětstotka. Ale runje to wobydlerjow Wałbrzycha chětro zamyla. „Njeje wažne, hač ćah eksistuje abo nic, wón je naš“, pisaja woni w interneće. Wałbrzychski měšćanosta Roman Szelemej wšak spyta zwadu mjez městomaj złahodnić: „Wrócław ma jenož atrapu. Woprawdźity ,złoty ćah‘ pak je pola nas we Wałbrzychu.“

Frankfurt nad Wódru/Słubice (RD/SN). Europska uniwersita Viadrina w Frankfurće nad Wódru chce so wo wjace studowacych z Ruskeje a z Ukrainy prócować a tak přinošować k dorozumjenju mjez krajomaj. To wozjewi amtěrowacy prezident Viadriny prof. Stephan Kudert spočatk tydźenja na nowinarskej konferency k zahajenju lětnjeho semestra.

Na najwuchodnišej wysokej šuli Němskeje pochadźa něhdźe štwórćina nimale 6 000 studowacych z wukraja. Najwjetše skupiny su pólska (435), turkowska (121) a ukrainska (108). Ruscy studenća słušeja k zastupjerjam dalšich wjace hač sto krajow ze wšěch pjeć kontinentow swěta, kotrež jónkrótne studentstwo Viadriny wučinjeja. „Uniwersity politiku nječinja, mamy pak lětdźesatki trajace nazhonjenja w swětawotewrjenosći kaž tež wědomostne ćežišćo nastupajo konfliktny management“, Kudert wuzběhny. Wšě­dny dźeń na Viadrinje so nimo toho jewi, zo studowacy porno statam, z kotrychž pochadźeja, mjez sobu žane problemy nimaja.

Basnik a farar magister Hadam Zacharias Šěrach bě so před 325 lětami w Chrjebi farskej swójbje Pětra Šěracha narodźił, wótca sławneje dynastije duchownych a wučencow. Hadam Zacharias wopyta Mišnjansku Wjerchowsku šulu a studowaše teologiju a filozofiju w Lipsku, hdźež 1716 tamniše Serbske prědarske towarstwo sobu załoži. Tři lěta bě wón domjacy wučer dźěći zemjana, doniž njebu 1720 jako farar w Nosaćicach zapokazany, hdźež dźewjeć lět wosta. Wot lěta 1729 hač do smjerće 28. julija 1758 bě du­chowny we wjetšej Malešanskej wosadźe, a tam so jara za pěstowanje serbšćiny zasadźowaše. Šěrach bě nadarjeny basnik, kiž předewšěm w hebrejšćinje a grjekšćinje pěsnješe, ale tež serbske a němske nabožne a swětne basnje tworješe. Nabožinske knihi je tohorunja zeserbšćił. W Malešecach rozestaješe so z łužiskimi pietistami a jich přepjatosćemi, kaž z jara kruće wustupowacym Janom Bohuměrom Küh­nom, duchownym w susodnym Klukšu. Hadam Zacharias Šěrach bě nan přiro­dowědnika, sławneho pčołarja, fararja Hadama Bohuchwała Šěracha kaž tež ćišćerja a nakładnika Pětra Eliasa Šěracha. Manfred Laduš

W Bukecach přihotuja róštotwarcy firmy Raetz, mjez nimi Steffan Heine, wěžu tamnišeje cyrkwje za ponowjenje. Hač do meje chcedźa cyłu wěžu zaróštowanu měć, zo móža so potom ćěslojo do dźěła dać a hrjady wuměnjeć, w kotrychž běchu při přepy­towanju twarskeje substancy plěseń našli. Při tej składnosći chcedźa tež hawbu cyrkwineje wěže znowa z koporowym blachom zakryć a fasadu wobarbić. Kónc oktobra móhli ze wšěmi dźěłami hotowi być. Foto: SN/Maćij Bulank

Njeswačidło (JK/SN). Napjata a nimale bjezwuhladna je tučasna situacija w Njeswačanskej gmejnje, nastajić wurunany hospodarski plan. To je wutorne posedźenje tamnišeje gmejnskeje rady cyle jasnje wujewiło.

Stajne blido Budyskeje CDU móst přez sprjewiny doł rozjimało

Budyšin (CRM/SN). Městna w towarstwowej stwě Budyskeje piwarnje na Thomasa Mannowej wčera wječor dawno njedosahachu, tak zo přepołožichu zarjadowarjo stajne blido měšćanskeho zwjazka CDU na žurlu. Prof. dr. Manuel Bäumler z Techniskeje uniwersity Drježdźany rozłoži studiju wo nowym mosće za pěškow, kotryž ma mjez Hrodźiškom a hrodom nastać. „Planowany je přijomny puć wot parkowanišća na Schliebenowej do stareho města z wulkotnym widom na Hród“, wón wuwjedźe a poda ­jako nazhonity architekt a planowar ­městow podobne přikłady z pomocu swětło­wobrazow z němskich městow z přirunujomnej situaciju. „Kóždežkuli město je organizm, kiž ma so permanentnje dale wuwiwać, hewak stanje so z muzejowym městom“, rěka jeho dopó­znaće. Po słowach do Budyskeho projekta kruće zapřijateho fachowca pak je předležacy naćisk jedyn mjez někotrymi dalšimi a tohorunja zwoprawdźomnymi.