Z wudaća: štwórtk, 18 oktobera 2018

Brüssel (dpa/SN). Drama wo wustup Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije traje dale. Wjerškowe zetkanje EU w Brüsselu k tutej wažnej temje njeje wčera wječor žane rozsudne wuslědki wunjesło. Přiwšěm su wobzamknyli, zo z jednanjemi wo zrěčenje mjez EU a Wulkej Britaniskej pokročuja. Byrnjež brexit wšitko přesahował, chcychu dźensa wječor w Brüsselu tež druhe temy wobjednawać, na přikład lěpši škit před internetnymi nadpadami abo rozdźělowanje ćěkancow po Europje.

Zazběh wjerška wěnowaše so wčera brexitej, kiž je 29. měrca 2019 připowědźeny. Njedyrbjeli-li so na zrěčenje dojednać, hrozy hišće samsny dźeń chaos. Jednanja wo zrěčenju pak su tčacy wo­stali. Hłowne prašenje mjeztym je, kak pomjeznym kontrolam na mjezy mjez Irskej a Sewjernej Irskej zadźěwać. Irska republika je čłon EU, Sewjerna Irska słuša k Wulkej Britaniskej.

Drježdźany (dpa/SN). Hladajo na njedźelu planowane zarjadowanje přećiwo islamej a wukrajnikam so měrjaceho hibanja Pegi­da składnostnje róčnicy załoženja w Drježdźanach su politiske strony, dźěłarnistwa kaž tež zwjazki a towarstwa k demonstracijam přećiwo hibanju namołwjeli. Pod hesłom „Wutroba město šćuwańcy“ měł z Drježdźan signal wuchadźeć, zo nochcedźa ludźo Pegidźe tón dźeń dróhu přewostajić, rěka w namołwje. Pegida chce so na naměsće při Cyrkwi Našeje knjenje pod hesłom „Štyri lěta­ spjećowanje“ zhromadźić a je znajmjeńša 4 000 wobdźělnikow přizjewiła. Pegida mobilizuje tydźensce hač do 2 000 wobdźělnikow za swoje „wječorne přechodźowanje“. Hibanje je so minjene lěta radikalizowało a skića mjeztym tež prawicarskoradikalnym skupinam móžnosće sobuskutkowanja.

Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) chce so runje tak kaž Drježdźanski wyši měšćanosta Dirk Hilbert (FDP) na demonstraciji wobdźělić. Protest ma pisany, wótře a měrniwy być.

Zhromadna próstwa třoch zwjazkowych krajow w Zwjazkowej radźe

Berlin (SN/MkWj). Sakski ratarski minister Thomas Schmidt (CDU) chce jutře w zwjazkowej radźe w Berlinje porěčeć. Sakska chce tam zhromadnje z Delnjosakskej a Braniborskej dźesać dypkow wopřijacu próstwu zapodać, kotraž měri na změnu wobchadźenja z wjelkami. „Sakska bě prěni zwjazkowy kraj, w kotrymž su so wjelki před wjace hač 20 lětami zaso zadomili. Mjeztym je połojca wšeje krajneje płoniny wot wjelkow wobsydlena“, rěka k tomu z ministerstwa. „Nimale wšědnje dyrbimy powěsće na wědomje brać, zo su ludźo wjelki widźeli abo zo su wjelki­ zwěrjata zakusali, byrnjež Sakska plahowarjow wužitnych zwě­rja­tow nastupajo škit přećiwo wjelkam poradźuje a podpěruje. Trjebamy wjace podpěry ze stron­ Zwjazka, zo bychu ludźo w po­trjechenych kónčinach škit družin akceptowali. Byrnjež wažna naležnosć była wjelki škitać, dyrbjał čłowjek dale na prěnim městnje stać. Wěstota je waž­niša hač škit družin zwěrjatow.“

Zawěšk so zběhnje, započina so hra z wobsahom, kotryž je z literatury znaty. Před jewi­šćom sedźa mali přihladowarjo, za­nurjeni do jednanja. To je realita. A nětko són. Po předstajenju knježi w foyeru wulkotna nalada. Dźěći sej hrajkaja z marionetami, proša staršeju wo klanku za klankacu stwu, wumoluja wobrazy abo su interaktiwnje po dźiwadle po puću. Snano pak su tež w knize čitali, kotraž ma runje samsny wobsah kaž dźiwadłowa hra abo musical. Serbski ludowy ansambl to čini. Na ptačim kwasu dóstawaja dźěći husto programowy zešiwk z wobsahom hry a wumolowanku abo paslenku. Na to dyrbjach myslić,­ jako běch na předstajenju aktual­neje klankodźiwadłoweje inscena­cije NSLDź „Kito hus­lič­kar“. Programowy zešiwk podawa wažne informacije a spo­dobnu ilustraciju. Njeby rjenje było měć tež knihu „Kito husličkar“ na předań? Nažel pak je ta w lěće 1979 wudata dawno ro­zebrana. Milenka Rječcyna

Waršawa (dpa/SN). Znjewužiwanje mocy, intrigi a pedofilni duchowni: Wjele diskutowany kinowy film wo njedostatkach w katolskej cyrkwi postara so w Pólskej wo rekord přihladowarjow. Něhdźe tři miliony ludźi je hrajny film, režisera Wojciecha Smarzowskeho „Kler“ w běhu dweju tydźenjow do kinow wabił, pólske medije rozprawjeja. Je to tak najwuspěšniši kinowy zazběh minjenych lětdźe­satkow. Nětko chcedźa pólski film w originalu z jendźelskimi podtitulemi tež w někotrych němskich kinach pokazać.

W Pólskej, hdźež je 90 procentow ludnosće katolskeho wěrywuznaća, kontrowersna twórba towaršnosć pači. „Film njeje objektiwny a cyrkej zatamuje“, kulturny minister Piotr Glinski zdźěli. Tež mnozy duchowni reagowachu rozhorjeni. Nimo wšeje kritiki žněje film Smarzowskeho tež chwalbu, samo ze stron duchownych. Film „Kler“ móhł k rozmyslowanju pohnuć, měni něhdyši rěčnik pólskeje biskopskeje konferency Jozef Kloch w sćelaku TVN24. „Hdyž so duchowny w filmje sam spóznaje a přez njón swoje žiwjenje změni, je to tola přewšo pozitiwny efekt“, Kloch rjekny.

Dobry tydźeń je mjeztym wustajeńca z twórbami Carla Lohsy w Kontaktnym běrowje Swobodneho stata Sakskeje w čěskej stolicy přistupna, z kotrejž prezen­tuja so Biskopicy hač do kónca nowembra. W tym zwisku přebywaše tež hospodarska delegacija města tydźe­nja srjedu a štwórtk w Praze.

Biskopicy (SN/at). Kulturny event w Serbskim seminarje bě takrjec nastork za hospodarske aktiwity Biskopičanow. Pod nawodom wyšeho měšćanosty prof. dr. Holma Großa (njestronjan) porěčachu z předewzaćelemi z Hamburga, ródneho města Lohseho, kaž tež ze zastu­pjerjemi Němsko-Čěskeje industrijneje a wikowanskeje komory, kaž měšćanske zarjadnistwo zdźěla. Wulkopósłanc ZRN w Čěskej republice dr. Christoph Israng přija delegaciju ze zapadołužiskeje komuny. A na programje stejachu dale rozmołwy na kromje Hamburgskeho přistawoweho wječorka, zetkanja Hamburgskeho, čěskeho a słowakskeho transportneho a logistikoweho hospodarstwa.

Wodosportowcy su minjenu sobotu na Bjerwałdskim jězoru lětušu sezonu z finalnej regatu na 13 płachtakach skónčili. Prěnje wjetše čołmy na to z wody wućahnychu. Markus Suchy, Thomas Kuntze a Roman Šołta (wotlěwa) mějachu swoju „Woodworm“ štyri měsacy w Klětnjanskim přistawje. Nětko wostanje čołm w zymskim kwartěrje w Ralbicach. Foto: Joachim Rjela

Rakecy (JK/SN). Zo je hospodarska situacija mnohich gmejnow we wjesnej kón­činje­ najebać pozitiwne hospodarske wu­wi­će Němskeje jara napjata, nazhonichu Rakečanscy gmejnscy radźi­ćeljo na swojim wčerawšim posedźenju dosć jasnje. Byrnjež zjawny dźěl pose­dźenja dołho njetrał, je nazornje pokazał, zo ma gmejna hišće wjele nadawkow spjelnić. Zaměrowe dojednanja ze susodnymaj gmej­no­maj Njeswačidłom a Bó­ši­cami k wu­two­rjenju městneje škričko­weje stacije su jedyn­ ze zakładow, zaručić w napjatych a kritiskich situacijach wěstotu a škit wobydlerjow a jich wucho­wanje. Hižo loni běchu so mjenowane tři gmejny na to dojednali, přepodać Njeswačanskej gmejnje nawod tajkeje centrale. Ta ma nadawk, w situacijach, kotrež potrjechja wulke dźěle Sakskeje, koordinować w tychle třoch komunach škitne naprawy a postupowanje wuchowanskich a škitnych mocow. Wohnjowe wobory deleguja zastupjerja swojeje wobo­ry, kotryž wose­bje derje kónčinu a wotpowědne zwiski znaje. Tak je za­ručene, zo stej w napjatej situaciji wěstota a pomoc zawěsćenej.

Gmejna dyrbi wšitke móžnosće dochodow wučerpać

Łaz (AK/SN). Wot klětušeho płaća we Łazowskej gmejnje wyše sadźby za dawki. Ležownostny dawk A za ratarske a lěsniske płoniny zwyši so wot 300 na 310 procentow, dawk B za wobtwarjene ležow­nosće wot 405 na 425 proc. a přemysłowy dawk wot 380 na 400 proc. To je tamniša gmejnska rada na swojim zašłym posedźenju z wosom přihłosowanjemi, pjeć přećiwnymi a jednym wzdatym hłosom wobzamknyła. Ze zwyšenjom dawkowych sadźbow nadźija so gmejna 75 000 eurow wjace dochodow. Wone rozrostu potom wot cyłkownje 1,48 milionow na 1,55 milionow eurow.

Pozadk wobzamknjenja je napjate hospodarske połoženje gmejny Łaz. Klětu dyrbi wona kredit wzać, zo móhła wšitke trěbne inwesticije zwoprawdźić. „Za to pak dyrbimy wšitke móžnosće dochodow wučerpać“, rozłoži wjesnjanosta Thomas Leberecht (CDU). „To jenož njewoznamjenja, zo dawkowe sadźby zwyšimy. Runje tak dyrbimy popłatki za zarjadniske posłužby a za wužiwanje gmejnskich rumnosćow přiměrić, z čimž budźemy so tohorunja bórze zaběrać dyrbjeć.“

Hižo njewužiwany železniski přechod při Njeswačanskim dwórnišću gmejna a wo­krjes Budyšin tuchwilu přetwaritej. Kolije so zminu a nastanje wobnowjeny wotrězk dróhi z nowej asfaltowej worštu a chódnikom. Twarske dźěła běchu spočatk oktobra zahajili. Wone traja hišće hač do kónca měsaca. Tuchwilu stwori Budyska firma SLB z hłubokotwarskimi dźěłami trěbne zakłady za natwar dróhi. Naprawa je jedna z mnohich w Budyskim wokrjesu, hdźež krajnoradny zarjad hromadźe z gmejnami hižo njetrěbne železniske přechody přetwari abo wotstronja. Foto: Jan Kral