Z wudaća: srjeda, 12 decembera 2018

Strasbourg (dpa/SN). W Francoskej je znowa k terorowemu nadpadej dó- šło. Při atentaće wosrjedź dohodowneje sezony su wčera w Strasbourgu tři wosoby žiwjenje přisadźili. Nadpadnik je nimo toho dwanaće ludźi zranił, šesćoch ćežko. Policija z toho wuchadźa, zo jedna so wo njeskutk terorista. Tón bě dźensa rano přeco hišće na ćěkańcy. Francoske knježerstwo je mjeztym najwyši narodny wěstotny warnowanski schodźenk wukazało. Tak su namjezne kontrole zesylnili, nutřkowny minister Christophe Castaner připowědźi. Tež hodowne wiki chcedźa bóle kontrolować. Po wuprajenju ministra bu mjeztym identifikowany skućićel wšelakich njeskutkow dla w Francoskej a Němskej hižo zasudźeny.

Podhladny bě njedaloko Strasbourgskich adwentnych wikow wokoło 20 hodź. na třoch městnach do ludźi třěleć započał. Při tym dóńdźe tež k třěleńcy z policistami, kotřiž su jeho po informacijach medijow zranili. Wulke dźěle města běchu zašlahane a ludźo namołwjeni nutřkowne město wopušćić.

London (dpa/SN). Po wotprajenym wothłosowanju wo wujednanym zrěčenju wo wustupje Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije na to tukaja, zo přihotuja w Londonje wotum njedowěry přećiwo premierministerce Theresy May. Medije maja informacije z wjacorych žórłow, zo je w konserwatiwnej frakciji, wot May nawjedowanej, mjeztym dosć ludźi, kotřiž chcedźa so při wothłosowanju přećiwo njej wuprajić.

Zo móhli wotum njedowěry přewjesć, dyrbi znajmjeńša 48 zapósłancow frak­cije premierministerce dowěru pisomnje sćazać. Wotpowědne listy je nawoda wurjadneho komiteja Graham Brady mjeztym pječa dóstał. Wón chcyše hišće dźensa wječor z Theresu May rěčeć.

Mjeztym je May dale w Europje po puću, zo by sej sej podpěru za wujednane zrěčenje zaručiła. Wčera wječor zetka so wona w Brüsselu z prezidentom Rady EU Donaldom Tuskom a z nawodu komisije EU Jeanom-Claudeom Junckerom. Jutře a pjatk wotměje so tam wjeršk EU, hdźež chcedźa tež brexit schwalić.

Budyski wyši měšćanosta namjetuje naprawy k strukturnej změnje

Budyšin (SN). Hladajo na dźěło wot zwjazkoweho knježerstwa zasadźeneje komisije „Rozrost, strukturna změna a dźěło“,­ kotraž ma plan wo skónčenju zmilinjenja brunicy zdźěłać, žada sej Budyski­ wyši měšćanosta Alexander Ahrens (SPD) jasne wuznaće k Łužicy. „Jeno­ cyłkowny plan móže nam pomhać, strukturnu změnu po wšej Łužicy zamołwiće zmištrować. Njepřemyslene wokołoskakanje z jednym projektom tu a dalšim projektom tam nam dale njepomha“, rjekny Alexander Ahrens k trajacym diskusijam wokoło wuslědkow dźěła tak mjenowaneje wuhloweje komisije we Łužiskim kruhu. „Jeno zhromadnje móžemy trěbne debaty a diskusije wjesć. Strukturna změna njepoćahuje so jenož na direktnje wot kónca wudobywanja brunicy potrjechene komuny, ale je wužadanje za cyły region, wot Königs Wusterhausena hač do Žitawy“, Ahrens wuzběhny.

Legislatiwa je eksekutiwje nadawk dała. Cyle zakładny to demokratiski proces. Nastupajo přichodne financowanje Załožby za serbski lud wšak je to přiwšěm kedźbyhódne. Sprěnja podpěrachu parlamentownicy namjet bjez napřećiwneho hłosa resp. hłosawzdaća. Zdruha njebě dotal z wašnjom, za jednanja trěbny čas wobkedźbujo nowe zrěčenje hižo dwě lěće do wuběženja aktualneho přihotować. Politikarjo pokazuja, zo su (hišće) kmani perspektiwisce postupować, město toho zo jenož na krótkodobne wuwiće reaguja abo wubrane monotematiske, často naduwane problemy wobjednawaja (omniprezentnej ćežišći migracija a digitalizacija stej so w běhu posedźenja we wobłuku hinašich dnjowych dypkow přiwšěm wjacekróć jewiłoj). Tež w tym zwisku bě wčerawša debata w sakskim sejmje kedźbyhódna, prócowachu dźě so nimale wšitcy rěčnicy wo wěcownosć. Nětko je statna kenclija na rjedźe. Bosćan Nawka

Njedorozumjenja dla je so w Serbskich Nowinach ze 6. decembra zmylk jewił. Na 4. stronje ma w rozprawje „Słowjanske slědy po cyłej Němskej“ prawje rěkać, zo „... nańdźemy mjez Baltiskim morjom a srjedźnymi­ horinami něhdźe 10 000 sydlišćow ...“, nic „hrodźišćow“. Awtor prosy­ wo wodaće za misnjenje. SN

Gdańsk (JBR/SN). W procesu Kaczyński kontra Wałęsa je sudnistwo nětko na dobro Kaczyńskeho rozsudźiło: Lech Wałęsa dyrbi so „za ranjenje česće“ nawody knježaceje strony PiS pola Jarosława Ka­czyńskeho zamołwić. Činić ma to w medijach z tekstom, kotryž sudnistwo wobdźěła, prjedy hač jón wozjewić da.

Wałęsa bě wjele lět twjerdźił, zo je Ka­czyński sam wina na lětadłowej katastrofje lěta 2010 a na smjerći 96 pasažěrow. To je njesměrna wobskóržba bjez solidnych dopokazow, ze sudnistwa rěkaše. Wałęsa njetrjeba nětko tola 30 000 złotych płaćić – zamołwjenje dosaha. Bywši pólski prezident so do toho wohlada a zapoda apelaciju w Strasbourgu, kaž jeho nowinarski rěčnik zdźěli.

Lech Wałęsa bě 6. decembra na sudnistwo přišoł w košli z napisom KONSTYTUCJA (Zakładny zakoń), kotruž noša přećiwnicy knježerstwa. Swoje stejišćo pokaza tež za mjezu. Na pohrjebje Georgea Busha w USA bě podobnu košlu woblečeny. We Washingtonje jeho mandźelskaj Clinton a Barack Obama wutrobnje witachu. Medije su jeho outfit, hinak hač pólske, jara pozitiwnje komentowali.

Praha (ČŽ/K/SN). Přerězna brutto mzda w Čěskej je w třećim kwartalu wo 2 158 krónow (něhdźe 83 eurow) přiběrała, tak zo wučinješe kónc septembra 31 516 krónow (1 220 eurow). To je kónc minjeneho tydźenja Čěski statistiski zarjad wozjewił.

Wot julija do septembra je so pře­rězna mzda wo cyłych 8,5 procentow powyšiła. Dźiwajo na wyše płaćizny mnohich­ tworow kaž tež na ratu inflacije bě jeje realny přirost přiwšěm šěsć procentow. Najbóle rostli su mzdy we wobłukach, w kotrychž stat dominuje, potajkim w šulstwje a kubłanju, w zjawnym zarjadnistwje, wójsku a strowotnistwje resp. socialnym hladanju. W industriji powjetši so přerězna mzda najbóle w Praze a w južnych Čechach, najmjenje w Plzeňskim wobwodźe. Region z najnišim mzdowym niwowom wostawa Karlovarski wobwod.

Mzda přiběra w Čěskej republice njepřestajnje wot lěta 2014, hłownje dźakowano spomóžnemu wuwiću hospodarstwa a z tym zwisowacym ćišćom na mzdy. Ekonomojo warnuja wšak před nadměrnym róstom přerězneje mzdy, móhło dźě to konkurencnej kmanosći zeškodźeć.­

Budyski wokrjes předstaji kónc nowembra składnostnje dźesaćlětneho wobstaća pod www.facebook.com/landkreis.bautzen prěni dźěl imageoweho filma, kotryž je mjez druhim Benedikt Dyrlich na Facebooku raznje kritizował. Wědomostnik dr. Robert­ Lorenc z Wuježka je na toho­runja na internetnej platformje wo­zjewjenu wotmołwu wokrjesa reagował a Serbskim Nowinam slědowacy dopis sposrědkował.

Rozumju na Facebooku wozjewjenu kritiku Benedikta Dyrlicha a sym samsneho měnjenja.

1Wospjet su mje mnozy znaći ze serbskich towarstwow a jednotliwcy narěčeli, zo bych wjelelětneho sobudźěła w radźe dla znowa za nju kandidował. Poprawom chcych po aktualnej legislatiwje funkciju złožić. Tuchwilne temy mje k tomu pohnuwaja, je dale spěchować a ze swojimi nazhonjenjemi wo prioritach spěchowanja sobu rozsudźeć. Chcu hišće za jednu periodu sobuzamołwitosć přewzać.

2Smy so w tuchwilnej legislatiwje na priority podpěry – w prěnim rjedźe wšitke serbsku rěč spěchowace naprawy, projekty a předewzaća inkluziwnje digitalizaciju serbskeje rěče w nowych medijach – dojednali. Spěchować pak chcemy w přichodźe wutworjenje rěčnych rumow wosebje za młodu generaciju. Trjebamy inowatiwne projektowe zaměry, kotrež pomhaja šulerjam a młodostnym, w serbskej rěči so dale wukmanić.

1Nadźija, dźěl našeho serbskeho přichoda sobu rjadować móc, runje w času jara diwersnych a zdźěla skurilnych měnjenjow a prudźenjow, je mje ke kandidaturje pohnuwała. Chcu radu Załožby za serbski ludu z nowej perspektiwu, mjenujcy z widom z ludu a hospodarstwa zwonka serbskich institucijow, wobohaćeć.

2W zwisku ze strukturnej změnu we Łužicy w přichodnych lětach widźu wulke šansy a hoberski potencial tež za Serbstwo. Fokus w tymle konteksće powjetšić a naprašowanja z ludnosće k móžnym nowym projektowym polam mam za trěbne a wužitne. Móžu sej nimo toho derje předstajić „Serbja/Serbstwo“ jako marku wu­tworić a tak wědomje Serbow skrućić abo znowa zbudźić z primarnym cilom, rěčne rumy zachować a rozšěrić.

3Zawjesć měli monitoring. Transparenca, kontrola a analyza skića nam móžnosć, dotal spěchowane projekty hódnoćić a tak směrnicy za dalše zasadźenje srědkow zdźěłać. Wuši kontakt k ludnosći z rozmołwami a wobšěrne wozjewjenja wo swójskim skutkowanju stej dalšej trěbnej temje, kotrymajž chcył so wěnować.

Fota: Domowina/Linda Garten (2), priwatne (3)