Z wudaća: pjatk, 18 januara 2019

Zeleny tydźeń w Berlinje – tule Susanne Roch w hali Braniborskeje – je wot dźensni­šeho zjawnosći přistupny. Hač do 27. januara wočakuja w halach pod Škričkowej wěžu 400 000 wopytowarjow. Z 1 750 wustajerjemi z 61 krajow je přehladka tak wulka kaž hišće­ nihdy w swojich 93lětnych stawiznach. Foto: dpa/Wolfgang Kumm

Drježdźany (dpa/SN). Sakski hospodarski minister Martin Dulig (SPD) zhladuje z wulkimi starosćemi na aktualne połoženje zwrěšćeneho dojednanja brexita dla. „Wulka Britaniska je nam jedyn z najwažnišich wikowanskich partnerow a ma to wostać“, rjekny politikar powěsćerni dpa. Swobodny stat chce tež přichodnje dobre wikowanske poćahi k britiskim předewzaćam pěstować. „Tohodla smy sami na tym zajimowani, w najlěpšim padźe brexitej zadźěwać abo kompromisy namakać, bjeztoho zo wo zrěčenju znowa jednamy.“ Wulka Britaniska je po Chinje a USA najwažniši eksportny kraj Sakskeje. Loni je tam twory w hódnoće dweju miliardow eurow předawała.

Elektronisku kolektu chcedźa zajutřišim, njedźelu, prěni króć w Duisburgu wupruwować. W tamnišej měšćanskej ewangelskej cyrkwi změja wěriwi składnosć, ze swojej EC- abo kreditnej kartku pjenjezy darić. Při tym dosaha kartku na mały­ display połožić, po tym zo su so za sumu mjez dwěmaj a 25 eurami rozsudźili. Wězo je tež klasiska kolekta dale móžna.

Wulět cebrow Drježdźanskeho hodowneho cirkusa změje za domptera pjenježne sćěhi. „Wón dyrbi zasadźenje zapłaćić“, kaž policija zdźěli. Zwěrjata běchu so 17. decembra po probje njeznateho zwuka dla nastróžili a přez wotewrjene wrota twochnyli. To je w měsće hodźiny trajacu policajsku akciju ze sydom awtami a konjemi zbudźiło, dokelž běchu cebry do wšěch směrow rozćěkali. Tři móžachu popadnyć, jedyn je stresa dla zahinył.

Washington (dpa/SN). Knježerstwo USA zastajneho etata, tak mjenowaneho shutdowna, dla žanu delegaciju na zhromadźiznu swětoweho hospodarskeho foruma wot 22. januara w šwicarskim Davosu njesćele. To je rěčnica Běłeho domu we Washingtonje připowědźiła. Prezident sam wšak bě swoju jězbu do Alpow hižo před dnjemi wotprajił. Mjeztym so zwada wo shutdown přiwótřa, a Trump je předsydce Domu reprezentantow, demokratce Nancy Pelosi, tež planowany lět do Brüssela a do Afghanistana šmórnył. Połoženje 800 000 sobudźěłaćerjow ministerstwow je dźeń a hórše. Wčera su tysacy z nich znowa demonstrowali, dokelž dyrbja bjez mzdy dźěłać.

Moskwa (dpa/SN). Zwjazkowy wonkowny minister Heiko Maas (SPD) je so dźensa do Moskwy podał, zo by z ruskim wonkownym ministrom Sergejom Lawrowom wo jadrowym brónjenju, wo krizy na Ukrainje a wo wójnje w Syriskej rěčał. Po tym chce so do ukrainskeje stolicy Kijewa podać, hdźež jeho wonkowny minister Pawel Klimkin wočakuje.

Wažna tema rozmołwow w Moskwje budźe zwada mjez USA a Ruskej wo zakazu atomarnych raketow srjedźneje distancy. Prezident USA Donald Trump Moskwje wumjetuje, zo wona zrěčenje wo zakazu tajkich raketow rani a chce tak mjenowane INF-zrěčenje spočatk febru­ara wupowědźić. Moskwa je sej wěsta, zo Trump zrěčenje wotpohladnje torpe­děruje, zo móhł nowe jadrowe rakety twarić a w Europje nastajić dać. Tak drje by k nowemu napřemobrónjenju dóšło. Zo so USA a Ruska w tym prašenju tola hišće dojednaja, je chětro njewěste.

Polakow smjerć měšćanosty Gdańska Paweła Adamowicza jara zaběra

Waršawa. Pólska zjawnosć je po morjenju Gdańšćanskeho měšćanosty Paweła Adamowicza přeco hišće šokowana a bjezradna. Tež medije znaja lědma hinašeje temy. Nowiny su połne žarowanskich nawěškow za Adamowicza. Minjenu njedźelu bě 27lětny měšćanostu we wobłuku­ beneficneho koncerta zakłół. Chcyše so wjećić, dokelž je liberal­neho knježerstwa dla pjeć a poł lěta pječa njewi­nowaty w jastwje sedźał.

Polakow jara zaběra, čehodla měješe mordar telko chwile za swój njeskutk a čehodla njeje nichtó tomu zadźěwał. Nadpadnik je trójce do Adamowicza kłół a so po tym z nožom w ruce wyskajo 39 sekundow dołho na jewišću prezentował. Měješe samo hišće składnosć, wopytowarjam koncerta rozkłasć, što je runje činił a čehodla. Hakle po tym jeho zwukowy technikar přewiny, kiž drje bě jako prěni situaciju spóznał. Sobudźě­łaćerjo­ wěstotneje firmy běchu w samsnym času z chribjetom k jewišću při železnym płoće na to dźiwali, zo nichtó přeblisko njepřińdźe. Skućićel bě so jako žurnalist wudawał a tak wšitke kontrole wobešoł.

Wobydlerjo gmejny Ralbicy-Róžant drje budu přichodny čas někotrym politikarjam jara dokładnje na porsty hladać a słuchać, što woni praja. Z rjanymi słowami dźě běchu ministerski prezident Michael­ Kretschmer, krajny rada Michael Harig a jeho zastupjer Udo Wićaz (wšitcy CDU) připowědźili, zo chcedźa gmejnu w prócowanju podpěrać, w Ralbicach nowu pěstowarnju natwarić. Hižo nětko pak jewi so wulki problem, zo dyrbja planowanje a twarske dźěła po wšej Europje wupisać. To stej komuna kaž tež zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe prosće přećeženej. Nětko budźe tuž zajimawe wobkedźbować, hač woprawdźe něchtó komunje pomha. Tak so potom tež pokaza, kelko hódne słowo politikarjow je. Runočasnje wšak so trochu dźiwam, zo je europske wupisanje nadobo tajke proble­ma­tiske. Hižo loni 30. awgusta dźě su to na posedźenju delanskeje gmejnskeje rady zdźělili. Marian Wjeńka

W přinošku „Akcija ‚sroka‘ zaběžała“ we wudaću SN ze 16. januara je zmylk nje­dorozumjenje zbudźił. Sabine Gotscha-Schock je jednaćelka Budyskeho wokrjesneho rjemjeslnistwa, kotrejž přisłuša pjekarske­ zjednoćenstwo Budyšin. Akcija „sroka“ je, kaž je prawje napisane, zhromadna informaciska iniciatiwa Łužiskeho Lionoweho kluba Budyšin, pjekarskeho zjednoćenstwa Budyšin a Załožby za serbski lud. Klub Lusatia Lions je tity a jich ćišć zapłaćił. Pjekarjow narěčało a informowało je wokrjesne pjekarske zjednoćenstwo, Załožba za serbski lud je so wo grafiku a rozdawanje titow starała. Prosymy wo wodaće za misnjenje. SN

Křesćan Krawc z Hrubjelčic je so nastupajo Zapósłane Jana Nuka z Radworja we wutornym wudaću SN wo stawje serbskeho šulstwa pjera jimał:

Štož dawno wěmy: Serbsku rěč poda­waja w šulach dźensa kaž cuzorěčny předmjet. To ći přišeptnu serbske wučerki, kaž njebychu to wótře prajić směli. Wu­wzaća su šule w Ralbicach, Pančicach-Kukowje, Chrósćicach, Worklecach, Ra­dworju z maćernorěčnej wučbu. W někotrych z nich wuwučuja serbšćinu tež dźělnje kaž cuzu rěč. Schodźenk niže: Na pjeć porstach móhł wotličić, na kotrych šulach serbšćinu hišće jako runoprawny předmjet po­dawaja, wězo w praksy jako předmjet kaž cuzeje rěče. A třeći schodźenk: W nam znatych dwurěčnych šulach serbšćina mjeztym docyła žanu rólu wjace njehraje, w dalokim wobkruhu z Bórkhamora, Łaza, Wujězda, Hamora, Wósporka, Huski, Hodźija atd.

Jan Nuk so praša: „Móžemy na wobstejacej katastrofalnej situaciji hišće něšto změnić?“ Wón sej žada: „Je načasu wolić nowe puće, a je načasu wzać swój dóńt do swójskeju rukow.“ Ja so prašam: Kelko zajimowanych­ na tutón apel wotmołwi?

Moskwa (ČŽ/K/SN). W Ruskej federaciji staj prezident Wladimir Putin kaž tež knježerstwo ministerskeho prezidenta Dmitrija Mjedwjedewa na nahladnosći chětro zhubiłoj. Tak je akceptanca hłowy stata Putina kónc minjeneho lěta na 56 procentow spadnyła, mjeztym zo bě loni w měrcu składnostnje prezidentskich wólbow 76 procentow wučinjała. Mjedwjedewowe knježerstwo připóznawa jenož hišće 45 procentow wobydlerjow kraja, 55 procentow chcyło jeho wotstup.

Po lěće 2012 je tak prěni raz wjac hač połojca ludnosće za demisiju ruskeho kabineta. Přičina nahladneho pohubjeńšenja akceptancy prezidenta a tohorunja knježerstwa je po hódnoćenju analytikarjow loni přewjedźena rentowa reforma, kotraž postaja, zo mužojo kaž tež žony pjeć lět pozdźišo na wuměnk du. Ludźo maja „tym mócnym“ za zło, zo su złamali prjedawše přilubjenja, njezwyšeć zastupnu rentnarsku starobu, komentuje wu­wiće sociologowka Marina Krasilnikowa. Ruskemu knježerstwu ludźo nimo toho wutykuja, zo je wina na spadźe realnych dochodow, na wjetšej ličbje bjezdźěłnych a na njedosahacym socialnym škiće.