Z wudaća: pjatk, 06 septembera 2019

Berlin (dpa/SN) Zwjazkowe wobswětowe ministerstwo je wobzamknyło, tak mjenowane kumštne tity za nošenje při kasach wobchodow zakazać. Cyle lochke titki za sad a zeleninu njejsu potrjechene.

W Němskej přetrjebuje jedna wosoba wob lěto přerěznje dwaceći titow, wuswětla zwjazkowa wobswětowa ministerka Svenja Schulze (SPD) w rozprawje. Zakazać měli tuž tity, z kotrymiž kupcy we wobchodźe swoje twory pjelnja. Kaž z naćiska zakonja wuchadźa, kotryž powěsćerni dpa předleži, drje su dotalne naprawy pomhali, mnóstwo plastikowych titow pomjeńšić, wobswětowe zwjazki pak z dalšeho polěpšenja hižo njewuchadźeja. Tež dale a bóle wužiwane papjerjane tity wjele lěpšu ekobilancu njewuskutkuja, kaž přirodoškitny zwjazk Nabu kritizuje.

Brüssel (dpa/SN). Team přichodneje prezidentki komisije EU Ursule von der Leyen so pomałku formuje. „Wjeselu so zestajeć wuwaženy kolegij, kotryž chcu wutoru zjawnosći předstajić“, zdźěli wona wčera na internetnej platformje Twitter.

Komisija EU namjetuje zhromadne zakonje a je dohladuje. Kóždy čłonski kraj je z jednej wosobu w gremiju zastupjeny. Prezidentka wuzwoli je z personalnych namjetow narodnych knježerstwow a rozdźěla wotpowědne nadawki. Skónčnje pak rozsudźa Europski parlament a komisarow postaji.

Nowa komisija ma 1. nowembra dźěłać započeć. Wulka Britaniska njeje hladajo na brexit nikoho nominowała. Krizy italskeho knježerstwa dla su předstajenje gremija wo někotre dny přestorčili.

Přećiwo wšěm prognozam bě Marko Šiman minjenu wólbnu njedźelu swój direktny mandat zapósłanca Sakskeho krajneho sejma zakitował. Wčera je wón nowinarjow wo regionalnych ćežišćach swojeho přichodneho skutkowanja we wólbnym wokrjesu informował.

Budyšin (SN/at). W serbskim wobłuku steji za Marka Šimana na prěnim městnje našu maćeršćinu zachować. Do toho saha runje tak „njeluba tema šulerskeho transporta za dźěći do serbskich šulow. To mamy doskónčnje rozrisać“, je sej zapósłanc CDU předewzał a doda, zo měrja so jeho prócowanja dale na powšitkowne problemy šulerskeho transporta.

„Za zwoprawdźenje koncepta Witaj trjebamy nowe nastorki, kak rěč dźěćom spřistupnjamy. Šulski zarjad dyrbi swój job činić!“ Šiman žane zrozumjenje za to nima, zo šulerjo po šěsć lětach wučby jendźelšćiny rěč dosć derje wob­knježa. Zo pak w samsnym času při wuknjenju serbšćiny runje tajki niwow njedocpě­waja, „njemóžu akceptować“. Wón zwěsća tu „wuwiće, kotrež w statnym zajimje njeje“.

Wot wutory hač do dźensnišeho přewjedźechu dźewjatkarjo Malešanskeje Wyšeje šule projekt „GreenCut“ w biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty. Jako pobych tam wčera dopołdnja na nowinarskej konferency při Dołhoboršćanskim haće, móžach takrjec live dožiwić, što projekt wučinja. Towarstwo Gespa bě šulerjam filmowu techniku přewostajiło, wo kotrejž móža šule hewak jenož sonić. W krasnej hatnej krajinje su šulerjo w skupinkach impresije přirody nahrawali. Kajke wjeselo woni při tym mějachu a kelko zajimawostkow su sej tak wotkryli, běše wočiwidne. A hdyž přidatnje hišće wobmysliš, zo njetrjeba šula za cyły projekt ani centa płaćić, da zwěsćiš, zo měješe rjadownja 9A z Malešec prosće njesměrne zbožo. Wšako bě wona mjez 30 wuzwolenymi projektowymi skupinami w Němskej. To běch sprawnje prajene tróšku žarliwy. Bych tajke něšto za swój šulski čas tež rady dožiwił. Pětr Dźisławk

Drježdźany (dpa/SN). Načolne znamki na šulskich wuswědčenjach su wčera znowa Drježdźanske zarjadniske sudnistwo zaběrali. Hdy te swój rozsud zdźěli, njeje dotal jasne. W meji bě wyše zarjadniske sudnistwo w Budyšinje­ znamki za zadźerženje, pilnosć, sobudźěło a porjad jako móžne přizwoliło, wotpowědujo tak zdobom skóržbje Krajneho zarjada za šulu a kubłanje přećiwo rozsudej Drježdźanskeho zarjadniskeho sudnistwa z lońšeho nowembra. Tam běchu loni na próstwu šulerja rozsudźili, kiž bě přeswědčeny, zo načolne znamki jeho wobmjezuja sej powołanje swobodnje wu­zwolić. We wčera zahajenym jednanju ma so nětko wujasnić, kak so načolne znamki na dźěłowe a socialne zadźerženje šulerjow wuskutkuja.

Gdańsk (JBR/SN). Bywši prezident Pólskeje a legendarny nawoda hibanja Solidarność, 76lětny Lech Wałęsa, ma problem – 1,70 metrow wulki waži wón 97 kilogramow. Nadwahi dla bě wón hižo na třitydźenskej kurje w delnjošleskim Świeradowje Zdroju. Z pomocu dietistow a lěkarjow wotby tam nimale štyri kilogramy. Předołho bohužel předźeržał njeje, dokelž znowa přewjele waži. Swojim přiwisnikam pak přilubja, zo chce dale přećiwo nadwaze wojować.

Wałęsa je mjeztym 50 lĕt woženjeny a ma z mandźelskej Danutu wosom dźěći. Jeju 43lětny syn Jarosław je do politiki šoł a sta so ze zapósłancom tuchwilneje opoziciskeje strony Wobydlerska platforma. Při wólbach Europskeho parlamenta wšak žane zbožo njemĕješe a tak njeje so hač do Brüssela dóstał.

Wot njedawna eksistujetaj dwaj Lechaj Wałęsaj: Dźowka bywšeho pólskeho prezidenta Magda wuda so na Lecha Kaźmier­czyka, kiž je rady jeje holče mjeno Wałęsa přiwzał. „Nowy“ Lech Wałęsa je mějićel třoch hosćencow, ale tak drje so šansy Lecha-seniora na to, wotbyć, dźeń a dale pomjeńšeja.

Kak chcemy w Sakskej přichodnje hromadźe žiwi być? Z tymle prašenjom rozestaja so skupina Lipšćanskich wuměłcow na jězbje po Sakskej. Tak předstajeja w zjawnosći wuměłstwo a wabja ludźi do rozmołwy. Wuměłske twórby nastachu na zakładźe biografiskich a kolektiwnych dopomnjenkow. Medialne wobrazy zajimcam pokazuja, z kajkej lochkosću móža na domiznu a Saksku zhladować. Pućowansku­ wustajeńcu „Kak chcemy přichodnje w Sakskej hromadźe žiwi być“ je Běłowodźanski­ wyši měšćanosta Torsten Pötzsch (Klartext) wčera na naměsće před tamnišim dwórnišćom wotewrěł. Foto: Joachim Rjela

Praha (ČŽ/K/SN). W Čěskej je přerězna mzda w 2. kwartalu hladajcy přibyła. Zrostła je wo 7,2 procentaj, tak zo wučinja nětko 34 105 krónow (něhdźe 1 340 eurow). Realnje, potajkim na inflaciju dźiwajo, je so mzda wot apryla do junija wo 4,3 procenty zwyšiła. Powšitkownje je sylny róst mzdow po hódnoćenju analytikarja Raiffeisenbanki Víta Hradila wuslědk situacije na dźěłowych wikach – njedostatka dźěłowych mocow dla hladaja předewzaća z „dale lěpšim płaćenjom“ sobudźěłaćerjow sej dźeržeć. Tež tón politiku stata wotbłyšćuje, kiž je lětsa minimalnu mzdu zwyšił a sobudźěłaćerjam zjawneho sektora šwarnje přidał.

Přistajeni bankow a zawěsćernjow najwjace­ zasłužeja, dóstawajo přerěznje 63 852 krónow (ně­hdźe 2 500 eurow), mjeztym zo maja dźěławi w posłužbowym sektorje a gastronomiji přerěznje runje 19 947 krónow (přibližnje 780 eurow). Regionalnje je přerězna mzda najbóle w Morawsko-šleskim kraju přibyła, a to wo 7,8 procentow na 30 818 krónow. W Praze měješe wona porno tomu najniši přirost, mjenujcy 6,3 procenty, wučinjaca tak přerěznje 42 292 krónow.

„Kuzło zelow“ rěka wustajeńca, kotruž zajutřišim, 8. septembra, w 14 hodź. na Wojerowskim hrodźe wotewru. Pod hesłom „kotre­ na łužiskich łukach rosćace zela su k jědźi“, je 13 holcow a hólcow Lipoweho horta w starobje sydom do jědnaće lět hromadźe z młodźinskim domom „Ossi“ a Wojerowskim hrodom ekspoziciju w lětnich prózdninach zestajało. Foto: Kerstin Noack

Pjatk 6. do 8.9.   Dźeń Saksow w Riesy

   Dworowy swjedźeń na Wulkoždźarowskim Kraba­towym wudworje

Pjatk 6.9. 19:00 Komorny koncert „Serenada w zelenym“ w Stróži (Wartha) w Malešanskej gmejnje

  19:30 Prapremjera musicala „Quo vadis – dokal dźeš?“ Worklečanskeje wyšeje šule w Chróšćanskej „Jednoće“

Sobotu 7.9.   25. mjezynarodny Budyski měšćanski běh

  15:00 Młodźinski kofej w Nowowješćanskim młodźinskim klubje

Njedźelu 8.9. 10:00 Dźeń wotewrjeneho pomnika z pokazku dźěłow z wubědźowanja „Mólba – mój pisany pomnik“ a twórbow načasneho wuměłstwa njeboh molerja Jana Buka w Budyskim Serbskim muzeju

  14:00 Blackbird-run w Hózku

  14:00 Tradicionalne nazymske wiki na Kamjenskim torhošću

  14:00 Chórowe spěwanje we Wochožanskim (Nochten) parku błudźenkow

  15:30 Předstajenje musicala Worklečanskeje wyšeje šule „Quo vadis – dokal dźeš?“ w Chróšćanskej „Jednoće“

Póndźelu 9.9. 10:00 Předstajenje musicala Worklečanskeje wyšeje šule „Quo vadis – dokal dźeš?“ w Chróšćanskej „Jednoće“

Wutoru 10.9. 10:00 Předstajenje musicala Worklečanskeje wyšeje šule „Quo vadis – dokal dźeš?“ w Chróšćanskej „Jednoće“