Z wudaća: srjeda, 18 septembera 2019

Straßbourg (dpa/SN). Europski politikar CSU Manfred Weber so britiskemu premierministrej Borisej Johnsonej w zwadźe brexita dla masiwnje spřećiwja. „Njeje žanoho postupa, to je absolutnje jasne“, rjekny frakciski šef Europskeje ludoweje strony wčera w parlamenće EU w Straßbourgu. Johnson bě do zetkanja ze šefom komisije EU Jeanom-Claudom Junckerom póndźelu w Brüsselu twjerdźił, zo je na puću k změnjenemu zrě­čenju wo wustupje Wulkeje Britaniskeje z EU zasadnych polěpšenjow. Porno tomu w Brüsselu přeco hišće na britiske namjety čakaja, Weber potwjerdźi.

Tón zdobom kritizowaše, zo je Johnson planowanu nowinarsku konferencu napřećiwneje demonstracije dla wotprajił. Štóž kaž Johnson swoje pozicije prowokantnje zastupuje, dyrbi spřećiwjenje wudźeržeć, rjekny městopředsyda CSU.

Britiski parlament bě zakoń wobzamknył, kiž njerjadowany wustup kraja z EU zakazuje. Najebać to chce Johnson Wulku Britanisku 31. oktobra z EU wjesć, ze zrěčenjom abo w nuzy tež bjez njeho.

Prěnje sonděrowanske rozmołwy CDU, SPD a Zelenych w Sakskej

Drježdźany (dpa/SN). CDU, Zeleni a SPD w Sakskej chcedźa w padźe zhromadneho knježerstwa towaršnostnu zhromadnosć skrućić. Tole su wodźacy zastupnicy stron k zahajenju sonděrowanskich rozmołwow w Drježdźanach potwjerdźili. „Chcu rady přećelny swobodny stat, kotryž doprědka kroči, wobydlerjow zapřija, kiž towaršnostnu zhromadnosć sylni a hospodarsku móc kraja dale wutwarja“, rjekny ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU). Unija chcyła z partnerami na samsnej runinje jednać a zajimuje so za jich ideje a předstawy.

„Politika dyrbi wjeselo činić. Wšitcy smy politisce angažowani, dokelž chcemy něšto nastorčić, nochcemy zakazować ale zmóžnić“, Kretschmer rjekny. Wón reagowaše tak na kritiku jara konserwatiwneho křidła CDU, kotryž koaliciju ze Zelenymi wotpokazuje a so město toho za mjeńšinowe knježerstwo zasadźuje. Kretschmer namjetowaše, wuslědki rozmołwow ze Zelenymi wočaknyć.

Druhdy maš zaćišć, zo so ćeže, z kotrymiž ma so mjeńšina na nacionalnej runinje bědźić, w mjezynarodnym konteksće tróšku zhubja. Štož aktualne zastupowanje němskeje awtorskeje towaršnosće za hudźbne twórby GEMA nastupa je to bohužel hinak wokoło. Njebě dotal žadyn problem, twórby jako serbske přizjewić. Runje přiměrjenje mjezynarodnemu standardej je k tomu wjedło, zo to hižo njeń­dźe. Zaběrajo so z pozadkom so hišće bóle dźiwaš: swětowa organizacija za normowanje je hakle spočatk 2000tych lět zdźělenje rěčow do prěnjeje, druheje a třećeje ligi zawjedła. Po zdaću, dokelž bě pomału přewjele rěčow a dotalne koděrowanje hižo njedosahace. Kóždu rěč wězo do „Champions League“ njezapřijimuja, jenož „najwjetše“. Što to dyrbi? Što je to do runoprawnosće? Zo mjeńšinowe rěče bywšich zapadnych kolonialistiskich krajow k najwažnišim słušeja, je rjenje za nje. Objektiwita je něšto druhe. Cordula Ratajczakowa

Góry (Guhrow) w Delnjej Łužicy ma lětsa swój 550lětny jubilej. Prěni raz bu wjeska w lěće 1469 we wopismje naspomnjena. Minjeny kónc tydźenja jubilej wotpowědnje woswjećichu. Mjez druhim zarjadowachu njedźelu swjedźenski ćah z cyłkownje 45 wobrazami, na kotrymž so tež towarstwa wokolnych wsow wobdźělichu. Na wšě 500 ludźi w ćahu na někajkežkuli wašnje sobu skutkowaše. Skupina z Wjerbna pokaza na přikład na wupućowanje něhdźe 250 wobydlerjow w lětach 1853 do 1865, kotřiž podachu so do Awstralskeje, Ameriki abo Južneje Afriki. Foto: Michael Helbig

Kijew (SŽ/K/SN). Słowakska prezidentka Zuzana Čaputová je wčera swój program wopytow susodnych krajow z wizitu Ukrainy zakónčiła. Při zetkanju z prezidentom Wolodimirom Zelenskim stej hłowje wobeju statow wo konkretnych naležnosćach jednałoj, mjez druhim wo hraničnych přechodach, problemach z pašowanja a wo zhromadnych kontrolach. Na nowinarskej konferency zwurazni słowakska prezidentka, zo je chwalobnje hódnoćiła reformowe skutkowanje prezidenta Zelenskeho a jeho prócowanje wo konstruktiwny dialog nastupajo konflikt na wuchodnej Ukrainje. Popołdnju měješe prezidentka Čaputová zetkanje z ministerskim prezidentom Oleksijom Hončarukom. Za čas swojeho přebytka w ukrainskej stolicy wobdźěli so wysoki hósć tež na pietnym akće kładźenja wěncow na row njeznateho wojaka kaž tež na počesćenju­ woporow hłoda w 30. lětach minjeneho lětstotka. Po swjatočnym złoženju prezidentskeje přisahi srjedź junija je so prěnja žónska hłowa Słowak­skeje republiki tradicionalnje nablaku do bratrowskeje Čěskeje podała a hakle po tym dalše europske kraje wopytała.

Dźiwadźelnik Michał Lorenc wosomdźesatnik

Michał Lorenc słuša k najbóle profilowanym serbskim jewišćowym wuměłcam druheje połojcy zašłeho kaž tež spočatka tutoho lětstotka. Dźensa swjeći rodźeny Slepjan wosomdźesaćiny.

Wuměłstwo hraješe w Lorencec swójbje stajnje wurjadnu rólu. Dźěd Michała bě wuznamny spisowaćel Jakub Lorenc-Zalěski, bratr Kito sta so z pućrubarjom moderneje serbskeje lyriki kaž tež z mostytwarcom rěč přesahaceje poezije na swětowym niwowje, dźowka Katharina je sej mjeztym wulke zasłužby na polu wuhotowanja kostimow a jewišćowych wobrazow nic jenož we Łužicy zdobyła.

Mnohe muziske talenty

Hižo připowědźenje prezidenta FC Energije Wernera Fahle, zo přijědźe zwjazkowy koparski ligist Borussia Dortmund na beneficnu hru do Choćebuza, bě so na sobustawskej zhromadźiznje FCE wo hoberski přiklesk postarało. Jako pak so hrajerjo a zamołwići BVB před tunl na hrajnišćo k sćoplenju podachu bě přiklesk z wołanjom „Dźakuju, dźakuju, dźakuju, BVB“ hišće wjetši. Tuta wulkotna nalada hosćićelow traješe potom znajmjeńša hišće dwě hodźinje. Samo la ola-žołma, kotruž běchu w Choćebuzu poprawom hižo zabyli, kružeše pjeć razow přez 19 000 přihladowarjow. Žadyn dźiw, zo wupraji jednaćel BVB Hans Joachim Watzke po hrě wulku chwalbu a wulki kompliment: „Mějach w meji wulku sobuželnosć z Energiju, jako jenož jedne wrota za zwostaće w třećej lize pobrachowachu. Tohodla sym krótko po zestupje našu pomoc poskićił. Přez zastup smy prózdnym kasam FCE dźensa trochu pomhali. Na tamnym boku bjerjemy wulkotne zaćišće z Choćebuza sobu do Dortmunda. Smy sympatiskemu sportowemu towarstwu jara dźakowni.

14. Wrotar z techniskimi problemami

Wrotar dóstanje bul z wotpohladom wot sobuhrajerja a hrajny nastroj město z ruku z nohu přiwozmje. Nětko smě wón bul hrać a do rukow wzać. Wažne je, zo njeje do přihrawki abo zamjeta wotpohlad měł bul do rukow wzać.

15. Žołte a čerwjene karty pozdźišo wudźěleja

Přewjedźe-li mustwo spěšny wólny kop, móže sudnik žołtu abo čerwjenu kartu ewentuelnje hakle pozdźišo dać. Za foulowane mustwo njesmě mjenujcy žana njelěpšina nastać.

16. Přezahe so wjeselił

Wšojedne hač su wrota płaćiwe a nje­płaćiwe, we woběmaj padomaj wyskanje po docpěću wrotow chłostaja.

17. Barbojte spódnje košle

Spódnje košle smědźa wjacore barby a samo mustry měć, dyrbja pak barbam abo mustrej trikota a rukawam wotpowědować. Tučasne prawidło tak trochu powólnja (lockern) a časej přiměrja.

18. Rozsudy sudnika

Rozsudźi-li sudnik na přikład na wólny kop, njesmě wón swój rozsud hižo korigować.

19. Werbalne přeńdźenja

Wšitke werbalne přeńdźenja sudnik z indirektnym wólnym kopom chłosta.

20. Ruku sudnika šonować

1. šulski musical „Quo vadis – dokal dźeš?“ Worklečanskeje wyšeje šule je podał wid na mnohe perspektiwy

Ducy do wjacezaměroweje hale „Jednota“ w Chrósćicach njedohladach so na premjernym předstajenju spočatk septembra jako prěnje dołheho rynka ludźi,­ kotřiž chcychu wšitcy na žurlu. Ně, wuhladach holcy, kotrež wuhotowane hižo z mikrofonowej techniku před Jednotu teksty a spěwy přeńdźechu. Přiwšěm mějachu chwile za přećelny postrow.­ Běchu to hłowne akterki, kotrež spožčeja swojemu šulskemu časej z projektom wosebitu notu. Mějach začuće, zo stejachu wšitcy w zhromadnosći přećiwo swojej njesćerpnosći před zarjadnišćom. A to so wupłaći. Hesło „zhromadnosć“ projekt – to hodźi so na tymle­ městnje hižo rjec – wuznamjeni. Hdyž so sto młodostnych a mnozy dorosćeni jako cyłk za jednu ideju horja, potom wurosće z toho wuspěch a připóznaće. A tale zhromadnosć bě w předstajenju začuwać. Wšako spóznachu přihladowarjo takrjec „swojich“, sobušulerjow, přećelow, dźěći abo wnučki na je­wišću.

Kapała Kula Bula a Złokomorowska Přěza stej minjenu njedźelu 20 zajimcam na prěnim kermušnym kofeju w Blunju spodobne spěwno-hudźbne popołdnjo wobradźili. Mnohe serbske a pěsnje ze słowjanskeho wukraja su přitomni ze sylnym hłosom a zahoriće sobu spěwali. Dobra nalada pohnu samo wjacorych k tomu sej spontanje zarejwać. Kermušny kofej je iniciatiwa lěta 2014 załoženeje Złokomorowskeje Domowinskeje skupiny wokoło jeje předsydy Güntera Paulischa. Loni su w Lejnom (Geierswalde) scyła prěnje tajke popołdnjo přewjedli, dalše maja slědować. Foto: Janek Wowčer