Z wudaća: srjeda, 15 januara 2020

Praha (dpa/SN). Wyši měšćanosta Prahi a čłon strony Piratow Zdeněk Hřib přiwobroća so Taiwanej. Metropola nad Wołtawu je po wupowědźenju měšćanskeho partnerstwa mjez Pekingom a Prahu nowe partnerske zrěčenje z taiwanskej sto­licu Taipeh nastorčiła. „Rozsud mjez tym, štož je prawe, a tym, štož je jednore, je w prěnim rjedźe moraliski rozsud“, rjekny 38lětny Hřib nowinarjam.

Wobě stolicy, Taipeh a Praha, chcetej nětko we wobłukach kultury, kubłanja a turizma kaž tež na polu digitalnych projektow k wuwiću městow wušo hromadźe dźěłać. Peking­ bě partnerske zrěčenje z čěskej stolicu z lěta 2016 loni w oktobru wupowědźił. Pozadk běchu žadanja na nowe nawodnistwo Prahi, wotrězk partnerskeho zrěčenja nastupajo jednotu Chiny šmórnyć. China wobhladuje Taiwan jako wotpadnjenu prowincu a dale jako dźěl Chiny.

Wjerškowe zetkanje w kanclerskim zarjedźe ke kóncej brunicy

Berlin (dpa/SN). Do dźensnišeho wjerška k cyłkownemu konceptej skónčenja zmilinjenja brunicy žadaja sej ministerscy prezidenća wěstotu za potrjechene kónčiny. Braniborski ministerski prezident Dietmar Woidke (SPD) wočakuje wot zwjazkoweho knježerstwa spěšne rozrisanja ze spušćomnymi wobzamknjenjemi. „Njewěstosć je to najhórše, štož móže so nam stać“, rjekny Woidke powěsćerni dpa. Saksko-anhaltski ministerski prezident Reiner Haseloff (CDU) chcył jasnosć nastupajo financowanje wot Zwjazka přilubjenych pomocnych miliardow eurow za strukturnu změnu. Sakski knježerstwowy šef Michael Kretschmer (CDU) chce kóncej zmilinjenja brunicy hakle přihłosować, budu-li přilubjenja Zwjazka spjelnjene.

To drje budźe dołhi wječor dźensa w kanclerskim zarjedźe w Berlinje. Ministerscy prezidenća wuhlowych krajow Sewjerorynsko-Westfalskeje, Saksko-Anhaltskeje, Sakskeje a Braniborskeje chcedźa tam ze zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU) wo konkretnym planje wuradźować, hdy skónčić zmilinjenje brunicy. Čim bóle so tónle wažny termin bližeše, ćim jasniše bě, zo poprawom docyła hišće ničo zrjadowane njeje. Nowe dźěłowe městna jako narunanje za wotpadnjene w brunicowych jamach a milinarnjach njejsu nihdźe widźeć. A hač budu nowe železniske čary woprawdźe twarjene, kaž sej to sakski premier Michael Kretschmer (CDU) žada, nichtó njewě. Nětko je so tež hišće wukopało, zo chcył financny minister Olaf Scholz (SPD) financowanje strukturneje změny wjacorym ministerstwam přisunyć. Temow maja tuž dźensa w Berlinje dosć. Njewěrju, zo jedyn wječor dosaha wšitko zrjadować. Marko Wjeńka

Drježdźany (cry/SN). „Palna dalina: Łužica w změnje“ rěka pućowanska wustajeńca, pokazowaca twórby cyłkownje dwaceći fotografkow a fotografow z dźesać krajow, mjez druhim z Francoskeje, Pólskeje, Němskeje a Italskeje. Tematiske ćežišćo přehladki je Łužica w času strukturneje změny. Wot minjeneho tydźenja je pokazka w Drježdźanskim Domje architektury­ přistupna.

Hižo twarjenje z 1920tych lět same by dobra přičina wopyta sakskeje stolicy było. Nětko je tam móžno sej fotowu wustajeńcu wo změnje łužiskich krajinow wobhladać. Dźesać lět wopřijacy časowy wobrys zmóžnja dopóznaće, na kak rozdźělne wašnje hodźi so z najwšelakorišich perspektiwow na strukturnu změnu w brunicowym regionje hladać. Krajina we wulkim formaće a detailowe pohlady wudospołnjeja zwučeny wid na łužisku domiznu – wosebje na zakładźe rozdźělnych fotografiskich technikow kaž tež wuměłskich rukopisow. Wid takrjec zwonka je tu wulka pomoc a zdobom překwapjenka.

15. januara 1870 narodźi so Wylem Nowy do burskeje swójby w Bórkowach. Studowaše kaž jeho młódši bratr Hajno teologiju, a to w Halle a Berlinje. Po tym bě najprjedy sydom lět domjacy wučer w Podstupimje a sta so 1902 w hornjołužiskich Budestecach z duchownym. Šěsć lět bě farar w Ketlicach, doniž so 1910 zaso do Delnjeje Łužicy njenawróći. W Brjazynje fararješe sydom lět a po tym bě hač do smjerće 1. oktobra 1933 w Choćebuzu 17 lět farar Serbskeje klóšterskeje cyrkwje.

Hižo jako gymnaziast zhromadźi Nowy z Božidarom Šwjelu delnjoserbskich studowacych do 1891 wutworjeneho Zwěska serbskich pśijaśelow, kotrehož prěni předsyda wón bě. W Berlinje rozwučowaše studentow w delnjoserbšćinje. 1894 zastupi do Maćicy Serbskeje a předsydarješe wot lěta 1913 hač do smjerće Maśicy Serbskej.

Wylem Nowy pisaše wjele nabožnych nastawkow do Casnika a přinoški do Časopisa­ Maćicy Serbskeje, předewšěm nekrologi­ sławnych narodowcow, kaž na přikład­ Jana Bohumiła Nyčki a Kita Šwjele.­ 1897 bu jeho kniha „Krystusowe śerpjenje a wumrjeśe“ we Wojerecach ćišćana­. Manfred Laduš

Mortkowska Jakubec twjerdźizna mjez hosćimi z kraja a wukraja jara derje přiwzata

Twjerdźizna w Mortkowje bu před wosom­ lětami oficialnje wotewrjena, na čož bě tehdy 13 000 wopytowarjow přišło.­ Farar wosady Wujězd/Sprjewja Matthias Gnüchtel bě so tehdy za mjeno „Jakubec twjerdźizna“ wuprajił. Wot toho časa so atrakcija łužiskeje jězoriny wobstajnje dale wuwiwa. Wo rezi­meju lěta 2019 je so Andreas Kirschke z mějićelom twjerdźizny dr. Andréjom Jakubetzom rozmołwjał, kiž w Mortkowje a Rakecach jako zubny lěkar dźěła.

Kajki je rezimej lěta 2019?

Dr. Jakubetz: To bě chětro intensiwne lěto. Twjerdźiznu dźě dale rozšěrjamy a kóžde lěto jedne do dwě zarjadowani wjace k tomu přińdźetej. To wotbłyšćuje wobsah a kwalitu. Jutrowničku sezonu z prěnimi wodźenjemi zahajimy. Jutrowne wuchodźowanje z wopytom našeje kofejownje je mjez hosćimi jara wob­lubowane. Při wodźenjach wotměnjam so jako jednaćel objekta z managerku twjerdźi­zny Martinu Küpferling. Hač do nazymy slěduja dalše zarjadowanja.

Kajke to konkretnje su?

Wojerecy (jh/SN). Halowe wokrjesne mišterstwa starobneje skupiny Ü 35 wotměje Zapadołužiski koparski zwjazk (WFV) 26. januara wot 14 hodź. w sportowni Powołanskošulskeho centruma Konrada Zusy Wojerecy. Rakečenjo, zakitowar titula­, so přizjewili njejsu, za to pak LSV Hory, HZ Hórnikečanski jězor/Ćisk, Sokoł­ Ralbicy/Hórki, HZ Lok Wojerecy, Módro­-běli Kulow, Wojerowski FC (Natwar a Jednota) a ST Porchow. Hrać budu w dwěmaj skupinomaj, kóžda hra ma dźesać mjeńšin trać. W běhu turněra chcedźa zamołwići WFV prěnje pokalne koło wólnočasneje ligi wulosować.

Radwor (jh/SN). Sportowe towarstwo 1922 Radwor zarjaduje wot pjatka, 31. januara, do njedźele, 2. februara, wjacore halowe koparske turněry za dorost. Posledni dźeń januara budźe w hali „Slavia“ wot 19 do 23 hodź. turněr młodźiny B. Sobotu hraja wot 9 do 13 hodź. cyłki młodźiny F, wot 14 do 18 hodź. mustwa młodźiny C a wot 19 do 23 hodź. mło­dźina A. Njedźelu budu wurisanja wot 9 do 13 hodź. z turněrom młodźiny E a wot 14 do 19 hodź. młodźiny D.

Připrajili su dotal mjez druhim cyłki SJ 1981 Chrósćicy, FSV Budissy Budyšin a z Hornjeho kraja.

W prěnim šulskim tydźenju po hodownych prózdninach wotmě so w Rych­bachu pola Lubija regionalne finale šuler­skeho wubědźowanja „Młodźina trenuje za olympiju“ we wolejbulu. Nimo­ gymnaziastow starobneje klasy II z Niskeje a Žitawy wobdźělištej so tež dwě serbskej hólčej mustwje. Wonej běštej z Worklečanskeje wyšeje šule a ze Serbskeho gymnazija Budyšin. Mjez holcami móžachu so tež wolejbulistki Budyskeho Serbskeho gymnazija za wubědźowanje kwalifikować.

Holcy mějachu chětro sylnych přećiwnikow. Při­wšěm wone derje wustupowachu. Tak zawěsćichu sej z jednej dobytej hru třeće městno a tak bronzowu medalju.

Tójšto předdźěła bě trěbne, zo by so lětuši, mjeztym 22. jolka-swjedźeń minjenu sobotu w Nukničanskej Brězanec bróžni znowa derje radźił a zo bychu hosćo spokojom byli. Najdlěši dźeń mějachu bjezdwěla rěznicy, kotřiž běchu za jolku zaso swinjo zarězali a z njeho połćik a kołbasu dźěłali. A kak dyrbjało hinak być – tež skoćo bě ze wsy. Hižo rano w šesćich woni kóžde lěto započinaja, a dopołdnja su hotowi. To wšak njezwostawa přewjele chwile wotpočnyć. Wšako hižo popołdnju wšitko trěbne za wječorny event za předań a sćoplenje mjasa, kołbasow a kisykała přihotuja. Wječor wuhladaš pilnych pomocnikow zaso w programje, za baru a za kulisami. Kóžda ruka je dźě trěbna, zo by so swjedźeń poradźił.

Cyłe lěto ideje zběraja