Z wudaća: štwórtk, 17 septembera 2020

Berlin (dpa/SN). Prezident zwjazkoweho kriminalneho zarjada Holger Münch je po wotkryću prawicarskoekstremnych internetnych skupin w rjadach sewjerorynsko-westfalskeje policije před tym warnował, zo móhli ludźi dowěru do policije zasadnje zhubić. „To su podawki, kotrež dowěru do policije chětro střasu“, rjekny Münch nowinarjam. To samsne płaći za hrožace listy, w kotrychž wu­žiwachu daty policajskich kompjuterow. W Sewjerorynsko-Westfalskej wotkrychu pjeć internetnych skupin, na kotrychž bě 29 žónskich a muskich policistow wobdźělenych. Jich su hnydom z policajskeje słužby pušćili.

Berlin (dpa/SN). Přiběraceje ličby nowych natyknjenjow z koronawirusom dla je zwjazkowe knježerstwo nimo awstriskeje stolicy Wiena dalše kónčiny wjacorych europskich krajow jako rizikowe deklarowało a wotpowědne warnowanja wuprajiło. Zwjazkej słušacy Roberta Kochowy institut je mjeztym aktualizowanu lisćinu wozjewił. Z toho wuchadźejo warnuje zwjazkowe knježerstwo „před njetrjebawšimi turistiskimi jězbami“ do rizikowych regionow.

Warnowanje před jězbami płaći wotnětka tež ­za srjedźočěske kónčiny wokoło stolicy Prahi, kotraž słuša hižo dobry tydźeń ­do rizikowych. Madźarska stolica ­Budapest je tohorunja wot warnowanja potrje­chena.

Dowolnicy, kotřiž so z rizikowych kónčin do Němskeje nawróća, dyrbja winowatostny test na koronawirus přewjesć dać a tak dołho w domjacej karantenje wostać, doniž jim negatiwny wuslědk ­testa njepředleži.

Knježerstwo chce dotalne rjadowanje hač do kónca lěta 2021 podlěšić

Berlin (dpa/SN). Předewzaća w Němskej móža swojich přistajenych koronakrizy dla tež přichodnje do krótkodźěła pósłać. „Krótkodźěło je najstabilniši móst nad hłubokim hospodarskim dołom“, rjekny minister za dźěło Hubertus Heil (SPD), po tym zo su wotpowědny zakonski naćisk w zwjazkowym kabineće wčera w Berlinje, wobzamknyli.

Hospodarscy slědźerjo běchu namołwjeli, zo njeměli předewzaćam ze zestarjenym wičnym modelom z pomocu krótkodźěła zmóžnić, zo kumštnje přežiwja. Heil znapřećiwi: „Štóž nětko wo zničenju předewzaćow soni, jedna cynisce. W koronakrizy je najprjedy raz wažne wobstejacu substancu zachować.“

Doba přijimanja pjenjez za krótkodźěłacych ma so na 24 měsacow podlěšić, najdlěje hač do kónca lěta 2021. Tele pjenjezy chcedźa wot nětko 67 na 70 procentow mzdy zwyšić, za dźěławych z dźěćimi na 77 procentow. Po sedmym měsacu so pjenjezy za krótkodźěłacych na 80 resp. 87 procentow zwyša.

Wuhibki do přichoda su wčera w Hamorje a dźensa – kaž powěsćernje runje rozprawjeja – w Choćebuzu stajili: Tam, hdźež tuchwilu hišće brunicu Wochožanskeje a Rychwałdskeje jamy zmilinjeja, ma jako wuslědk strukturneje změny slědźerske stejnišćo za karbonowe niće nastać. To je naročny projekt. Přetož karbon dale a wažnišu rólu hraje, zo bychu twarske dźěle na waze zhubili. Lěpšinu z toho změja w awtomobilo- a łódźotwarje: Su-li awta abo łódźe lóše, trjebaja mjenje energije so pohibować. A njerěču ani wo lětarstwje abo swětnišćowym lětarstwje, hdźež je kóždežkuli zalutowaneje swójskeje wahi tež na dobro wjetšeje wukonliwosće bjeztoho zo wjace ćěriwa přetrjebaja. Wuznam snano hišće wjetšeho rozměra ma za Choćebusku porjedźenju železnicow wotpohladana inwesticija, hdźež ma 1 200 přidatnych dźěłowych městnow nastać. Pomału so zdawa, zo slěduja dotalnym připowědźenjam woprawdźe prěnje konkretne skutki. Axel Arlt

Zašły tydźeń tomu tak daloko bě. Dóstach po dlěšich prócowanjach zastupny lisćik jako komparsa za probowy dźeń na nowym lětanišću BER w Berlinje-Schönefeldźe.

Dyrbjał-li BER 31. oktobra dźěłać započeć, maja wšitke wotběhi za pasažěra, ­zo by swój cil z lětadłom docpěł, wjacekróć wupruwowane być. Tak přewjeduja na nowym lětanišću Berlin-Schönefeld tuchwilu wšědnje treningi z njeličomnymi dobrowólnikami. Tak dyrbja sobudźěłaćerjo słabosće spóznać a wotstronić. Posledni dźeń oktobra dźě chcedźa sej potom zamołwići ze Zwjazka, z Braniborskeje a Berlinskeho senata mjez sobu zbožo přeć.

Běch jako normalny pasažěr přeprošeny. Ze swojeho bydlenja w Althohenschönhausenje trjebach połsta minutow, zo bych so z tramwajku a měšćanskej železnicu na lětanišćo dóstał. Wosobinsce „lećach“ do Düsseldorfa, a přichodny lět wjedźeše mje na zažnym popołdnju do Dubrovnika. To sta so wězo wšitko jenož teoretisce.

W Jaworje (na foće), Swinjarni a Kanecach kładu roły za pitnu wodu do zemje. Do kónca nowembra maja dźěła wotzamknjene być, tak zo tam potom w kóždej domjacnosći pitna woda z honačow poběži. Pančičansko-Kukowski wjesnjanosta Markus Kreuz (CDU) praji, zo je gmejna za to wot Sakskeje spěchowanske srědki dóstała. Nětko so nadźijeja, zo so tež Časecy, Hłupońca, Žuricy a Kašecy syći bórze přizamknu. Foto: Feliks Haza

Statna zakładna šula „Lernoase“ w Hamorje a tamniša Swobodna wyša šula hotujetej so digitalnu dobu. Načasna technika ma bórze dotal nałožowane srědki, taflu a krydu, narunać.

Hamor (AK/SN). To potwjerdźištaj šulskaj nawodaj Angela Frenzel (zakładna šula) a Ralph Berthold (wyša šula, hdźež tež serbšćinu podawaja), na póndźelnym posedźenju Hamorskeje gmejnskeje rady. „Dźakowano wobšěrnemu spěchowanju móžemy wšitke rjadownje z digitalnymi taflemi wuhotować. Štyri rjadowniske stwy wotpowědnu techniku hižo maja“, Angela Frenzel rozłožuje. „Beamer, laptopy a tafle přichodnje hižo njezmějemy. Wučerjo z digitalnej techniku hižo dosć wěsće wobchadźeja. Tež dźěći so wjesela.“ Po­dobnje je to na swobodnej wyšej šuli. Wona je runje tak zastarana kaž statne šule. „Srědki tež nam runohódnje přewostajeja“, praji Ralph Berthold.

Dobry financny pozadk zaruča w Rakečanskej gmejnje spomóžne dźěło

Rakecy (JK/SN). Po lětnjej přestawce zetkachu so tež Rakečanscy gmejnscy radźićeljo wčera zaso k porjadnemu posedźenju w awli Pawołskeje šule. Dźakowano zlutniwemu hospodarjenju móže sej gmejna Rakecy lětsa přidatne wudawki dowolić. Hłowna přičina za to bě rozprawa wo stawje lětušeho hospodarskeho plana, kotruž poda nawodnica financneho zarjada gmejny Franziska Pfeiffer. Na­jebać koronakrizu je gmejna swoje hospodarske nadawki derje zmištrowała, a tak móža pod smužku dobry plus dochody kaž tež likwidne srědki nastupajo registrować. Kónc prěnjeho połlěta su hižo 72 procentow dochodow cyłeho lěta zwoprawdźili, a dochody z wobrotoweho dawka su z 72 procentami tohorunja wyše, hač bě to ke kóncej junija planowane.

Hra z klankami je atraktiwna naležnosć za dźěći kaž tež za jich staršich, wowki a dźědow. To dopokaza wospjet njedawny swjedźeń klankow na dworje Budyskeho klankarja Ekkeharta Heute. Pod Hrodom 48 su minjeny kónc tydźenja štyri klankodźiwadła ze sydom kruchami wustupili, mjez nimi tež hosćićel, kiž předstaji „Powěsć wo žabje w Starej wodarni“. Prěnje předstajenje měješe Raimund Backwinkel z Budyšina (na foće). Ze swojim klankojewišćom Kołwrót pokaza wón inscenaciju ­„Kobold ze studnje“. Při tym dźe wo wažnu surowiznu woda a wo muža, kiž chce z njej dobytk činić. Na kóncu pak dósta wotpowědne chłostanje. Poskitk je so přihladowarjam wočiwidnje spodobał. Foto: Carmen Schumann

Tuchwilu su po wšej Łužicy zaso mnohe awta widźeć, kotrež na kromje lěsow steja. To rěka, zo so hribarjo z korbom do husćiny měrja. Bjez dźiwa, krasne babylěćo ­dźě ćim bóle k tomu wabi hriby pytać. Zo pak móže to tež cyle hinak być, pokazuje nam tule fotograf ze swójskeje zahrody. Tam rostu jemu hriby takrjec před nosom ­„do pónoje“, a to hišće prawaki. Za słódnu wječer wone bjezdwěla dosahaja. Foto: Feliks Haza