Z wudaća: pjatk, 23 oktobera 2020

Statnej předewzaći za spěchowanje hospodarstwa Sakskeje (WFS) a Braniborskeje (WFBB) běštej so loni na kooperaciju na dobro strukturneho wuwića we Łužicy dojednałoj. Nětko stej instituciji tři konkretne naprawy předstajiłoj.

Choćebuz (SN). Młodźinski stawizniski projekt „Mjeńšina pod ćišćom – Serbja w NDR“ Choćebuskeho centruma za čłowjeske prawa je z 10 000 eurami dotěrowane hłowne myto wubědźowanja „Serbski pśichod: Łužica“ braniborskeho kulturneho ministerstwa dobył, kaž centrum zdźěli. W kooperaciskim projekće z Choćebuskim Delnjoserbskim gymnazijom (DSG) a Załožbu za serbski lud je štyrnaće młodostnych wo situaciji Serbow w NDR slědźiło a hromadźe z łužiskim filmowcom Stefanom Göbelom dwurěčny krótkofilm „Zymske prózdniny“ produkowało. „Za šulerki a šulerjow, kotřiž su dwě lěće­ w swojim wólnym času rozmołwy z časowymi swědkami wjedli a žórła wuhód­noćili, je to zasłuženy hoberski wuspěch“, měni wučerka DSG Angela Šurman­nowa, kotraž je projekt přewodźała. Z dźělom mytowanskich pjenjez chce Centrum za čłowjeske prawa serbsku kulturu regiona direktnje podpěrać. 2 000 ma Spěchowanske towar­stwo DSG dóstać, 1 000 eurow chcedźa Stefanej Göbelej přewostajić. Zbytne pjenjezy maja mjez druhim k tomu słužić, potłóčowanje Serbow w šulskim kubłanju wobjednawać.

Pod hesłom „Karty hrać“ wustaja Muzej Budyšin hač do 17. januara swoju zběrku histo­riskich kartowych hrow w kooperaciji z Němskej towaršnosću kartowych hrow „Bube Dame König“. Motiwy kartow běchu w běhu lětstotkow jara wšelakore. Restawratorka Friederike Szlosze pokazuje tu łopjena, na kotrychž su wikowanske sceny widźeć. ­Lipšćanske nakładnistwo „Industrie Comptoir“ Friedricha Gotthelfa Baumgärtnera je ju 1818 wudało. Tež w Budyšinje je dotal njeznata ćišćernja karty z motiwami kaž su to drasty, powołanja a měšćanske napohlady produkowała. Foto: SN/Hanka Šěnec

Berlin (dpa/SN). Mandźelskeho strowotniskeho ministra Jensa Spahna (CDU) su tohorunja pozitiwnje na koronawirus testowali. Kaž rěčnik ministerstwa zdźěli, je wón wčera wječor wuslědk dóstał. Mjeztym staj wobaj zhromadnje w domjacej izolaciji. Mandźelski nima symp­tomy, Spahn ma zjawy nazymnjenja. Wón je ze žurnalistom Danielom Funku zmandźeleny. Po informacijach medijow su koronawirus mjeztym pola štyrjoch sobudźěłaćerjow Spahna zwěsćili.

Tarifowe jednanja přetorhnyli

Podstupim (dpa/SN). Dźěłodawarjo ­a dźěłarnistwa dale spytaja, po intensiwnych jednanjach wo nowe tarifowe zrěčenje tola hišće kompromis namakać. Jednanja běchu minjenu nóc po wjacorych hodźinach přetorhnyli. W běhu dnja chcychu so znowa zetkać, powěsćernja dpa rozprawja. Wo dotalnym stawje jednanjow nochcychu medijam ničo rjec. Dźe wo přichodne dochody 2,5 milionow přistajenych zjawneje słužby.

Sudnistwo zakoń zběhnyło

We wjacorych městach Pólskeje su wčera přećiwo přiwótřenju zakonja wo wotehnaću protestowali. Kaž tule w Krakowje, stajichu demonstranća plakaty před běrowy knježaceje narodnokonserwatiwneje strony PiS, kotraž bě změnu nastorčiła. Wustawowe sudnistwo bě rozsudźiło, zo dyrbja žony dźěćo wunosyć, byrnjež hižo w žiwoće ćežko zbrašene było. Foto: dpa/Artur Widak

Ćeknjena kruwa žiwori hižo poł lěta njedaloko wojerskeho zwučowanišća w hornjopfalcskim Nabburgu a je so tam wočiwidnje zažiwiła. Dotal njeje so poradźiło, ju popadnyć. Kruwa bě sućelna z hródźe ćeknyła, jako dyrbješe na dejenje čakać. Mjeztym je ćeliła a muske ćelo porodźiła. Wobaj chowatej so w lěsach a přińdźetaj k žranju na bliske łuki. Přiwšěm chcedźa jeju popadnyć, zo njebyštej na bliskej dróze wobchad wohrozyłoj.

Wosobinske fotowe albumy awstriskeje kejžorki Elisabeth (1837–1898) pokazuja wot 24. januara 2021 w Kölnje. Kejžorka „Sissi“ wobsedźeše 18 albumow z ně­hdźe 2 000 fotografijemi, kotrež bě wosobinsce wuzwoliła, aranžowała a zalěpiła. Wosebje zajimawe su tři „albumy rjanolinkow“. W nich su portrety a fota wuspěšnych dźiwadźelnicow, kotrež bjerješe sej Sissi za swój styling za přikład.

Drježdźany (dpa/SN). W boju přećiwo přiběracym ličbam koronainfekcijow je Sakska nowe škitne naprawy wukazała. Wone płaća wot jutře 0.00 hodź., tole ministerka za strowotnistwo Petra Köpping (SPD) wčera w Drježdźanach zdźěli. W dwuschodźenkowym planje płaća potom nowe wobmjezowanja za wužiwanje nahubnika, za priwatne swjedźenje, wulkozarjadowanja kaž tež za časy zawrjenja hosćencow – stajnje wotwisne wot regionalneho wuwića ličby koronainfekcijow. Nadrobnosće rjaduja wokrjesy same. „Połoženje infekcijow dla je chutne, ličby jasnje přiběraja“, ministerka rjekny. Swobodny stat dawa z nowym wukazom ramik, wokrjesy a města móža pak tež razniše postajenja wukazać. Nowe rjadowanje płaći najprjedy raz hač do 25. januara.

Po informacijach ministerstwa su wčera 471 nowych infekcijow a wosom dalšich smjertnych padow registrowali. Z tym je w Sakskej dotal 11 734 dopokazanych padow koronawirusa a 271 ludźi, kotřiž wot spočatka pandemije w zwisku z wirusom zemrěchu.

Nashville (dpa/SN). Medije USA sej měrniwy charakter wčerawšeho druheho a poslednjeho telewizijneho duela prezidenta USA Donalda Trumpa a jeho wužadarja Joewa Bidena chwala. „To bě woprawdźita debata“, zdźěli sćelak CNN po kóncu duela w Nashvillu w zwjazkowym staće Tennessee na swojej internetnej stronje. Hinak hač w prěnjej debaće mějachu wolerjo tónkróć składnosć, kandidatomaj připosłuchać a jeju posudźować, „bjez toho, zo dyrbjeli Trumpowe njepřestajne přetorhnjenja znjesć“, CNN dale piše. Prawdźepodobnje Trump na tym dźěła, so wobknježić. „Rozsudny přełam přećiwo Bidenej pak njeje so jemu poradźił.“

New York Times měrniwe wašnje duela tohorunja wita. Najebać to pak je rozdźěl mjez kandidatomaj hladajo na wobsah a wizije dale hoberski. Podobnje widźi to Wall Street Journal: „Kandidataj staj so hłubšo do politiskich prašenjow zanuriłoj hač při prěnim zetkanju a so do „razneje wuměny měnjenjow“ dałoj.

Waršawski sejm přihotuje nowe zakonje k přesadźenju škitnych naprawow

Waršawa. Koronakriza so tež w Pólskej dramatisce wuwiwa, najebać hižo wob­stejace škitne naprawy a zakazy. Tak su wčera rekordnu ličbu 12 107 nowych infekcijow w běhu 24 hodźin zličili. W samsnym času je 168 pacientow w zwisku z wirusom wumrěło. Pólski sejm tuchwilu wo nowych škitnych zakonjach debatuje. Zdobom je we wjacorych městach k demonstracijam přećiwo škitnym naprawam dóšło. Razneho wuwića nowych infek­cijow dla wočakuja, zo Pólsku hižo bórze kompletnje jako „čerwjene pasmo“ zastopnjuja. Dotal bě kraj do žołtych a čerwjenych pasmow dźěleny a wotpowědujo tomu škitne naprawy rozdźělnje postajił. Mjeztym je so pandemija na nimale 90 procentow kraja rozšěriła. Fitnesowe studija a kupanske hale su zawrjene. Zarjadowanja z wjele wobdźělnikami – tež kwasy – su zakazane. Pohrjeby smědźa jenož w najwušim kruhu swójby wotměć. Ludźo dyrbja wšudźe nahubnik wužiwać, we wobchodach a zarjadach runje tak kaž pod hołym njebjom.

Politišćina so w tutej rubrice prěni raz njejewi. Ničo přećiwo elaborěrowanym formulacijam a pompoznemu wurazej – tola trochu substancy měła so přiwšěm za komplikowanymi wuprajenjemi chować. Nastupajo planowany Łužiski center za inwestorow wšak tomu tak njeje, zo ničo za tym njetči. Je wšeje chwalby hódne, zo zamołwići zapósłancy kaž tež wot nich powołani fachowcy dźeń a wjac wo tym rozmysluja, kak móhli strukturnu změnu we Łužicy najkmańšo zmištrować. A mjezynarodnych inwestorow přiwabić za­wěsće špatna ideja njeje. Wola politiki wočiwidnje je, hospodarstwo spěchować a koordinować, potajkim na někajkežkuli wašnje rjadować/regulować. Što pak na přikład z často jako ryzy floskle wopokazowacymi so hesłami kaž „do přichoda pokazowace“ abo „dlěje skutkowace (nach­haltig)“ měnja, konkretnišo njewuwjeduja. To njeje tak zlě kaž parole populistow, kotrymž pak na te wašnje dale durje a wrota wotwěraja. Bosćan Nawka