Z wudaća: wutora, 27 julija 2021

London (dpa/SN). Za ani sto dnjow zahaji so swětowa klimowa konferenca Zjednoćenych narodow w Glasgowje. Po słowach designowaneho prezidenta klimoweje konferency Aloka Sharmy pak je puć za dojednanje hišće chětro dołhi. Wot wčerawšeho schadźuja so zastupjerjo krajow w Londonje. „Mjeztym wušo hromadźe dźěłamy. Přiwšěm su měnjenja wažne prašenja nastupajo jara rozdźělne.“

W nowembrje ma so konferenca wotměć, po tym zo bu lońša koronapandemije dla přestorčena. Wjeršk je wažny měznik wo konkretnych dojednanjach w zwisku z Parisowym klimowym zrěčenjom wuradźować a je postajić.

W Londonje dźěše wčera předewšěm wo konkretne naprawy, kak chcyli 1,5stopnjowy klimowy cil tola hišće docpěć. Dalšemu sćoplenju zemje zadźěwać dźě je hłowny zaměr wšěch wobdźělenych. Němska ma zhromadnje z Kanadu nadawk, klimowe financowanje wuwićowych krajow po­lěpšić a plan za wotpowědnu pjenježnu pomoc 100 miliardow dolarow wob lěto zdźěłać.

Prašenje resursow we wobłukach woda, energija, zežiwjenje jurorow njejimało

Berlin/Drježdźany (SN/at). Ideja slědźenskeho wulkocentruma „Łužiska fabrika přichoda“, dźens tydźenja w Hórnikecach předstajena, nima po posudku perspektiwneje komisije potencial za tudyši slědźenski wulkocentrum we wobłuku strukturneje změny po kóncu brunicoweje doby. Z 91 zapodatych idejow, na štwórćinje z nich bě wukraj wobdźěleny, bu za srjedźoněmski a za łužiski rewěr šěsć „najpřeswědčiwišich“ skicow wu­zwolenych. Wo tym su Zwjazk a při­słušnej krajej Sakska a Saksko-Anhaltska minjeny pjatk informowali.

W dotalnymaj brunicowymaj rewěromaj ma stajnje jedyn slědźenski wulkocentrum nastać. Tajkej z tež mjezynarodnym wuprudźenjom ma zwjazkowa ministerka za slědźenje Anja Karliczek (CDU) za „jadro w našej strategiji, wutworić nowe perspektiwy za wot strukturneje změny potrjechenej regionaj we wuchodnej Němskej“, kaž powěsćernja dpa informuje.

W koži tych, kotřiž maja na komunalnej runinje dźensniši dźeń zamołwitosć, njebych ja zawěrno tčeć chcył. Hdyž so gmejnska rada, kaž njedawno we Wulkej Dubrawje, rozsudźi twarić w Chwaćicach nowe dźěćace dnjowe přebywanišćo, je to najprjedy raz chwalobna wěc. Wšako chcedźa tež tam wobydlerjam dobre wuměnjenja za wšědne žiwjenje wutworić. Ale kak chceš tajki projekt porjadnje planować, hdyž nětko hišće njewěš, kelko ­tajki twar raz płaći. Štož dźensa w hrubym wobličiš, je dźě hižo za poměrnje krótki čas makulatura, dokelž płaćizny w twarstwje spěšnje rozrostuja. Jeli w Chwaćicach kaž planowane woprawdźe za tři lěta twarić započnu, budu wuměnjenja cyle hinaše hač nětko, hdyž dyrbja tajke předewzaće kaž nowu pěstowarnju planować. Ja znajmjeńša mam wulki respekt před wšitkimi, kotřiž spytaja dźensa do přichoda hladać a na­jebać wšitke wobstejnosće na dobro wobydlerjow něšto na nohi stajić. Marian Wjeńka

San Francisco/Washington (dpa/SN). Na zapadźe USA je wjele pokazkow, zo maja lětsa znowa z jara dołhim, suchim a wosebje horcym lěćom ličić. „Loni bě hižo zlě, ale starosću so, zo budźe tónkróć hišće hórje“, měni profesor Uniwersity Južneje Kaliforniskeje Bill Deverell. W swojim wědomostnym projekće „The West of Fire“ je wón přičiny lěsnych wohenjow na zapadźe USA a bój přećiwo nim přepytował. Jako apokalyptiske wopisuje wón ekstremnu horcotu minjene tydźenje w Kaliforniskej kaž tež w Kanadźe, hdźež mějachu temperatury wjac hač 45 stopnjow celsija. W kanadiskej komunje ­Lytton naměrichu rekord 49,6 stopnjow. Krótko po tym je tam woheń wšitko zničił. Horcota a wohenje su k stam smjertnych woporow wjedli. Spěšnje zarjadowachu klimatizowe srjedźišća, hdźež su so wobydlerjo před wulkej horcotu škitać móhli.

Kaž Deverell wuswětla, su so lěsne wohenje w Kaliforniskej lětsa njewšědnje zahe započeli. Hižo loni je zwjazkowy stat USA historisku sezonu wohenjow dožiwił. Wjace hač 30 ludźi je zemrěło, 10 000 twarjenjow bu zničenych. Wědomostnik je sej wěsty, zo je klimowa kriza za ekstremy zamołwita.

Tokio (kh/SN). Ricarda Funk je prěnje złoto za Němsku dobyła. 29lětna zawěsći krajej dźensa dopoł­dnja dobyće w slalomje kanuwow (wjace wo tym jutře).

Wěcra je Sideris Tasiadis je na olympiskich hrach třeću medalju za Němsku dobył. 31lětny specialist za wotewrjeny čołm kanadier zawěsći sej bronzu w slalomje z kanuwom. Benjamin Savšek ze Słowjenskeje triumfowaše z jasnym předskokom a je nowy olympiski dobyćer w disciplinje. Lukáš Rohan z Čěskeje bě druhi najspěšniši.

Jörg Hertling w Klukšu ma zawěrno njewšědny poskitk. Wón by rady wulke wosace hnězdo wotedał. Wuhladał bě je před ­lětomaj w pódlanskim twarjenju susoda, hdźež nikoho njemyleše. Po zymje bě hnězdo wopušćene. Jörg Hertling je kedźbliwje wotewza a impregněrowaše. Nětko by wón hnězdo rady zaso wotbył, je preč ćisnyć pak je jemu přeškoda. Tuž je zajimcam ­poskića. Snano móža hnězdo w jednej domizniskej stwě, w muzeju abo druhdźe trjebać. Zajimcy móža so w redakciji Serbskich ­Nowin za kontaktom k Jörgej Hertlingej naprašować. Foto: SN/Hanka Šěnec

Hosćency a korčmy su za towaršnostne žiwjenje wažne městna, wšako so tam ludźo rady zetkawaja. Často maja tež zajimawe stawizny. W swojej lětnjej seriji tajke gastronomiske předewzaća předstajamy, dźensa Budyski hosćenc „Wjelbik“. (5)

Zakładne murje domow na Budyskej Žitnej su zdźěla 600 lět a starše. Pomjenowanje hasy swědči wo tym, zo běchu tam w srjedźowěku ze žitom wikowali. Ze starych zapiskow dale wučitaš, zo bě na Žitnej hasy dwěmaj zamóžnymaj měšćanomaj dowolene piwo warić. Jedyn z njeju bydleše na městnje, hdźež steji dźensa woblubowany serbski hosćenc „Wjelbik“. Dom bu kónc Druheje swětoweje wójny runja mnohim dalšim twarjenjam zničeny.

Žuricy (SN). Dróhotwarskej projektaj w Budyskim wokrjesu staratej so wot wčerawšeho wo poćeženje wobchada. Hač do 20. awgusta ponowjeja wokrjesnu dróhu K 7266 wot křižowanišća při Porchowskim přemysłownišću hač na kromu Žuric. Dróha wostanje cyły čas dospołnje zawrjena. Šoferojo měli B 98 a S 94 wužiwać. Hač do spočatka septembra ponowjeja tež Salowski puć w Kulowje, štož stanje so w dwěmaj twarskimaj wotrězkomaj. Tež ta dróha je w času twarskich dźěłow dospołnje zawrjena. Wokołopuć wjedźe wot Hózka přez Ko­ćinu a Salow.

Za wulět so přizjewić

Čorny Chołmc. Drježdźanske towarstwo Stup dale planuje 15. awgusta přewjesć wulět do Čornochołmčanskeho Krabatoweho młyna. Nimo wodźenja a wobjeda je předwidźane, Drježdźanske dźěći serbsku narodnu drastu woblec a z nimi program nazwučować. Za to móža so zajimcy hač do kónca julija pola Jadwigi Pjacec pod telefonowym čisłom 0176/ 429 86 468 přizjewić. Wot 14.30 hodź. chcedźa publikumej swój program předstajić. ­Na to su potom wšitcy přeprošeni.

W Chwaćicach chce gmejna nowe dźěćace dnjowe přebywanišćo twarić dać

Wulka Dubrawa (CS/SN). Hnydom dwójce steješe na zašłym posedźenju Wulkodubrawskeje gmejnskeje rady wjesny dźěl Chwaćicy w srjedźišću wuradźowanja. Jónu jednaše so wo twarski plan za nowu bydlensku štwórć na kromje wsy za awtowym domom Bierke. Tam maja šěsć jednoswójbnych, jedna rynkowa ­a dwě dwójnej chěži nastać. Podłožki běchu w meji wupołožene. Nošerjo zjawnych zajimow mějachu lědma wobmyslenja. Jeničce přirodoškitny zwjazk sej žada, zo měli posudk zhotowić, hač su někajke družiny wohrožene. Dokelž planuja tři wišniny podrězać, dyrbja za nje jako narunanje nowe štomiki nasadźeć.

Serbske Pazlicy (jl/SN). Serbskopazličanska młodźina je minjeny kónc tydźenja na wjesny swjedźeń přeprosyła. Hinak hač zwučene wotmě so zarjadowanje při wjesnym haće blisko młodźinskeho zetkawanskeho centruma. Pandemije dla so organizatorojo rozsudźichu, wjesny swjedźeń mjeńši wuhotować. Z wjesnym hatom mějachu Serbskopazličenjo rjanu kulisu.

Po zwučenym wašnju su swjedźeń sobotu z natočenjom piwoweho suda zahajili. Wječor młodostni wopytowarjam lóštny program předstajichu. W nim je powědarka Liškec Hana w lěće 2081 wo pandemiji rozprawjała a so dopominała, kak běchu 60 lět do toho tři wirusy Corina, Carola a Viruslava zhromadnje z hygienu a šćěpjenjom wuhnali. Wo hudźbne wobrubjenje starachu so DJjojo Serbskopazličanskeje młodźiny. Najprjedy zahra Raphael Kral šlagry a oldije. Pozdźišo wjerćeštaj dalšej DJjej tačele z načasnej hudźbu. Zo je něhdźe 600 ludźi přišło, młodostnych chětro překwapi. Ćim bóle so woni wjeselachu, zo je zarjadowanje tajki wulki zajim zbudźiło.