Z wudaća: pjatk, 19 nowembera 2021

pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

To a tamne (19.11.21)

Policija je jědnaćelětneho šofera awta zadźeržała. Wupožčiwši sej awto swojeju staršeju wuleća sej pachoł z přećelom. Na jara wuskej dróze wón dalše jězdźidło ze swěcowymi znamješkami nabok ­stłóči a je naposledk přesćahny. Toho wodźer so chětro dźiwaše a zawoła policiju. Tak wšak młodeho šofera hnydom zadźerža. Konsekwency pak wulět za njeho žane njezměje, dokelž njeje hišće chło­stajomny.

Je so wón 1919 abo 1973 narodźił? Z tajkim prašenjom zaběra so nětko krajne socialne sudnistwo Delnja Sakska-Bremen w Celle. Muž z wokrjesa Stade bě so njedawno wo rentu požadał, dokelž je po swójskim wuprajenju hižo 102 lěće stary. Sudnistwu předpołoži wón samospisane wobkrućenje, zo je so 1919 w Hannoveru narodźił. W datach rentoweje zawěsćernje pak steji, zo bě to 1973 w Stade.

wozjewjene w: To a tamne
pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

Čěska zawjedźe 2G

Praha (dpa/SN). Čěska zawjedźe w boju přećiwo koronawirusej w mnohich wobłukach prawidło 2G. „Smy so wot bayerskeho modela inspirować dali“, rjekny amtěrowacy ministerski prezident Andrej Babiš wčera po kabinetnym posedźenju w Praze. Štóž chce do hosćenca abo hotela, dyrbi wot póndźele dospołnje šćěpjeny abo wustrowjeny być, negatiwny test wjace njedosaha. To płaći zdobom za posłužby, kaž frizerske, a za wulkozarjadowanja. Nimo toho je wotpohladane, po cyłym kraju zaso spěšnotesty w předewzaćach zawjesć.

Čěske strowotniske zarjady běchu předwčerawšim z 22 511 padami dnjowy rekord nowonatyknjenjow z koronawirusom wozjewili.

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

„Žołmyłamak“ za pandemiju

Sakska wotpohlada, dźěle zjawneho ­žiwjenja na něšto tydźenjow wobmjezować, zo by nimoměry rozrosćacu ­koronapandemiju pod kontrolu dóstała. Za to trěbne pak je zakonjedawstwo Zwjazka.

Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) přihotuje ludnosć hladajo na drastisce stupacu koronainfekcijow na dalše wobmjezowanja. W krajnym sejmje rěčeše wón wčera wo krutym a jasnym „žołmyłamaku“ na dwaj abo tři tydźenje, słowo „lock­down“ njeje wužiwał. Nadrobnosće chcyše kabinet dźensa schwalić. Za to mějachu wobzamknjenja na zwjazkowej runinje wočaknyć.

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

Waše ideje prašane

Wot jutřišeho móža zajimcy namjety za „hornjoserbske słowo lěta 2021“ online zapodać. To mam za spomóžne, wšako běchu lońše, kotrež zezběrachu zamołwići sami w dźesać wurazow wopřijacej lisćinje, zdźěla chětro njekreatiwne. Čehodla su ryzy jendźelski wuraz „homeoffice“ jako SERBSKE słowo lěta namjetowali, hač do dźensnišeho njerozumju. Ćim zbožowniši běch, jako so loni rjany serbski neologizm „šmóratko“ přesadźi. Dźakowano kedźbnosći po dobyću je „šmóratko“ mjeztym w Serbach dosć derje etablěrowane. Pytanje za serbskim słowom lěta nas potajkim připódla rěčnje kubła. Tohodla nadźijam so tež tutón raz zaso rjanych namjetow wot nas wšěch. Wužiwajmy składnosć a zapodajmy słowa, kiž smy sprěnja w lěće 2021 husto słyšeli a kotrež zdruha hišće kóždy z nas w swojim słowoskładźe nima. „Šćěpiwo“ na přikład je mój wosobinski faworit. Ale směće sej ­rady sami hłójčku łamać. Wjele wjesela!    Pětr Dźisławk

wozjewjene w: Kultura
pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

Kompromisej přihłosowali

Zwjazkowa rada dźensa wo naprawach noweje koalicije rozsudźiła

Berlin (dpa/SN). Po wótrym rozestajenju mjez amplowymi stronami a uniju je Zwjazkowa rada dźensa wo nowych naprawach rozsudźiła, kotrež maja štwórtu žołmu korony wosłabić. Unija je poprawom blokadu připowědźiła. Bjez krajow, wot CDU a CSU nawjedowanych, nima knježerstwo žanu wjetšinu. Po wčera­wšim zhromadnym wuradźowanju mi­nisterskich prezidentow z amtěrowacej zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU) a kanclerskim kandidatom Olafom Scholzom (SPD) pak běše přiwšěm kompromis móžny. Tak so na to dojednachu, zo ma so nowy zakoń SPD, Zelenych a FDP po třoch tydźenjach posudźować a přiměrić. Hač do 9. decembra ma so pokazać, hač su naprawy dosahace.

Předewšěm dźe wo prawidło 3G na dźěłowym městnje kaž tež w busach a ćahach. Tam maja ludźo dopokaz wo šćěpjenju, wustrowjenju abo aktualnym negatiwnym tesće předpołožić. W hladarnjach a chorownjach pak maja so sobudźěłaćerjo a wopytowarjo testować. Šule a wobchody njeměli přichodnje hižo zawrěć.

wozjewjene w: Kraj a swět
pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

Wjacori ćěkancy mjeztym mortwi

Waršawa (JBR/SN). Tysacy ćěkancow wšědnje spytaja běłorusko-pólsku mjezu překročić, štož je za strowotu a žiwjenje přeco wulce riskantne. W oktobru bě so tam 19lětny Syričan Ahmed el-Hasan w rěce Bug zatepił. Kaž jeho towarš powěda, bě jeho běłoruska namjezna straža nuzowała do rěki zalězć a do Pólskeje płuwać. Ahmed pak płuwać njemóžeše. Muslimska skupina pólskich Tatarow je so wo jeho pohrjeb po muslimskim ritusu we wjesce Bohoniki na wuchodźe kraja postarała. Imam Aleksander Bazarewicz, w swojich poslednich słowach rjekny: „Ahmed el-Hasan je heli do lěpšeho žiwjenja wućeknył.“ Mać a bratřa zemrěteho su pohrjeb w internetnej syći sćěhowali.

Znajmjeńša jědnaće ćěkancow je wot spočatka běłorusko-pólskeje namjezneje krizy w mjenowanym pasmje zahinyło. Mjeztym dwanaty smjertny wopor je jednolětne dźěćko. Staršej ćěšenka, kotrejuž je srjedu w nocy team nuzoweje pomocy namakał, rozprawještaj, zo běštaj z dźěsćom dlěje hač połdra měsaca po lěsach błudźiłoj. Syričanaj běštaj zranjenaj a dospołnje wučerpanaj. Ćěło ćěšenka staj w lěsu wostajiłoj.

wozjewjene w: Słowjanski wukraj

Wojerecy (AK/SN). Něhdźe 70 zajimcow  je so minjenu njedźelu na swjatočnym zakónčacym zarjadowanju Wojerowskeho wuměłstwoweho towarstwa w tamnišej Łužiskej hali wobdźěliło. Po 50 lětach skutkowanja so towarstwo kónc lěta rozpušći (SN rozprawjachu). „Herbstwo towarstwa pak wobchowamy“, rozłoži Angela Potowski z předsydstwa. Irmgard Weinhofen, z 90 lětami najstarša čłonka towarstwa a přećelka spisowaćelki Brigitty Reimann kaž tež mandźelskeju Heleny a Martina Schmidtec, hódnoćeše jeju skutkowanje. Wyši měšćanosta Torsten Ruban-Zeh (SPD) přepoda jimaj čestne wopismo města Wojerec. Wobaj staj so do złoteje knihi města zapisałoj.

wozjewjene w: Kultura
pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

Wo knihach a kniharni (19.11.21)

Loni je do jstwy mojeho synka nowy kniž­ny­ rjad zaćahnył. Nańdźech jón w inter­neće, jako za darami pytach. Su to knihi­ młodeje awtorki z jendźelskeho Dor­seta Rachel Bright. Prěnja kniha, na kotruž storčich, rěka „Law w tebi“ (2016). Na wobalce wuhladaće wulku lawjacu hłowu, na kotrejž sedźi stulena myška. Knihu mój syn lubuje, wězo wulkeho lawa dla. Law pak njeje hłowna wosoba jednanja, skerje wjerći so wšo wokoło małeje myški. W rjanych lochkich rymach wopisuje awtorka jeje dóńt. Tamne zwěrjata dźungla ju přewidźa, dokelž je tak mólička. Tep­taja jej samo na wopušku, zo dyrbi sej ju zawobalić. Na wulkich ilustracijach začuwaš, kak samotna, zastróžana a zadwě­lowana myška je.

wozjewjene w: Wo knihach a kniharni
Wuchadźejo z toho, zo infekcije z koronawirusom na wysokim niwowje wostanu, chcedźa na Choćebuskich adwentnych wikach nowe prawidła přesadźić. Mjeztym so tam mjenujcy hižo na wopytowarjow přihotuja. Wotpohladane su mjeńše wotdźěle z hodownymi poskitkami. Dale chcedźa organizatorojo kontaktne daty wopytowarjow zwěsćeć. Přistup z negatiwnym testom na wiki njeje předwidźany. Přiwšěm skedźbnjeja zamołwići na to, zo chcedźa situaciju wobkedźbować a přiměrić. Zaměr dźě dyrbi być, zo hosći a wikowarjow před natyknjenjemi škitaja. Hižo 22. nowembra chcedźa wiki na Starych wikach zahajić. Foto: Michael Helbig

wozjewjene w: Łužica
pjatk, 19 nowembera 2021 13:00

Rozhłós (19.11.21)

njedźelu hornjoserbsce

11:00 Łužica tutón tydźeń z powěsćemi a pokiwami, mjez druhim z rozprawu wo 147. schadźowance

11:20 Situacija we łužiskich chorownjach korony dla

12:00 Nabožne wusyłanje

(Beno Jakubaš)

po tym zbožopřeća

delnjoserbsce

12:30  Aktualny magacin, mjez druhim z přinoškom wo zawostajenstwje Měta Pernaka

13:00 Tematiske wusyłanje k smjertnej njedźeli

13:40 Nabožne wusyłanje

(Manfred Hermaš )

po tym zbožopřeća

wozjewjene w: Rozhłós

Serbska debata

nowostki LND