Z wudaća: póndźela, 19 septembera 2022

póndźela, 19 septembera 2022 14:00

Krótkopowěsće (19.09.22)

Wićaz: Stat dyrbi zapřimnyć

Budyšin. Jako konsekwencu krizy za ludnosć a předewzaća dla razantnje stupacych płaćiznow za płun a milinu žada sej Budyski krajny rada Udo Wićaz (CDU), zo „stat nětko zapřimnje, hewak so tak wjele skóncuje“. Swobodny stat ma wo­krjesam nětko pomhać pola Zwjazka interweněrować, rjekny komunalny politikar w dźensnišim Budyskim wudaću nowiny Sächsische Zeitung.

Čitarjo „taz“ w Serbach

Budyšin. Jědnaće abonentow němskeje nowiny „taz“ wopyta minjeny dny Łužicu, zo bychu so tež ze Serbami zeznali. W Njebjelčicach bě minjenu srjedu zetkanje ze zastupjerjemi gmejny, po tym pokaza Benedikt Dyrlich hosćom Budyšin a po kwasnym wobjedźe we Wjelbiku čitaše spisowaćel ze swojich literarnych dźěłow a wotmołwješe na prašenja k byću serbskeho ludu něhdy a dźensa.

QuizSerb z nowej kategoriju

wozjewjene w: Krótkopowěsće
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

„Cyle nowe měritka“

Serbske rejowanske dźiwadło, kajkež dotal pokazane njebu

Budyšin (SN/bn). Štyri „zawěški“, hrimotacy aplaws a trójna „Sława“ – po měnjenju publikuma bě prapremjera inscenacije rejowanskeho dźiwadła Serbskeho ludoweho ansambla „Z nadźiju do přichoda“ po wšěm zdaću přewšo poradźena. Mnozy wopytowarjo rěčachu po prěnim předstajenju minjeny pjatk na hłownym jewišću Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła w Budyšinje wo „hnujacym dožiwjenju“, přihladowarjo z fachowym pozadkom wuswědčichu baletej „zrały wukon“ a někotryžkuli němski hosć chwali „sylne sceny, kotrymž hodźi so bjeze ćežow sćěhować, byrnjež ani słowčka njerozumił“.

wozjewjene w: Kultura
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

Snano so dalše myslički jewja

Maćica Serbska a redakcija Serbskich Nowin přeprošatej tónle tydźeń štwórtk na diskusijny wječor wo serbskej hymnje. Planowane bě zarjadowanje dawno, nětko so wone w Budyskim Serbskim domje wotměje. Z předsydku Maćicy Serbskeje, dr. Anju Pohončowej, je so Axel Arlt rozmołwjał.

Kak horca je tema serbska hymna spočatk nazymy scyła hišće?

A. Pohončowa: Mój zaćišć je, zo so tuchwilu zjawnje wo serbskej hymnje horco njediskutuje. Tole mam za normalny zjaw, hdyž zaběramy so dlěši čas z wěstej temu. Što so w priwatnym wobłuku a w socialnych medijach w tymle nastupanju wotbłyšćuje, posudźować njemóžu. Po wozjewjenju Maćičneje namołwy lětsa w januarje je so nimo toho wjele druheho stało, tež na wulkim swěće. Je z mojeho wida prosće tak, zo we wěstych fazach zajim stupa abo woteběra.

Jewja so z wida Maćicy Serbskeje nowe aspekty w diskusiji?

wozjewjene w: Rozmołwa

Bywšu Wochožansku farsku bróžeń su jako restawrowanu a přesadźenu městnosć kultury a zetkawanja wožiwili. Wona je po serbskim fararju, redaktoru a rěčnym slědźerju Bogumilu Šwjeli (1873–1948) pomjenowana, kiž bě wot 1908 do 1913 farar we Wochozach.

wozjewjene w: Towarstwa
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

Protest raznje wotpokazuja

Chrósćicy (SN). Chróšćanski kapłan dr. Jens Buliš, kiž tuchwilu we Wotrowje skutkuje, so wot 1. nowembra do Žitawy přesadźi. W lisće je Drježdźansko-Mišnjanski biskop Heinrich Timmerevers Chróšćansku faru wo tym informował. Słužbne sydło kapłana Buliša budźe w Lubiju. Wozjewjenje minjeny tydźeń je prawdźepo­dobnje rozdźělne reakcije wubudźiło.

Na předstajenju hry „Mór a lubosć“ zawčerawšim staj sobuskutkowacaj kritisce na přesadźenje kapłana Buliša reagowałoj a stajištaj na kóncu taflu před jewišćo. Na njej staj swoje wosobinske měnjenje k přesadźenju Buliša do Žitawy napisałoj. „Protestna akcija njeběše ze zarjadowarjemi hry, dalšimi sobuskutkowacymi a z towarstwom Cyrila a Metoda (TCM) wotrěčane. Zarjadowarjo a TCM so raznje wot akcije distancuja. Kóždy smě zjawnje swoje měnjenje zwuraznić, dyrbjał pak za to wotpowědne legitimowane medije wužiwać. Hladajo na akciju stej so dowěra a spušćomna zhromadnosć wšitkich sobuskutkowacych dźiwadłoweho předstajenja znjewuži­wałoj“, wuzběhny předsyda TCM Cyril Hančik.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

Wobmjezuja zapućowanje

Tallin (dpa/SN). Baltiske kraje Estiska, Letiska a Litawska kaž tež Pólska wot dźensniša móžnosće zapućowanja ruskich staćanow wobmjezuja. Tak wostanu mjezy za wobydlerjow susodneho kraja z turistiskim wizumom, za přede­wzaćelow, za sportowcow a kulturnikow zawrjene. Wotpowědne naprawy płaća w samsnej měrje we wšitkich štyrjoch čłonskich krajach EU a NATO. Wuwzaća płaća za přiwuznych a disidentow.

Biden: Pandemija nimo

Washington (dpa/SN). Prezident USA Joe Biden je koronapandemiju za skónčenu deklarował. „Pandemija je nimo, mamy pak přeco hišće problem z wirusom“, rjekny Biden we wčera wusyłanej tele­wizijnej rozmołwje. Interview běchu štwórtk nahrawali, jako wopyta Biden awtowe wiki w Detroiće. „Kaž widźiće, njewužiwa tu nichtó wjace nahubnik. To je dobre znamjo za to, zo je so połoženje zasadnje změniło“, wón rjekny.

Tójšto wopytowarjow přišło

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

Lambrecht: Debata njepomha

Berlin (dpa/SN). Zakitowanska ministerka Christine Lambrecht (SPD) nima debatu wo znowawukazanju woborneje winowatosće za zmysłapołnu. Narěčana na nowe wohroženja jako sćěh ruskeho wojerskeho nadpada na Ukrainu rjekny wona nowinarjam: „Debata wo wobornej winowatosći nam w aktualnym połoženju wjele njepomha.“ Wukubłanje wojakow trjeba swój čas, znajmjeńša lěto, wšo druhe nima zmysła, dale rjekny. „Prašenje woborneje sprawnosće, kotrež sej Zwjazkowe wustawowe sudnistwo žada, njeda so jednorje wotmołwić. Tajka winowatosć by tež žony zapřijeć dyrbjała. Nimamy ani dosć kasernow, wukubłarjow a techniku za dźesaćitysacow rekrutow.“ Wobornu winowatosć w Němskej běchu lěta 2011 zběhnyli.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

Šwika Södera

Berlin (dpa/SN). W debaće wo přesadźenje nowych naprawow wolóženja na dobro wobydlerjow je generalny sekretar SPD Kevin Kühnert bayerskeho ministerskeho prezidenta Markusa Södera (CSU) raznje kritizował. „Ludźo w Němskej su nuznje na pomoc zwjazkoweho knježerstwa pokazani. Samsny čas hraje Söder politiske hry přećiwo ampli. To je politiska nadutosć“, Kühnert rjekny

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

Zelenskyj připowědźa dalše ofensiwy

Kijew (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je nowe ofensiwy na kónčiny w Ukrainje, wot ruskich jednotkow wobsadźene, připowědźił. „Snano zdawa so někotremužkuli mjez wami, zo je po wjacorych dobyćach měr zaćahnył, to pak njeje měr“, rjekny Zelenskyj wčera w swojim wšědnym widejowym posel­stwje. Jedna so skerje wo přihot noweje ofensiwy ze zaměrom, města kaž Mariupol, Melitopol a Cherson wróćo zdobyć, wón rjekny.

Po słowach Zelenskeho nochce so Ukraina při tym na kónčiny koncentrować, kotrež je hižo do ruskeho nadpada w februaru kontrolowała. Tež kónčiny wot Moskwy podpěranych separatistow na wuchodźe kraja a lěta 2014 wot Ruskeje přiswojenu połkupu Krim chcedźa wróćo zdobyć, 44lětny připowědźi. „Přetož cyła Ukraina dyrbi swobodna być.“

Ruska bě po nadpadźe na Ukrainu 24. februara wulke kónčiny na juhu a wuchodźe kraja zdobyła. Tuchwilu ma Moskwa přeco hišće 125 000 kwadratnych kilometrow wobsadźene – něhdźe pjećinu ukrainskeho statneho teritorija, inkluziwnje połkupu Krim.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 19 septembera 2022 14:00

„Pohrjeb lětstotka“ w Londonje

Britiska kralowna Elizabeth II. ze statnym aktom pochowana

London (dpa/SN). Połtřeća tydźenja po jeje smjerći su dźensa britiskej kralownje Elizabeth II. ze statnym pohrjebom poslednju česć wopokazali. Na žarowanskej swjatočnosći we Westminster Abbey wobdźělichu so statni a knježerstwowi šefojo ze wšeho swěta. We wjacorych procesionach su kašć po ceremoniji po měsće do 35 kilometrow zdaleneho Windsora přewodźeli. Tam měješe njeboha Queen wječor swój posledni wotpočink namakać.

Na dróhach Londona čakachu wjacore statysacy ludźi, zo bychu krala Charlesa III. a jeho synow princa Williama a princa Harryja widźeli, kotřiž kašć pěši přewodźachu. Mnozy běchu sej hižo dźeń do toho ze stanami a stólcami městno při čarje procesiona zawěsćili.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND