Z wudaća: štwórtk, 22 septembera 2022

Drježdźany (dpa/SN). Sakski kultusowy minister Christian Piwarz (CDU) chce hladajo na pobrachowacych wučerjow a z tym zwjazany wupad wučby na šulach swobodneho stata wšitke móžnosće wučerpać. Zo wostanu najebać wšě prócowanja městna po wšěm kraju, wosebje pak we wjesnych kónčinach njewobsadźene, pokazuje, zo njebrachuje na pjenjezach abo městnach, ale zo pobrachuja požadarjo, rjekny Piwarz wčera w krajnym sejmje. Wón chcył tuž wučerjow ­optimalnje zasadźić. Potencial widźi tež w přidružnikach a wukrajnych wučerjach. Debatu wo kubłanskej politice bě sej Lěwica žadała. Před parlamentom demonstrowaše samsny čas něhdźe 700 ludźi, mjez nimi wučerjo, starši a kubłarjo. Woni warnowachu před „sypnjenjom“ kubłanskeho systema.

Wiesbaden (dpa/SN). Hladajo na wysoke płaćizny za płun, wolij a milinu chce dale a wjace ludźi w Němskej z drjewom tepić – tola tež te je so chětro podróšiło. Płaći­zny za palne drjewo a drjewjane pelety za kachle a tepjenja su so w awgusće wo nimale 86 procentow porno měsacej do toho zwyšili, zdźěli zwjazkowy statistiski zarjad dźensa we Wiesbadenje. Płaćizny za přetrjebarjow zwyšichu so samsny čas wo 7,9 procentow. Přičiny za nadpřerězne zwyšenje płaćiznow su nimo sylneho naprašowanja tež wyše kóšty za wobstaranje a transport drjewa. W nowych domach wužiwaja ludźo kachle w prěnim rjedźe jako přidatnu móžnosć tepjenja za jednu abo wjacore rumnosće. Hewak wužiwaja druhe energijow žórła.

Kijew/New York (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je sej wot Zjednoćenych narodow chłostanje Ruskeje za nadpadowu wójnu přećiwo swojemu krajej žadał. „Su złóstnistwa přećiwo Ukrainje skućili a žadamy sej chłostanje“, rjekny Zelenskyj wčera we widejowym poselstwje před hłownej zhromadźiznu UNO w New Yorku. Ruska měła so chłostać za mordarstwa, krjudowanja, poniženja a zahubne turbulency, do kotrychž je Ukrainu storčiła.

Runočasnje stej sej Ukraina a Ruska wčera jatych wuměniłoj w nimale sydom měsacow trajacej wójnje. Cyłkownje 205 jatych Ukrainjanow su pušćili, Ukraina přepoda 55 ruskich wojakow.

W Ruskej su wčera přećiwo wot Krjemla wukazanym mobilizowanju 300 000 rezerwistow protestowali. Policija je po ličenju aktiwistow za čłowjeske prawa nimale 1 400 ludźi we 38 městach zajała, najwjace w Pětrohrodźe a Moskwje. Po wozjewjenju wukaza spytachu mnozy Rusku wopušćić. Lěty do wukraja běchu spěšnje wuknihowane.

Zarjadowanje k šansam a nadawkam w zwisku ze strukturnej změnu

Grodk (AK/SN). Žony we Łužicy trjebaja wjace perspektiwow, zo bychu we wjesnych kónčinach wostali. Wone su garant zhromadnosće, wuwića a kultury na wsy. „Koncepty mobility měli so sylnišo na to wusměrić, zo hodźa so swójby, pěstowarnje, šule a zjawny bliskowobchad zjednoćeć“, rjekny dr. Julia Gabler, direktorka instituta za transformaciju, bydlenje a wuwiće socialnych rumow Žitawsko-Zhorjelskeje wysokeje šule minjeny pjatk w Grodku. Na zarjadowanje „Strukturna změna – šansy a perspektiwy za žony ­we Łužicy“ w hotelu Georgenberg bě něhdźe 120 žonow z komunow, towarstwow, iniciatiwow, politiki, kubłanja a hospodarstwa přichwatało.

Zwotkel brać, jeli njekradnyć? Přisłowo to, kotrež dźensa někotremužkuli do pomjatka stupa, hdyž płaćizny wobkedźbuje. Z tymi so sakski statny minister za kultus Christian Piwarz direktnje njezaběra. Wšako sakscy wučerjo dosć zasłuža, zo móža sej dobre žiwjenje zaručić. Skerje steji minister pod čisćom pobrachowaceho personala dla. Poslednje znajmjeńša dźesać lět so w tutej naležnosći, byrnjež so kóždy z jeho kolegow prócował, wjele změniło njeje. Přeco hišće su rjadownje po ličbje jara wulke, na wsy dźěłać njeje atraktiwne dosć, dokelž infrastruktura dźensnišim přećam dźěłopytacych njewotpowěduje, wuwučowanske plany su přepołne, wašnje wuwučowanja njeje přeco po nowych metodach a měritkach móžne atd. Zwotkel tuž zajimowany personal brać, a to spěšnje? To mi mysl schadźa, zo wšak minister Piwarz ani kradnyć njemóže. Přetož druhdźe runje tak kaž w Sakskej maja kultusowi ministrojo samsne starosće. Milenka Rječcyna

Mjeztym 30. króć su předwčerawšim, wutoru, w Choćebuzu na naměsće před měšćanskej halu swětowy dźeń dźěći woswjećili. Zarjadował je swjedźeń młodźinski zarjad města z nošerjemi młodźinskeje pomocy a dalšimi institucijemi a projektami. Tež lětsa mějachu pisany program za dźěći w starobje mjez šěsć a dwanaće lětami přihotowany. Do zahajenja swjedźenja startowaše tradicionalna dźěćaca karawana wot Grodkowskeje wěže k naměstu, hdźež čakaše wyši měšćanosta. Holcy a hólcy demonstrowachu za swoje prawa a přećiwo rasizmej a wumjezowanju. Sylny zliwk za čas ćehnjenja karawany njemóžeše dobrej naledźe zeškodźeć. Foto: Michael Helbig

18. požnjenca před 125 lětami je so narodźił ewangelski braška a narodowc Richard Hajna jako syn wjesnjanosty a małoratarja w Splósku. Z nanom, kiž bě z předsydu Serbskeho towarstwa Lubin w Budestecach, wobdźěli so Hajna 1912 na załoženju Domowiny we Wojerecach. Po Prěnjej swětowej wójnje zasadźowaše so sylnje w serbskim towarstwowym žiwjenju. 1919 je spěwne towarstwo Sołobik w Sowrjecach załožił a jemu předsteješe. Skutkowaše nimo toho jako čłon předsydstwa Budyskeje Nadźije. Wobhospodari dale małoratarstwo nana a bě jako klamar na wsach po puću. Wulke připóznaće a dowěru zdoby sej jako tradicionalnje zdrasćeny serbski braška. Skutkowaše nimale štyri lětdźesatki jako tajki a nawjedowaše na wšě 650 kwasow w Budyskim wokrjesu. Dr. Musiat je jeho jako brašku wobšěrnje wopisował. Za čas knjejstwa nacijow je Hajna jako wikowar tež zwiski ze serbskimi prócowarjemi Domowiny wudźeržował. Spočatk 1950tych lět je ptačokwasnych braškow SLA podpěrował. Po 1945 bě předsyda wjesneje Domowinskeje skupiny a aktiwny w rólnej reformje. 11. smažnika 1961 zemrě w ródnej wsy a bu w Bukecach pochowany.

Bandprojekt „Krambambuli“ z Drježdźan je jako prěnja skupina w nowym hudźbnym pawiljonje w Mužakowskim parku hudźił. Jarosław Golaszewski, nawoda Budyskeje wotnožki Sakskeho imobilijoweho a twarskeho managementa, kiž je zamołwita za twarske naprawy w Pücklerowym parku, je informował, zo wučinja kóšty za pawiljon 480 000 eurow. Foto: Joachim Rjela

Zwiski mjez partnerskimaj gmejnomaj Chósćicy we Łužicy a Leśnica w Pólskej su koronapandemiju přetrali. Tón tydźeń je so zetkanje šulerjow partnerskeju šulow w Chrósćicach wotměło.

Chrósćicy (SŠ/SN). Po słowjanskej tra­diciji witachu šulerjo Chróšćanskeje Serbskeje zakładneje šule „Jurij Chěžka“ skupinu šulerjow a wučerkow z pólskeje Leśnicy z chlěbom a selu. Wottam běchu sej póndźelu připołdnju štyri wučerki a 36 šulerjow 4., 5., 6. a 8. lětnika do Łužicy dojěli, w Pólskej maja na zakładnej šuli 1. do 8. lětnik. Wotpohlad zetkanja běše, wobstejace styki skrućić a nowe ­nawjazać. Po witanju ze spěwom a basnju je sej 16 pólskich dźěći hromadźe ze šulerjemi 4. lětnika z Chrósćic do zelo­weje zahrody klóštra Marijina hwězda w Pančicach-Kukowje dojěło. Wikar Tomaš Dawidowski je jim w pólskej rěči klóšter předstajił. Zdobom su wužili składnosć, změšeć zelowu sel a butru, a sej z tym pomazanu a poselenu pomazku zesłodźeć dali.

Inwesticije Rakečanskeje gmejny tež wot eksternych faktorow wotwisne

Rakecy (JK/SN). Złožujo so na dobre wuslědki konsolidowanja a spokojacy staw likwidnych srědkow planuje Rakečanska gmejna w přichodnymaj lětomaj wjetše inwesticije. Wosebje tak mjenowane klučowe produkty maja při tym prioritu.

Při planowanju wobkedźbuje gmejna hižo tuchwilu chětro stupace kóšty za energiju a material a liči ze spěchowanskimi srědkami ze stron Swobodneho stata Sakskeje abo tež z wulkeho hornca srědkow za strukturnu změnu.

Zo je gmejna zlutniwje hospodariła, za to rěči fakt, zo je so dołh gmejny wot 2,3 miliony eurow w lěće 2013 na 780 000 eurow w lěće 2024 pomjeńšił. Tute eficientne hospodarjenje a wobkedźbowanje datych poměrow a wuwiwacych so kóštow su wuchadźišćo za naročne nadawki gmejny, kaž wjesnjanosta Swen Nowotny (CDU) zwurazni. Tuž ma gmejna na to dźiwać, zo wostanje runowaha mjez dochodami a wudawkami zawěsćena, zo móhł etat po planje kónc lěta 2024 wurunany być.