Z wudaća: srjeda, 15 měrca 2023

srjeda, 15 měrca 2023 13:00

„Puć wopačny“

Drježdźany (dpa/SN). Lěwica w sakskim krajnym sejmje tłóči na to, zo maja so komuny w brunicowych kónčinach w zwisku ze změnu strukturow bóle podpěrać. „Sakska je na wopačnym puću a jón prawdźepodobnje hač do kónca dale sćěhuje“, wuzběhny zapósłanča sejma Antonia Mertsching wčera w Drježdźanach. Tak komuny z dispoziciji stejacych pjenjez jenož mało dóstawaja. Předewšěm projekty swobodneho stata z pjenjezow profituja.

„Změna strukturow so w komunach wotměwa. Runje tam dyrbimy infrastrukturu polěpšić a derje zapłaćene dźěłowe městna kaž tež atraktiwne poskitki za wólny čas přihotować“, Mertsching rozjasni. Gmejnam w potrjechenych kónčinach pjenjezy pobrachuja, zo móhli trěbny personal a planowanske procesy zapłaćić. To je loni tež hižo krajny zličbowanski zarjad kritizował.

wozjewjene w: Kraj a swět
srjeda, 15 měrca 2023 13:00

List Woidkeho zbudźa kritiku

Podstupim (dpa/SN). Wjacore wobswětoškitne zwjazki Braniborskeje su braniborskeho ministerskeho prezidenta Dietmara Woidkeho (SPD) za jeho list šefej awtotwarca USA Tesla, Elonej Muskej, kritizowali. Pismo je mjez ludźimi, ­„wosebje pola čłonow přirodoškitnych zwjazkow zludanje a njezrozumjenje“ zbudźił, pisaja Nabu, Zelena liga a Towarstwo za přirodu a krajinu w zjawnym ­lisće Woidkemu. Ministerski prezident bě w lisće šefej Tesly podpěru při hišće njerozrisanych prašenjach nastupajo zastaranje zawoda w Grünheide pola Berlina z wodu a milinu přilubił.

Zwjazki wobroćeja so z wjacorymi prašenjemi na Woidkeho: „Wotkal ma Tesla přilubjenu wodu hač do lěća 2023 dóstać?“, so mjez druhim prašeja. Abo: „Na kajke do toho skazane přidźěło fachowych zarjadow so při tym złožujeće?“ Zwjazki na to pokazuja, zo je Tesla hižo dźensa jedyn z najwjetšich zawinowarjow wustorka wuhlikoweho dioksida.

wozjewjene w: Kraj a swět
srjeda, 15 měrca 2023 13:00

Znowa protesty w Čěskej

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Minjenu sobotu popołdnju wotmě so w Praze demonstracija pod hesłom „Čěska přećiwo nuzy“, kotruž bě nacionalistiska strona PRO organizowała. Po informacijach nowinarskeje agentury ČTK zhromadźichu so na Wjacławskim naměsće tysacy protestowacych, žadajo sej kónc wójny w Ukrainje, rozpušćenje NATO a wotstup ministerskeho prezidenta Petra Fiale. Předsyda PRO ­Jindřich Rajchl, kiž šćuwaše do załoženja tuteje noweje strony hižo w nacionalistiskim združenju Trikolora přećiwo wukrajnikam, přeješe sej nowe knježerstwo, kiž zastupuje jenož zajimy čěskeho ludu. Za čas protesta bě samo k zražkam mjezy policiju a protestowacymi dóšło, kiž ­spytachu ukrainsku chorhoj wot fasady Narodneho muzeja wottorhnyć. Wose­bita jednotka Čěskeje policije móžeše ­tomu pak wuspěšnje zadźěwać, škitaše wopytowarjow muzeja a zaja na kóncu 18 namócnych demonstrantow. Dwaj ­zastojnikaj so při zasadźenju zraništaj.

wozjewjene w: Słowjanski wukraj
srjeda, 15 měrca 2023 13:00

Wunošk njespokoja

Loni nazymu su w mnohich gmejnach nastajili plany k lutowanju miliny a energije hladajo na zwyšene płaćizny, ale tež na hrožace ćeže při zastaranju z milinu a energiju. Mnohe komuny su so po pokiwach a namjetach knježerstwa měli a spytachu lutować. Bohudźak smy zymu bjez tak mjenowa­neho blackouta přetrali a mějachmy swětło a ćopłotu w swojich bydlenjach a tež na dźěle. Nětko, hdyž bilancuja, so wuswětli, zo mnohe naprawy njejsu tón wunošk přinjesli, kotryž bě so woča­kował. A lutowali su jenož zdźěla, a to ani wšitcy. Woprawdźe chutnje ­brali su ­lutowanje ći, kotřiž tak a tak ­hižo mało maja. Sprawnje to było njeje. A strach, kiž su politikarjo načinili, je so wu­skutkował na dalšu njespokojnosć z knježacymi. To pokaza so wčera w Njeswačidle a myslu sej, zo nic jenož tam.

Jan Kral

wozjewjene w: Łužica
srjeda, 15 měrca 2023 13:00

Zapósłane (15.03.23)

Alojs Nawka wěnuje so diskusiji wo nałožowanju serbšćiny w nowinje:

Přiběrajcy nas germanizmy trapja a přesćěhuja. Zwotkal so tónle zjaw šěri? Jedna z wotmołwow rěka: němsce myslić – serbsce pisać a rěčeć. Zahubny to wliw, kotryž so wědomje a njewědomje kaž rěčny rak do našeje maćeršćiny žerje. Tule někotre přikłady mjez druhim z njedawnych Serbskich Nowin: „gastěrować“ – pisaj serbsce „jako hósć wustupić, zahrać“; „pawsěrować“ – pisaj serbsce „sej přestawku dowolić“ abo „přestawku zapołožić“; něšto „do prašenja stajić“ – wopisuj serbsce „skerje dwělomne“ abo „wón tole ­njepřipóznaje“. Tuchwilu posledni přikład ze Serbskich Nowin dnja 7.2.2023 ­na prěnjej stronje: rozprawa z napismom „Stanisław Brězan staflowy stab dr. Madlenje Malinkec přepodał“ – napiš serbsce „swoje zastojnstwo přepodał“.

wozjewjene w: Zapósłane

Z wulkej dźakownosću wopominaja sobudźěłaćerjo Budyskeho předewzaća za twar pišćelow Eule swojeho bywšeho šefa Hansa Euleho, kiž by runje dźensa, 15. měrca, swoje stoćiny woswjećił. Bohužel je Hans Eule hižo jara zahe, lěta 1971, zemrěł. To bě so wón runje lěto ­do toho – po smjerći Johanny Eule, kiž bě jeho přiwzała – z mějićelom firmy stał. Wobraz Hansa Euleho je hač do dźens­nišeho w Budyskej dźěłarni prezentny. Helmut Werner wě so hišće derje na swojeho bywšeho šefa dopominać. „Na zbožo njeje Hans Eule zestatnjenje zawoda lěta 1972 wjace sobu dožiwić trjebał. ­Ingeborg Eule je zawod na to jako direktorka ludoweho zawoda dale wjedła.

wozjewjene w: Hospodarstwo
srjeda, 15 měrca 2023 13:00

Policija (15.03.23)

Chrobła wurěč jemu pomhała njeje

Zhorjelc. Na awtodróze A4 blisko wotjězda Słona Boršć je policija póndźelu nakładne awto zadźeržała, kotrež běše wo 20 km/h přespěšnje po puću. Šofer wozydła pak pyrješe a huntorješe so, „zo je w transiće po puću a tuž wobchadne zakonje za njeho njepłaća. Wón smě tak spěšnje jěć, kaž so jemu lubi!“ Tajka argumentacija wšak policiju přeswědčiła njeje.

wozjewjene w: Policija
srjeda, 15 měrca 2023 13:00

Lutować abo so hańbować

Njeswačanska gmejnska rada je so na swojim posedźenju za dalše nócne wobswětlenje cyrkwje wuprajiła

Njeswačidło (JK/SN). Wo najwažnišim dypku na wčerawšim posedźenju Njeswačanskeje gmejnskeje rady so hakle na kóncu zjawneho dźěla rěčeše. Hižo k zahajenju bě radźićel Frank Heidan wo to prosył, dnjowy porjad wo jedyn dypk ­rozšěrić: wobswětlenje Njeswačanskeje cyrkwje. Loni nazymu běchu so radźićeljo na to dojednali, zo nadróžne wobswětlenje lutowanja milinowych wudawkow dla redukuja, to rěka: tež wobswětlenje cyr­kwje chcychu wobmjezować. W adwentnym a hodownym času so cyrkej ­cyłu nóc wobswětluje, ale wot 6. januara sem běše wona na nadróžne wobswětlenje přizamknjena, tak zo bu jenož nawječor a rano zahe wobswětlowana.

wozjewjene w: Łužica
Baćony so nawróća! Swojeho prěnjeho lětušeho baćona je naš fotograf zawčerawšim na Nukničan třěše wuhladał. Rjane to nalětnje znamjo. Chcemy-li starym powědkam wěrić, potom rěka to, zo změjemy skerje włóžne lěto. Pomałku wšak tež tempera­tury nalěćo připowědźuja. Foto: Feliks Haza

wozjewjene w: Łužica
srjeda, 15 měrca 2023 13:00

Tradicija so dale haji

Na dźeń dźensa před pjeć lětami je UNESCO tradicionalne ćišćerske techniki do cyłozwjazkoweho zapisa imaterielneho kulturneho herbstwa Němskeje komisije přiwzała. Tež w Budyskim Kamjentnym domje poskićuja zajimcam so w tutej ­technice płonoćišća wuspytać. Benno Auras, socialny dźěłaćer domu, pokaza ­młodostnym jónu wob měsac we wotewrjenej dźěłarni wšelake móžnosće kreatiwneje techniki. Za dorosćenych poskićuja w Kamjentnym domje nowe blokowe kursy. Přichodny tajki přewjedu w jutrownych prózdninach. Foto: SN/Hanka Šěnec

wozjewjene w: Kultura

Serbska debata

nowostki LND