Hdyž přez Hózk jědźeš, husto Michała Domanju zetkawaš, kiž je z kolesom po puću – přeco w chwatku, přećelny a z posměwkom we wobliču. Rady pak sej tež chwile bjerje za rozmołwu. Čłowjek njeby wěrił, zo wón dźensa swoje 90. narodniny swjeći a to w kruhu swojeje wulkeje swójby. Čas žiwjenja běše wón z ćěłom a dušu ratar, hač do dźensnišeho. A tute powołanje jeho přeco hišće ćělnje a w duši wozboža.

Michał Domanja narodźi so 12. awgusta 1935 na burskim statoku w Němcach. Pozdźiše powołanje bě jemu takrjec do kolebki połožene. Prěnje lěta chodźeše we wsy do šule, tež we wójnskim času. Hižo jako dźěćo bě surowosć wójny dožiwił. To jeho čas žiwjenja njeje pušćiło. Stajnje wupraja so přećiwo kóždej wójnje a wšemu brónjenju. W tehdyšej Pruskej bě serbska rěč wosebje rigoroznje zakazana, tak zo počachu ludźo w Kulowskej wosadźe dale a mjenje serbować. Tež Domanicy su přiběrajcy doma němcowali. Kulowske serbske towarstwo Bratrowstwo bě w tutych lětach zakazane.

Nowe Jěžercy (SN/bn). Finisaža wustajeńcy lětušeje „Koalizije wuměłstwow (Kodekü)“ (SN rozprawjachu) přiwabi předwčerawšim něhdźe 70 zajimcow do Kulturneje fabriki Lina Koch w Nowych Jěžercach (Neugersdorf). Dohromady 16 wuměłčow a wuměłcow z Němskeje, Awstriskeje, Nižozemskeje a Pólskeje je w běhu dweju tydźenjow najwšelakoriše twórby zwoprawdźiło, při čimž tworjachu stawizny wustajenišća jako bywša zhotowjernja tekstilijow takrjec čerwjenu nitku. Mjez druhim nastaštej wobchodźujomnej instalaciji „Verstrickte Sache“, kotruž bě rězbarka Cvetanka Kirilova Schnorrbusch zhromadnje z lokalnym plećenskim kołom Treff 47 zrealizowała, a „Hudźba přichoda“ Tonija Buféja, zmóžnjaca symboliske wuchodźowanje po swojich mozach. Schody fabriki pyša wotnětka portrety bywšich sobudźěłaćerkow, kotrež bě Helena Zubler na zakładźe jich dopomnjenkow a fotografijow zdźěłała.

Radwor: Dwěle, zo je dosć personala za serbske a němske alfabetizowanje

Radwor (SN/MiR). W tutym šulskim lěće alfabetizuja šulskich nowačkow z maćernorěčnym pozadkom na Serbskej zakładnej šuli „Dr. Marja Grólmusec“ w Radworju zaso serbsce. Swójsku serbsku rjadownju, kotruž je Radworska staršiska iniciatiwa zašłe lěta wospjet wuspěšnje přesadźiła, pak hižo nimaja. Mjez nimi su dźěći ze serbskich swójbow runje tak kaž hólcy a holcy, kotřiž su serbšćinu w pěstowarnjomaj w Radworju nawuknyli. W cyłku je to 13 šulerjow, kotrychž tam serbsce alfabetizuja. Dalše wosom w tutej rjadowni 1a wuknu najprjedy po němskim alfabeće čitać a pisać. Rjadowniska wučerka tohole prěnjeho lětnika z 21 šulerjemi je Claudia Becklowa. 21 dźěći w rjadowni 1b wuwučuje Michaela Wenclowa. Wone započinaja serbšćinu pozdźišo w běhu šulskeho lěta wuknyć. W rjadowni 1b wuknu dźěći najprjedy dwě hodźinje wob tydźeń serbsce, pozdźišo tři abo štyri hodźiny. Mjez cyłkownje 42 dźěćimi stej dwě, kotrejž wužiwatej składnosć, dwě šulskej lěće w prěnim lětniku wuknyć.

„Štóž chce so swjeći prolować, tón dyrbi so dać molować ...“, rěka w ludowym spěwje, kotryž je Jan Arnošt Smoler do swojeje zběrki „Pěsnički hornich a delnich Łužiskich Serbow“ zapřijał. Za jeho čas a tež do toho njebě samozrozumliwe, zo so ludźo na płatnje zwěčnić dadźa. Woni mějachu fotografowanje husto za wulke kuzło a so jeho bojachu. Dźensa mi linka z pěsnje hdys a hdys po hłowje chodźi, hdyž mam słužbnje něhdźe fotografować. Přetož dyrbju derje rozmyslować, kotry fokus a motiw sej wupytam. Wěm drje, zo směm čłowjeka fotografować, kotryž so w zjawnym rumje pohibuje. Wěm pak ja, hač je sej druhi, kotrehož připadnje digitalnje zwěčnju, toho wědomy? Tež priwatnje, na swójbnych swjedźenjach a w kruhu přećelow, wostaju swoje šmóratko – štó ma dźensniši dźeń hišće fotoaparat při sebi? – skerje w zaku a so nadźijam, zo so zaćišće hłuboko do mojeho pomjatka zaryja.