Hornjoserbska wersija digitalneje encyklopedije Wikipedija zhladuje klětu na 10 lět wobstaća. Cordula Ratajcza­kowa je so z Julianom Nyču, jednym z hłownych awtorow, rozmołwjała.

10 000 zapiskow a 128. městno z 289 rěčnych wersijow internetneho projekta Wikipedia derje klinči. Kak spokojom sće?

J. Nyča: Sym spokojom, zo smy tak daloko­ přišli. Smy sej takrjec městno w srjedźnym polu nadźěłali, a to tak špatne njeje. Wězo su wulke europske rěče před nami, ale mamy tež wěste lěpšiny přirunujo z němskej wersiju. Tak smy w minjenymaj lětomaj započeli artikle z Noweho biografiskeho słownika zadźěłować. A smy­ je zdźěla rozšěrili, wšako maš na digitalnym swěće městna dosć. Tež domiznowěda je sylnje zastupjena. Nimale kóžda serbska wjes ma zapisk, wězo rozdźělneje kwality. Namakaš pak w serbskej Wikipediji nastupajo regionalne temy zdźěla wjace informacijow hač w němskej.

Kelko sobuskutkowacych sće sej w minjenych lětach zdobyli?

Swětło ma wulku symbolisku móc

srjeda, 23. decembera 2015 spisane wot:
Dr. Carsten Rentzing

Přiznawam: Prawdźepodobnje sym w tymle prašenju dosć konserwatiwny. Ale: Nochcu žane x-mas-partyje. Nochcu njepřestajnje dudlowane ameriske hodowne šlagry, zo bych lóšt dóstał nakupować. Njejsym přećel rumpodicha, kotrehož dožiwjamy we wabjenju. Tež pisanym zabłyskowacym swěcam na jědlach njepřihłosuju. Snano je strašne tajke něšto rjec. Wšako je dosć ludźi, kotřiž móhłrjec runje to z tymile dnjemi zwjazuja.

Za wšěch je patoržica wosebity wjeršk w rjedźe swjedźenjow lěta. Za Chróšćana Gerata Pöpela pak je to wosebity wjeršk – wón dźě swjeći jutře 85. narodniny.

Patoržicu 1930 rodźeny wotrosće Gerat Pöpel ze swojej sotru w skromnych poměrach a zastupi 1937 w Chrósćicach do šule. Hačrunjež bě tehdy wšo serbske zakazane a byrnjež nan němskeho pochada­ był, staj jemu mać a serbska wokolina­ nabožnu kaž tež narodnu hordosć­ hižo w dźěćatstwje zašćěpiłoj. Wuchodźiwši 1945 šulu nawukny wón pola nana powołanje pjekarja. Hižo jako młodostny wopokaza so jako dobry sportowc. Předewšěm jeho lochkoatletiske wukony w běhanju na 5 000 a 10 000 metrow běchu přičina, zo bu 1952 na Krajnu sportowu šulu Werdau pola Zwickauwa delegowany. Po jednym lěće zakónči tam wukubłanje jako sportowy wučer a bu jako tajki na runje załoženej Serbskej wyšej šuli w Pančicach-Kukowje zasadźeny.

Njewšědna wšědnosć

pjatk, 18. decembera 2015 spisane wot:
Milenka Rječcyna

Sobotu dopołdnja na Budyskich wikach mjez tachantskej cyrkwju a radnicu: Před předawanišćom ratarskich wudźěłkow z Błótow steji skupinka ludźi. Je słyšeć, zo njejsu žonje a mužej němskeho, ale słowjanskeho pochada. Wjetšinu poskićenych płodow wšak woni znaja. Tola jedna žona dźerži w ruce złotožołty płód. Z tym zahaji wona diskusiju ze swojimi přewodnikami. Što drje tole je? Njejsu sej wěsći. W jednorej němčinje so tuž předawarja prašeja: „Što to je? Jabłuko?“ „Ně, kwita“, jim předawar wotmołwi. Z ramjenjomaj sukajo žona na njeho hlada. Njebě jeho zrozumiła. Nětko předawar we łamanej němčinje praji, myslo, zo jeho žona tak lěpje rozumi: „Njeje jabłuko ... kwita. Móžeš warić ... želej ... słodźi.“ Žona njewěriwje na njeho hlada. Přeco hišće njebě jednotliwe słowa, jedne po druhim jasnje wurjekowane, zrozumiła.

Dorost wabić dale trjeba

póndźela, 14. decembera 2015 spisane wot:

Zwjazk serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP) je tež lětsa zaso wuspěšnje skutkował. Zhladujo na aktiwity ZSRP je so Jan Kral z jeho předsydku Moniku Cyžowej rozmołwjał.

Sće z dźěłom zwjazka w minjenym lěće spokojom?

M. Cyžowa: Nimale wšitko, štož smy sej předewzali, smy tež spjelnili. Program ZSRP bě mnohostronski a je čłonstwo skrućił. Wosebje spokojom sym, zo smy delnjołužiskich čłonow dale do dźěła zwjazka zapřijeli.

Što je lětsa wosebite było?

M. Cyžowa: Nimo štyridnjowskeje ekskursije do Pólskeje, hdźež smy so z tamnišimi rjemjeslniskimi poměrami zeznajomili, dožiwichmy kulturnej wjerškaj: wopyt bibliskeje zahrody w Oberlichtenauwje a wulět z kolesami po Hornjej Łužicy ze zhromadnym spěwanjom. Dalekubłanja rjemjeslniskeje komory běchu­ čłonam zwjazka trěbne impulsy za hospodarski wšědny dźeń.

Sće k předewzaćam w Pólskej a Čěskej styki wudźeržowali?

Čehodla měli so islama bojeć?

pjatk, 11. decembera 2015 spisane wot:
Jan Kral

W Europje boja so ludźo přiběraceho wliwa islama a jeho wuskutkow na tudyše žiwjenske wašnja. Z tuchwilnej žołmu ćěkancow přichadźa wjele ludźi islamskeho wěrywuznaća do Europy. Kontinent je po swojim wusměrjenju křesćanski a so we wěstych wokomikach tež z tymle predikatom pyši. Ale je tomu woprawdźe tak? Je žiwjenje europskich wobydlerjow na křesćanskich zasadach natwarjene a jewi so žiwjenska nalada a wliw křesćanstwa w zjawnym žiwjenju krajow Europy?

Hospodarsce wysoko wuwite kraje Europy su z raznym wuwićom hospodarstwa kaž tež z dale a wyšim žiwjenskim standardom swojim wobydlerjam zabyć dali, što je chudoba a što rěka so bojeć, hač swoje wšědne žiwjenje zmištruješ. Dobrotow industrijoweje ciwilizacije, kaž nadměrneho konsuma, hońtwy za zbožom, karjery a přijomneho žiwjenja dla su Europjenjo, tež my Serbja, zabyli, što je zmysł žiwjenja.

Proces jena dobrym puću

štwórtk, 10. decembera 2015 spisane wot:

Na Institutnym dnju je slědźenišćo Serbski institut znowa pokazało, kajke hoberske dźěło wukonja. Přiwšěm ma so z ćežemi bědźić. Janek Wowčer je z jednaćelskim zastupjerjom direktora instituta dr. Hauke Bartelsom porěčał.

Faza přestrukturowanja Serbskeho instituta traje. Kajki je aktualny staw?

H. Bartels: Jara dobry. Njetrjebamy so bojeć, klětu Němskej wědomostnej radźe rozprawjeć. Smy wjele rozsudźili a mnohe ćeže rozrisali. Tež personalne prašenja su jasne. Za wěste naležnosće trjebamy chwile, kaž na přikład za to, etablěrować zhromadne slědźenske projekty za cyłkowny institut. Proces pak je zahajeny a smy na dobrym­ puću.

Institutny dźeń je pokazał mnohostronskosć dźěławosće slědźenišća. Narěčeli pak sće tež kontrowersy. Što su tuchwilne ćeže?

Njemóžu sej předstajić ...

srjeda, 09. decembera 2015 spisane wot:

Z tójšto informacijemi wo skutkowanju župy, skupin a towarstwow su delegaća hłownu zhromadźiznu w Slepom wopušćili. Z nowym jednaćelskim předsydstwom běchu jeho zamołwitosć na wjacore ramjenja rozdźělili. Wjetšina wobdźělnikow bě tež spokojom, zo njejsu za zarjadowanje ani planowany čas trjebali.

Wotbłyšćujetej pak jeničce rozprawnistwo a dodźerženje časoweho plana naležnosć hłowneje zhromadźizny? Zawěsće nic. Naprašowanja na rozprawjerja/rozprawjerku „hłownu“ hakle skulojća, sčinja ju k tomu, štož měła poprawom być: k wjerškej župneho skutkowanja.

Towarstwa kaž tež Domowinske župy su žiwe z nutřkowneho diskursa. Naprašowanja, rozdźělne abo přećiwjace so pozicije k rozprawje njejsu w Slepom žane słyšeć byli. Škoda! Wězo njeje to typiski zjaw jedneje župy. Wěm so derje dopomnić, kak su w minjenym lětdźesatku tež wjacore hłowne zhromadźizny Domowiny pod tym ćerpjeli, zo njebě so nichtó w diskusiji słowa jimać chcył.

Čłowjek ze zmylkow njewuknje

pjatk, 04. decembera 2015 spisane wot:
Marko Wjeńka

Němska hotuje so na wójnu w Syriskej. Z bombami ma so teroristiska milica Islamski stat zničić a regionej měr přinjesć. Při tym dyrbjała bilanca dotalnych akcijow tajkeho razu zamołwitym po­prawom wučba być. „Wojerske zasadźenje“ w Afghanistanje je zwrěšćiło. W kraju knježi chaos. Mjeztym su talibanojo połojcu kraja wróćo zdobyli. Tež Irak, kotryž su USA ze swojimi zwjazkarjemi 2003 nadpadnyli, je dźensa roztřěskany do kónčin, hdźež knježa milicy. Wosebje nazorny přikład zwrěšćeneje strategije NATO je Libyska. Tež tam je zapad spytał, z bombami měr přinjesć. Dźensa howri tam wobydlerska wójna.

Na wikach serbsce spěwali

štwórtk, 03. decembera 2015 spisane wot:
Hortowe dźěći Serbskeje zakładneje šule Budyšin su wčera popołdnju na tudyšich Wjacławskich wikach před měšćanskej radnicu mały program předstajili. Mnozy starši a přiwuzni sobu zynčachu, jako wone tam serbsku a němsku adwentnu pěseń zanjesechu. Rumpodich njeje dołho na so čakać dał a překwapi spěwarjow z darikami. Woni jemu powědachu, što sej k hodam přeja. To wšak změje wón hišće tójšto dźěła, zo by wšitko sčasom dočinił. Foto: SN/M. Bulank

nowostki LND