Wo knihach a kniharni (09.05.25)

pjatk, 09. meje 2025 spisane wot:

„Zhotowjenje knihi je kaž marathon – trjebaš wutrajnosć a krutu wolu, zo njeby swój cil z wočow zhubiła.“ Tute wuprajenje nazhoniteje koleginy mi tele dny přeco zaso přez hłowu šuskny, jako poslednje dźěła w zwisku z ćišćenjom knihi „Chrósćicy“ wukonjam. Bě to woprawdźe hoberski projekt z mnohimi wobdźělnikami, kiž mějachu wšitcy samsny zaměr – jónkrótnu a rjanu knihu stworić. Kotraž zamóže čitarjow nic jenož informować, ale tež putać a zabawjeć.

Wjace hač 40 awtorow a awtorkow je so hłuboko do stawiznow swojeje domizny zanuriło, zo bychu zajimawe podawki ze stawiznow wosady a gmejny wurywali. Wšako su Chrósćicy w běhu zašłych wosom lětstotkow dosć wjerškow dožiwili: Wopytaj pozdźišeju bamžow, wichorojte wójnske časy, mjezynarodny folklorny festiwal, šulski zběžk, pasionske hry abo Europeadu­. Wulki wotrězk knihi wěnuje so tež wosadnym wsam, wopisujo jich nastaće a indiwidualne wosebitosće. Dalši wobłuk zhladuje na towarstwowe, kulturne a pastoralne aktiwity we wosadźe něhdy a dźensa.

Wo knihach a kniharni (11.04.25)

pjatk, 11. apryla 2025 spisane wot:

Jutrownu póndźelu woswjeći nestor serbskich basnikow, lawreat Myta Ćišinskeho Benedikt Dyrlich, swoje pjećasydomdźe­saćiny. Ludowe nakładnistwo Domowina je składnostnje jubileja wudało tři nowinki wjelestronskeho awtora: słuchoknihu „Cu­za hospoda“ z powědkami, čitanymi wot awtora sameho, zwjazk z esejemi a přizjewjenjemi k słowu „Nachklänge – Dozynki“ a dalšu němsko-serbsku zběr­ku basnjow a lyriskeje prozy „Sicheltage – Serpowe dny“. Poslednjej wudaći předstaješe LND na lětušich Lipšćanskich knižnych wikach swojim wopytowarjam.

Zběrka „Sicheltage – Serpowe dny“ změje 24. apryla w Smolerjec kniharni knižnu premjeru, a to wuwzaćnje hižo we 18 hodź.

Wo knihach a kniharni (14.03.25)

pjatk, 14. měrca 2025 spisane wot:

Naš wroblik Frido je wšěm znaty abo, lubi čitarjo? Mjeztym hižo jědnata stawiznička z pjera Jěwy-Marje Čornakec je njedawno wušła a započina na zwučene wašnje: Na zelenej łuce rosće štom ... W prěnich stawizničkach je wroblik Frido lětać nawuknył, myška Pip-pip płuwać, žabka Šlapka spěšnje skakać a jěžik Kałačik skónčnje spać. A tež z druhimi, kaž na přikład ze šwjerčemi abo wopičku Ritku, su wroblik a jeho přećeljo tón abo tamny dyrdomdej dožiwili. W lěće 2010 je słuchokniha z mjenowanymi stawiznami wušła a je do dźensnišeho w dźěćacej stwě njeparujomna. Samo moji třo zamóža hišće jednotliwe pasaže CDki zasopowědać a swój hłós wotpowědnje figuram přestajić. To chce so nam potom přeco smjeć. W nowšich stawizničkach woswjeća přećeljo zhromadnje jutry, kermušu, hody a samo ptači kwas. A jónu wuleća sej do Afriki. W jědnatej a z tym poslednjej knižce w tutym rjedźe swjeći wroblik Frido z myšku, žabku a jěžikom póstnicy. Za to su sej w dźiwadle wosebite kostimy wupožčili a myška Pip-pip je sej šikwany šat princesny sama zešiła.

Wo knihach a kniharni (14.02.25)

pjatk, 14. februara 2025 spisane wot:

Zyma so pomału minje a nalěćo so spłóšiwje pokazuje. Prěnje ptački so do našeje rjaneje Łužicy nawróća a słónco z chowanki fifola. Wutroba so wšěm wotewrja. Prěnje kwětki so pomału pokazuja a nalěćo powitaja. Zyma pak njeje hišće přetrata. Móže so přiwšěm stać, zo so wospjet sněh saje.

Jeli tuž njeje prawe wjedro za wulět do přichodneho zwěrjenca, móža sej naše najmjeńše dźěći nowu papjercowu BOOKii-knižku „Mój wobrazowy słownik – zwěrjata“ z Ludoweho nakładnistwa Domowina do rukow wzać, sej zwěrjeće zwuki kaž tež jich pomjenowanje w serbskej a jendźelskej rěči naposkać. Z něšto fantaziju nastawa zwěrjenc doma w dobrej stwě.

Po dyrdomdeju w priwatnym zwěrjencu trjebaja dźěći přestawku. Za to hodźa so rjane ilustrowane karty za masažu. Při kombinaciji rjaneho hrónčka z majkanjom chribjeta, nóžkow, rukow abo hłowy kóžde dźěćo wotpina. Wězo móža tež dorosćeni karty wužiwać. Što dźě dawa rjeńšeho hač masaža? Masažowe hrónčka su po počasach rjadowane. Tak hodźa so přeco zaso nowe kartki wupytać a mjezsobny poćah skrućić.

Wo knihach a kniharni (10.01.25)

pjatk, 10. januara 2025 spisane wot:

Kónc lěta 2024 je hišće kopica zajimawych knihow w němskich nakładnistwach wušła. Na někotre z nich chcu was dźensa skedźbnić. Knihu wo Budyskim měšćanskim dźělu „Die Seidau. Von der Gemeinde zum Stadtteil“ je awtor Wolfgang Eggerth wudał. Wosobinske dožiwjenja a zajim za stawizny něhdy samostatneje gmejny Židow su awtora pohnuli knihu wo tym napisać. Sadźbu a wuhotowanje publikacije je Handrij Bjeńš, něhdyši sobušuler Eggertha, přewzał.

„Merka/Měrkow 500 Jahre/500 lět 1524-2024“ je swjedźenski spis, kotryž su awtorojo a awtorki składnostnje jubileja wjeski kónc awgusta/spočatk septembra 2024 zestajeli a wudali.

Knihu „Burgen in der Oberlausitz und Nord­böhmen“ staj Mathias Scholz a Björn Ehrlich napisałoj. To je prěni zwjazk, kiž wobsahuje w alfabetiskim rjedźe hrody wot A do J. Wobsah poćahuje so na předchadźacu pućowansku knihu­ „Entdeckungen in Nordböhmen“. Nětko so stawizny hrodow a jich wobsedźerjow dokładnišo wopisuja.

Wo knihach a kniharni (13.12.24)

pjatk, 13. decembera 2024 spisane wot:
„Su Serbja indigeny lud?“ To prašach mojeho muža z peruanskej identitu, z němskim pasom a serbskim jazykom. „Haj, wězo“, měnješe bjez wahanja. Na blaku googlowana definicija UNO njeje tak kruta, zo móhłoj jasnje z „ně“ wotmołwić kaž kulturni wědomostnicy Serbskeho instituta w swojim nowinskim přinošku. Tón skutkuje kaž interview, ale njenamakaš mjeno nowinarja, kiž by rozmołwu wjedł. Potajkim stajachu sej wědomostnicy sami swoje prašenja. Prěnje čitaš hnydom w nadpismje: „Su Serbja wopor kolonializma?“ Wotmołwy wuwabjachu mnohe znapřećiwjenje. Ja mam prašenja: „Po tym zo běchu słowjanske kmjeny podćisnjene, so do Frankskeho mócnarstwa integrowachu.“ Kak funguje integracija po podćisnjenju? „Nichtó wšak tež wo tym njerěči, zo su frankscy wjerchojo [Delnjo]Saksow, Durinčanow abo Bayerow kolonizowali.“ Njeměrješe da so kolonizacija na wuchod do podćisnjenych słowjanskich a baltiskich krajow? „Słowjanscy wobydlerjo njeběchu žani wobydlerjo druheje klasy.

Wo knihach a kniharni (01.11.24)

pjatk, 01. nowembera 2024 spisane wot:

Nic jenož literarisce, ale tež „literally“, kaž Američenjo praja – potajkim posłownje běch lětsa wjele po puću. W swobodnym času po waliziskich horach abo „za wulkim hatom“ w kraju njewobmjezowanych (nje)móžnosćow, kaž je mje USA zaso raz wučiła. Knižnje runje pućuju z Julesom Verne a jeho profesorom Lidenbrokom do Islandskeje a wottam dosrjedź našeje zemje. Znaty roman z lěta 1864 słuša k prěnim twórbam tehdy nastawaceho žanra science fiction, hdźež so načasne wědomostne hypotezy do pućowanskeje stawizny spletu. K tutomu klasikarjej dach so snadź tež zwjesć přez swoju lětušu słužbnu zaběru z pućowanskej literaturu. Našu nowostku „Die Lausitz in Reisebeschreibungen des 18. und 19. Jahrhunderts“ je tón abo tamny snadź hižo w rukach měł. W njej móžeš z widom wotwonka, k tomu historiskim, znatu domiznu znowa ze­znać.

Wo knihach a kniharni (18.10.24)

pjatk, 18. oktobera 2024 spisane wot:

Činimy sej ćežko ze zeserbšćenjom swětoweje literatury. To je škoda, wšako je tež naša rěč w tym zmysle swětowa, zo njeje na swěće ničo, štož njeby serbsce zwuraznić móhł. Tajka twórba nowšeho časa je němska nowela Freda Uhlmana „Reunion“ z lěta 1971. Zo ma bjezdwěla globalny wuznam, pokazuje mjezynarodna rezonanca: Mjeztym bu twórba do wjac hač 20 rěčow přenjesena. Němska wersija bě Akademiji za dźěćacu a młodźinsku literaturu w požnjencu 1997 „kniha měsaca“. Lětsa w septembru wušła serbska wersija je z mojeho wida kniha lěta 2024.

Wo knihach a kniharni (20.09.24)

pjatk, 20. septembera 2024 spisane wot:
Spěšnišo hač myslene je ćeta nazyma k nam dóšła, a při tajkim dešću kaž zašły kónc tydźenja wostawam woprawdźe radšo nutřka na swojim křesle abo konopeju. Sezona kachletepjenja je so w tym zwisku tež hnydom zahajiła. A byrnjež so wjedro hišće raz kaž připowědźene k lěpšemu změniło, započina so čas, zo sej rjanu knihu do ruki bjerješ. Tak poruča to tež re­daktor Pětr Šołta kóždemu, přetož Serbska protyka za lěto 2025 je wušła. Zajimawa a pisana podawa nam mjez druhim dohlad do Kamjenca a Chrósćic, wšako swjećitej město a wjes w Swjatym lěće swoje 800. róčnicu wobstaća. Wězo wjedźe jězba tež po Łužicy kaž do Małeho Wjelkowa, ­Běłeje dźěry abo Krapowa abo dale přez wulke morjo do swěta. Tam na přikład podamy so do Sundance w USA, abo smy z kolesom po puću přez Nashville do New Orleansa. Skedźbnić pak chcu Was dźensa hišće na dalšu nowostku, kotraž w LND bórze wuńdźe. Lubina Popjelina, młoda mać a gymnazialna wučerka, je zapodała pisany potpurij najwšelakorišich hrónčkow, zwjazanych z nawodom masaže po ručce, noze abo chribjeće dźěsća.

Wo knihach a kniharni (09.08.24)

pjatk, 09. awgusta 2024 spisane wot:

Juchej abo owjej? Nowe šulske lěto je zahajene. Wjele nowačkow je so do noweho žiwjenskeho wotrězka podało. Su hordźi, zo smědźa skónčnje wuknyć. Čitać, ličić a pisać kaž tež nowych přećelow zeznać. A hdźe móžeš lěpje swojich nowych towaršow zhromadźić hač w knižce „Moji přećeljo“, za kreatiwnych je to „Poezijowy album“. Do tutych móža so zajimy, přeća do přichoda, nalěpki, ale tež rysowanki zwěčnjować. W Ludowym nakładnistwje Domowiny je zdobom nowa kniha za BOOKii-pisak wušła z titulom „Wotkryj sej swětnišćo“. W tutej móžeš sej wjele wo planetach a swětnišću načitać kaž tež wo žiwjenju astronawtow. Předstajenje tuteje knihi běše w meji w Budyskej hwězdarni, w kotrejž su wšitcy tež hnydom přez te­leskop hladali a w planetariju pohib pla­netow, słónca a měsačka dožiwili. Kreatiwnosć su dźěći pokazali za blidom eksperiMINT kampusa Radwor. Tam su planety paslili abo z małymi roboterami a tabletami nazhonjenja z techniku hromadźili. To běše zajimawe popołdnjo za wšěch wopytowarjow, za młódšich runje tak kaž za staršich.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND