Sakski kurwjerchowski mechanikar a blidar Handrij Zahrodnik narodźi so patoržicu lěta 1654 w Chwaćicach jako syn ratarskeho najenka a wotrosće w Hornjej Hórce. W Budyšinje nawukny powołanje blidarja a poda so wot lěta 1673 na dwanaćelětne rjemjeslniske pućowanje po Němskej, Awstriskej a Italskej, přiwšěm sej tójšto kmanosćow při točenju škleńcow, zhotowjenju intarsijow, w twarstwje kaž tež astronomije, geome- trije a při twarje mechaniskich nastrojow přiswoji. 1685 wróći so do Sakskeje a dwě lěće po tym bu swojich wobšěrnych kmanosćow wědy dla w Drježdźanach jako kurwjerchowski dwórski blidar přistajeny. Wón bu wot lěta 1694 hač do smjerće 2. małeho róžka 1727 pola kurwjercha Awgusta Sylneho z modelowym mištrom a dwórskim mechanikarjom.
Budyšin (SN/bn). „Kadla“ je Hornjoserbske słowo lěta 2024 (HSSL). Stary wuraz z dohromady dźesać w Soblexxu jewjacymi so woznamami nałožuje so dźensa z němym „d“ předewšěm w rěči młodostnych jako pendant k němskemu „Alter“. Hesło přesadźi so ze 17,7 procentami přećiwo nowotwórbje „přesłapjenka“ (17 proc.), kotraž bu ze stron čitarstwa jako „słowo, kotrež wopisuje situaciju, w kotrejž so ći tak prawje zecnje a wostrózbnjace začuće, hdyž njejsy docyła spokojom“ namjetowane. Na třećim městnje slěduje dalši neologizm, mjenujcy „paypalować“ (14,3 proc.). Tónle werb wotwodźuje so z drje najznaćišeho posłužowarja za digitalne zapłaćenje a hodźi so mjeztym skupinje družinowych zapřijećow přirjadować. Towaršnostno-politisce lětsa dominowace hesła resp. kombinacije „wólbne superlěto“, „ćernjowkowa koalicija“ a „legalizacija“ wopokazachu so wobsadźiwši z dwójce 0,7 a jónu 2,7 proc. troje městna na kóncu tabulki jako poměrnje njepopularne wobroty.
Je to woprawdźe wón? Njemóže přeco hišće wěrić, što tu čini. Zo sej to načini. Wón waha. Hišće móže so zawróćić. Ale potom by dźěło cyłeho lěta podarmo było. Zdychnje a wočini wrótka. Po krótkim šćerkowym puću dźe k zachodej. W škleńcy chěžinych durjow so něchtó špiheluje. Ma to być wón, ale wón so sam wjace njespóznawa. Cuzy na njeho wudźěra. „Zmuž so, čiń to“, jemu hłós we wuchu přirěčuje. Začini woči a stłóči na klinkačk.
Antologijowy rjad „Paternoster“ Ludoweho nakładnistwa Domowina bě mnohim serbskim dorostowym awtorkam a awtoram z prěnim krokom, swoje teksty publikować a tak z oficialnym zastupom do swěta tudyšeje literatury. Tójšto z nich, kaž na přikład Jill-Francis Ketlicojc, Sylwija Šěnowa, Měrćin Wjenk, Madleńka Šołćic a Andreja Chěžcyna, su mjeztym dalše krótkopowědančka a/abo basnje spisali a wozjewili, pak w měšanych antologijach pak w swójskich zběrkach. Toho nadźija so zawěsće tež někotrežkuli młode pjero, kotrež je w naslědowacym, lětsa spočatk hodownika pod hesłom „LitMiks‘24“ wudatym formaće zastupowane. Kniha wopřijima cyłkownje 27 přinoškow dohromady 14 awtorow. Najwjace z nich, mjenujcy hnydom sydom, je Franciska Kušec napisała. Nic kóžda jeje basnjow docpěwa hłubokosć, kajkejež so „Naju film ...“ a „Morjo bjez žołmow“ dótkatej. Přiwšěm wuprudźeja wšitke jeje wjerše raz reflektowaceho ducha, dokładnje wobkedźbowacy swój wobswět a jón raz ironisce, raz melancholisce komentujo.
Budyšin (CRM/SN). Wiolinistaj a komponistaj Malte Hübner z Rostocka a Holm Birkholz z Berlina poskićištaj minjenu sobotu na žurli Serbskeho muzeja komorny koncert pod titulom „Pućowanje po serbskim hudźbnym swěće“. Program wopřijimaše twórby serbskich artificielnych hudźbnikow rozdźělnych dobow kaž tež swójske kompozicije. Je dźě předewšěm Hübner přez lětdźesatki ze swojimi serbskimi kolegami kreatiwnje zwjazany a w tudyšim koncertnym žiwjenju jako wobohaćacy hósć prezentny. Birkholz z Berlinskeje filharmonije ma nětkole podobne zajimy.
18. hodownika 1974 zemrě w Budyšinje narodny prócowar, knihikupc a ludowy awtor Arnošt Simon. Jeho pochowachu na Mikławšku kaž mandźelsku Hanu. Wona pochadźeše z Hrubjelčic a bě přistajena Instituta za serbski ludospyt. Na jeju narownym kamjenju na zapadnej stronje pohrjebnišća čitachmy słowa Ćišinskeho: „Měć w Serbach posledni měr, chcu dom, spać w Serbach změrom jenož móžu.“
Arnošt Simon narodźi so 2. jutrownika 1905 jako syn ratarskeje dźěłaćerki na knježim dworje w Zubornicy. Wón nawukny powołanje knihiwjazarja w Niskej a dźěłaše jako tajki wot 1923 w Smolerjec knihićišćerni, doniž jemu nacije jako aktiwnym Domowinjanej a politisce njespušćomnym w ćišćerni dźěłać njezakazachu. Naš nan, kotryž bě tohorunja přistajeny pola Smolerjec, powědaše mi často, kak su Arnošta, jeho a dalšich kolegow 1932 SA-mužojo přebili. Woni běchu přećiwo wustupowanju nacijow w Budyšinje protestowali.