Digitalizujetej stare fota w archiwje
Swět nad hłowami Łužičanow
Prapremjera filma wo wobchadźe, wjeselu a wědomosći na njebju
Budyšin (SN/bn). „Nad třěchami Budyšina“ rěka film, kotryž staj režiseraj-producentaj Florian Buk a Florian Kamenz wčera w Budyskim Kamjentnym domje prapremjernje předstajiłoj. Něhdźe třištwórćhodźinska produkcija je prěni wobšěrny přinošk platformy New World Studios, kotruž běštaj Buk a Kamenz loni w septembrje jako „rum, w kotrymž fantazija mjezy nima“, załožiłoj. Hłowny zaměr je zmóžnić jězbu po wjelorakim swěće krótkofilmow, šěrić po principje do-it-yourself zwoprawdźene wudźěłki a powědać stawizny po nowym wašnju. Nowy pask wotpowěduje tejle maksimje, kombinujo elementy dokumentarneho a hrajneho filma. Fiktiwny podźěl twori takrjec ramikowe jednanje a zwjazuje jednotliwe jakne reportaže, wotbłyšćowace „wurězki wšeho, štož so nad hłowami Budyšanow wotměwa. Zakładnu ideju za naju mjeztym štwórty zhromadny projekt zrodźichmoj před něhdźe poł lětom sedźo a bachtajo na třěše domu při Budyskej Bohatej.
Zajimawe dohlady do hórniskich stawiznow wsy
Budyšin (bry/SN). Wo wjesnych stawiznach a pěskowo-hlinowej jamje přednošowaštaj wčera na žurli Budyskeje měšćanskeje biblioteki čłonaj organizaciskeje skupiny za jubilej Měrkowa. Wudobywanišćo pomjenuja we wobchadnej rěči jako pěskowu myjernju (Sandwäsche). Něhdźe 30 přisłucharjow bě z Měrkowskeje a Lutobčanskeje wokoliny přichwatało, ale tež zajimowani abo přiwuzni Budyšenjo. Tak měješe wječor zdźěla swójbny charakter.
Arnošt B. Jakub
Serbski farar Arnošt Bohuwěr Jakub narodźi so 16. małeho róžka 1800 jako syn Budyskeho korčmarja. Po maturiće 1819 studowaše teologiju w Lipsku a bě podstarši Serbskeho prědarskeho towarstwa. Po studiju bě tři lěta pomocny duchowny w Lubiju a wot lěta 1824 do 1827 w Njeswačidle za čas fararja Křesćana Bohuchwała Hajnika diakon. Nastupi potom duchownu słužbu w ródnym Budyšinje w Michałskej wosadźe, pjeć lět jako diakon a wot 1832 hač do smjerće 2. małeho róžka 1854 bě z wosadnym fararjom.
Konrad Zenda
7. małeho róžka před 125 lětami narodźi so tworjacy wuměłc a rězbar Konrad Zenda jako syn wyšeho přistajeneho we Wojerecach. Wón wopyta w Drježdźanach akademiju wuměłstwoweho rjemjesła a dźěłaše potom dwě lěće we wuměłstwowej lijerni we Łuchowje (Lauchhammer), hdźež plastiki a wuměłstwowe twórby a pomniki zhotowichu. Wot lěta 1921 bě swobodnje tworjacy wuměłc w Drježdźanach, kotryž hłownje małoplastiki za swójske zjawne potrjeby stwori. Po 1945 skutkowaše dale zwjetša jako wuměłstwowy rjemjeslnik. 1948 bě mjez załožićelemi Koła serbskich wuměłcow, kotrež Měrćin Nowak-Njechorński nawjedowaše.
Zenda stwori hłownje wulkoplastiki, busty a pomniki wo zasłužbnych serbskich wosobinach jako nadawkowe twórby. 1948 zhotowi wón druhu mjedźanu bustu za Łazowski pomnik Handrija Zejlerja při nawsy, kotraž bu 1949 swjatočnje zjawnosći přepodata. W Lipšćanskim internaće studentow „Handrij Zejler“ je dalša busta basnika-fararja wot Zendy. Postawa „Serbski brigadnik“, kotruž bě Zenda z pěskowca stworił, pyši wot wotewrjenja Serbskeho domu 1956 nabóčny zachod do bywšeje Serbskeje kofejownje.
Druha štafla podcasta „That‘s #WHY!“
Měrćin Brückner
Wo knihach a kniharni (14.02.25)
Zyma so pomału minje a nalěćo so spłóšiwje pokazuje. Prěnje ptački so do našeje rjaneje Łužicy nawróća a słónco z chowanki fifola. Wutroba so wšěm wotewrja. Prěnje kwětki so pomału pokazuja a nalěćo powitaja. Zyma pak njeje hišće přetrata. Móže so přiwšěm stać, zo so wospjet sněh saje.
Jeli tuž njeje prawe wjedro za wulět do přichodneho zwěrjenca, móža sej naše najmjeńše dźěći nowu papjercowu BOOKii-knižku „Mój wobrazowy słownik – zwěrjata“ z Ludoweho nakładnistwa Domowina do rukow wzać, sej zwěrjeće zwuki kaž tež jich pomjenowanje w serbskej a jendźelskej rěči naposkać. Z něšto fantaziju nastawa zwěrjenc doma w dobrej stwě.
Po dyrdomdeju w priwatnym zwěrjencu trjebaja dźěći přestawku. Za to hodźa so rjane ilustrowane karty za masažu. Při kombinaciji rjaneho hrónčka z majkanjom chribjeta, nóžkow, rukow abo hłowy kóžde dźěćo wotpina. Wězo móža tež dorosćeni karty wužiwać. Što dźě dawa rjeńšeho hač masaža? Masažowe hrónčka su po počasach rjadowane. Tak hodźa so přeco zaso nowe kartki wupytać a mjezsobny poćah skrućić.
Tysacy bombow na Drježdźany padnyli
Dźensa před 80 lětami, 13. februara 1945, bu z najzrudnišim dnjom za saksku stolicu Drježdźany. Dotal njebu wulkoměsto nad Łobjom, kotrež bě swojich krasnych baroknych twarow dla swětoznata metropola, wot ameriskich a jendźelskich lětadłow bombardowane. Sowjetska armeja steješe hižo sto kilometrow wuchodnje nad łužiskej Nysu, hdyž aliěrowane komanda přikaza Drježdźany přez bombardowanje zničić. Dwě hodźinje do połnocy 13. februara k 14. dnju tutoho měsaca zahaji so hoberski nalět ameriskich a jendźelskich wójnskich lětadłow na z ćěkancami z wuchodneje Němskeje a ze zranjenymi wojakami přepjelnjene wulkoměsto.
Hodźinje dołho mjetachu bomby na Stare a Nowe město a na dalše bydlenske wobwody Drježdźan. Domy so sypnychu a palachu so, tohorunja hasy, dróhi a naměsta, dokelž so tež palace bomby na město mjetachu. Rano zahe 14. februara docpě dalša žołma lětadłow město a tak cyły druhi dźeń dale a tež hišće 15. februara Drježdźany njesměrnje bombardowachu. Dohromady 3 450 bombowcow wospjet na město lećeše a swoje mordarske bomby mjetaše.
Dobra přiručka
Budyšin (SN). Njedawno wuńdźe „Němsko-hornjoserbski słownik noweje leksiki“ Serbskeho instituta w Ludowym nakładnistwje Domowina. Słownik je so jako njeparujomna přiručka za wukmanjenje w modernej serbskej spisownej rěči wopokazał. Wón wudospołnja dwuzwjazkowy Němsko-hornjoserbski słownik (1989/91) a wopřija nowy słowoskład, kotryž je w zašłych tři lětdźesatkach našu spisownu maćeršćinu wobohaćił.
Awtorce Anja Pohončowa a Jana Šołćina stej 2. nakład dospołnje přehladałoj a na dobro wužiwajomnosće wobdźěłałoj.
