120 dźěći stupnicu spěwało

wutora, 15. měrca 2022 spisane wot:

Chrósćicy (SN/MiR). Na wšě 120 dźěći je minjenu sobotu dopołdnja na Chróšćanskej farje předspěwało. Wone chcedźa pódla być, hdyž předstaja w oktobrje na jewišću „Jednoty“ produkciju serbskeho dušepastyrstwa za dźěći a młodźinu „Z TOBU – Bohu swjećene lěto“. A to njeběchu ani wšitcy, kotřiž chcedźa sobu činić. Dohromady bě so nimale 140 zajimcow přizjewiło. „Ći, kotřiž njejsu dźensa pódla być móhli, dóstanu přiwšěm składnosć, swój spěwny talent dopokazać. Dokładny termin chcemy staršim přichodne dny zdźělić“, rozłoži hłowna organizatorka z dekanatneho dušepastyrstwa Sabina Lanzyna. „Smy překwapjeni, zo so telko dźěći ­a młodostnych wo to prócuje na projekće pódla być. Wěmy pako, zo njebudu wšitcy w chórje sobu spěwać móc. Chcemy přiwšěm telko dźěći kaž móžno zapřijeć. Wšako budu na jewišću tež hrajerjo bjez konkretneje róle trěbni. Pytani su starši šulerjo, kotřiž chcyli za kameru stać a předstajenja nahrawać, a mnozy budu rejować.“

Korla Arnošt Pjekar

wutora, 15. měrca 2022 spisane wot:

9. nalětnika 1822 narodźi so chěžkarskej swójbje na Židowje pola Budyšina pozdźiši serbski wučer a doprědkar Korla Arnošt ­Pjekar. Nadarjeny pachoł chodźeše štyri ­lěta na Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje, hdźež su so tehdy tež Korla Awgust Kocor, Jan Bohuwěr Mučink, Jan Barko a dalši na wědomych serbskich wučerjow kubłali. W lěće 1842 nastupi swoje prěnje wučerske městno na Židowje, kotrež 1850 wopušći. Po tym bě 34 lět wučer w Budyšinje a kantor Michałskeje wosady. Pjekar bě mjez doprědkarskimi pedagogami za čas serbskeho wozrodźenja w lětomaj rewolucije 1848 a 1849 a bě zdobom jedyn z najaktiwnišich. 1847 bě mjez sobuzałožerjemi Maćicy Serbskeje, štyri lěta čłon jeje předsydstwa, dale pokładnik a hač do lěta 1859 składnik knihow. 1848 je Wulku próstwu Serbow sobu zdźěłał.

Swět ptačkow sej wotkryli

póndźela, 14. měrca 2022 spisane wot:
W Stróžanskim Domje tysac hatow bu minjeny pjatk popołdnju wustajeńca Rudolfa Zimmermanna wotewrjena. Předewšěm we wobłuku zwěrjećeje fotografije słuša wón k najwuznamnišim fachowcam. Swět kołowokoło ptačkow w rezewaće Hornjołužiska hola a haty w 1920- a 1930tych lětach je derje znaty. Němska fototeka Sakskeje ­krajneje biblioteki a towarstwo sakskich ornitologow stej fota wozjewiłoj a wobrazowu zběrku wudałoj. Někotre su nětko w Stróžanskim zarjadnišću wustajene. Zajimcy móžachu so na krótke wuchodźowanje podłu bliskich hatow podać, prjedy hač sej přehladku w mjeńšich skupinach wotkrychu. Foto: Jurij Helgest

Ukraina temaw Lipsku

póndźela, 14. měrca 2022 spisane wot:
Lipsk (dpa/SN). Wójna w Ukrainje je tónle tydźeń tema na wjacorych narunanskich zarjadowanjach za wotprajene Lipšćanske knižne wiki. Tak planuje bursowe towarstwo štwórtk wječor za ukrainsku literaturu w Instituće za literaturu Lipsk. Mjez druhim wobdźělitej so tam awtorka Tanja Maljarćuk a basnica Halyna Petrosanjak. Sobotu čita Dmitrij Kapitelman we wobłuku festiwala „weiter:lesen22“ ze swojeho romana „Eine Formalie in Kiew“. Na diskusijnym kole wo kulturje a wójnje sobotu chcedźa so spisowaćelce Svetlana Lavochkina a Katerina Poladjan kaž tež předsydka bursoweho towarstwa Karin Schmidt-Friderichs wobdźělić. Tež na spontanych wikach „Buchmesse Pop Up“ w Lipšćanskim „Werk II“ planuja organizatorojo sobotu podij wo Ukrainje. Pod titulom „Ukraina, Ruska, Belarus wojuja přećiwo Putinej – što zamó literatura zdokonjeć?“ diskutuja awtorki a awtorojo z třoch krajow z historikarjom Karlom Schlögelom. Dale chcedźa na festiwalu „weiter:lesen“ dohlad do kulturneje situacije Finskeje podać.

Bene facere: Dobry skutk

póndźela, 14. měrca 2022 spisane wot:
Wójna na Ukrainje je po słowach Siegharda Kozela beneficnej koncertaj runjewon „nanuzowała“. Krótkodobnje organizowanej programaj běštej wobdźělenym a wopytowarjam „małke wolóženje“. A livestream sćěhowacy přihladowarjo z Lwiwa su so za symbolisku, motiwowacu podpěru wutrobnje dźakowali. Zo njebě hladajo na krótki přihotowanski čas, mnóstwo a wuměłske wusměrjenje wustupowacych wuměłcow doskónčnje „kulojta“ dramaturgija móžna, wuspěchej a wotmysłej zarjadowanjow njezadźěwa. Přiwšěm směmy so prašeć, hač bě někotryžkuli přinošk mudrje wuzwoleny. „Wjesele dźensa“ na přikład skutkowaše tola trochu njepřihódne, a „What a wonderful world“ bě w njedźelnej komentowanej wersiji kmańša hač sobotna reminiscenca na punkerow The Ramones. To pak je naposledk – kaž je to nastupajo wuměłstwo stajnje tak – ­prašenje słoda. Hłowna wěc, zo potrjechenym pomhamy – pjenježnje, kulturnje a předewšěm moralisce. Bosćan Nawka

Znowa wušła

pjatk, 11. měrca 2022 spisane wot:
Budyšin (SN). Bukecy swjeća lětsa 800. róčnicu prěnjeho naspomnjenja. Składnostnje jubileja je w Ludowym nakładnistwje Domowina wušoł dalši nakład čitanki „Pod Čornobohom – Unterm Czorneboh“, kotruž je Bukečan Marko Grojlich před dźesać lětami wudał. Kniha žněješe tehdy jara dobry wothłós, wosebje w tamnišej němskej ludnosći. Wšako je čitanka dospołnje dwurěčna. Wudawaćel sam bě wubrane serbske teksty do němčiny přenjesł, w nadźiji, zo so ludźo na wsach pod Čornobohom na swoje serbske korjenje dopominaja, zo je njeprěja a so snadź samo k nim wuznawaja.

Wo knihach a kniharni (11.03.22)

pjatk, 11. měrca 2022 spisane wot:

Čehodla je zaječk hłupačk, a kak bu mudriši? Što wróbl wšo čini, zo by sej wutrobu kački zdobył? Kak je kobołk swój smjerd dóstał a čehodla njejsu krokusy čerwjene? Njewšědne a dźiwne to prašenja. Chětro žortne a lóštne wotmołwy na nje dóstanjeće w knize „Zaječk hłupačk a druhe powědki“, kotraž lětsa w Ludowym nakładnistwje Domowina wuńdźe. Knižka z pjera Jill-Francis Ketlicojc je před lětomaj w delnjoserbskej rěči wušła. A dokelž su stawiznički tak rjane, lóštne a zabawjace, změjemy nětko wot Jana Měškanka tež hornjoserbsku wersiju.

Wojerowska Domowinska župa „Handrij Zejler“ zwoprawdźa projekt k nowoprodukciji płatu za serbsku drastu

„Židźinski serbski kwasny ćah“ rěka wolijowa mólba Halštrowskeho molerja Oty Gartena (1902–2000). Srjedź mólby su młode žony we Wojerowskej swjedźenskej drasće widźeć. Wosebje krasne čerwjeno-zelene šórcuchi ze židźaneho damasta do woči kałaja. „Kóžda drasta je jónkrótna, kóžda drasta je indiwidualna“, rozłožujetej čłonka Ćišćanskeho kulturneho towarstwa Aneta Zahrodnikowa a Wojerowska regionalna rěčnica Domowiny Sonja Hrjehorjowa wobraz we Wojerowskim domje Domowiny. Region Wojerowskeje drasty wopřiješe prěnjotnje 37 wsow wot Blunja hač do Noweho Města. Wěda wo jeje hotowanju a hladanju bu dźakowano fachowcam, kaž su to Kirsten a Werner Bejmic z Wjacsławkec domu za serbsku narodnu drastu we Wojerecach, Helmuta Kurja z Blunja a Güntera Hoffmana z Małeje Nydeje (dźensa bydli w Spalach) hač do dźensnišeho wobchowana. Ćim ćešo pak nětko je, awtentiski płat za drastu dóstać.

Dwurěčnu nowu infotaflu je město Choćebuz minjeny pjatk w Žylowje (Sielow) při tamnišim něhdyšim hrodźišću Łužičanow nastajić dało. Iniciatiwa bě wušła z dźěłoweje skupiny Serbske pomniki města Choćebuza. Zamołwita za serbske naležnosće města Ana Kosacojc-Kozelowa nawjeduje skupinu, kotrejež čłonojo buchu wot wyšeho měšćanosty powołani.

Němsce „Alte Schanze“ mjenowane, w 10. lětstotku twarjene starosłowjanske hrodźišćo je dźensa škitany zemski pomnik. Wonkowny přeměr je něhdźe 65 metrow a nutřkowny 45 metrow. Dźěle historisce wuznamneho škitnišća běchu 1897 při twarje błótowskeje železnicy zničili a 1931 twara domu dla na hrodźišću samym do dalokeje měry zrunali. Dalše škody poćerpještej pomnik a jeho wokolina přez twar garažoweho kompleksa w NDRskim času, přez wjacore swójbne domy a hospodarske twarjenja ratarstwa. W zymje wužiwachu dźěći nasyp hrodźišća za sankowanje.

Berlin (SN/CoR). Tři lěta su na njej dźěłali, nětko běža poslednje přihoty za wotewrjenje interaktiwneje pućowanskeje wustajeńcy „Was heißt hier Minderheit?“. 16. měrca chce prezidentka Němskeho zwjazkoweho sejma Bärbel Bas (SPD) přehladku digitalnje wotewrěć.

Pućowanska wustajeńca nasta w zhromadnosći mjeńšinoweje rady a zwjaz­koweje rady za delnjoněmčinu. Spě­chowało je ju zwjazkowe ministerstwo ­nutřkowneho a domiznu. Prěnja to zhromadna wustajeńca, kotraž wo štyrjoch awtochtonych mjeńšinach Němskeje – Danach, Frizach, Serbach a němskich Sintach a Romach – kaž tež wo delnjoněmčinu rěčacych informuje. Centralne prašenja su: Kajke su jich stawizny? Kak mjeńšina a wjetšina mjez sobu wob­chadźatej? A što přeja sej jeju přisłuš­nicy za přichod? Wustajeńca, kotruž je europski etnologa dr. Robert ­Lorenc ­kuratěrował, skići na rozdźělnych elementach a me­dijowych stacijach ­wjace hač 150 tematiskich přistupow k stawi­znam a přitomnosći mjenowanych skupin. Prěni dohlad do njeje dóstanješ na internetnej stronje .

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND