We wobłuku němsko-pólskeho Interreg-projekta su w Muzeju Budyšin minjeny pjatk wosebitu wustajeńcu „1 000 lat Górnych Łużyc – ludzie, grody, miasta — 1 000 Jahre Oberlausitz – Menschen, Burgen, Städte“ z online-přednoškom kuratorki dr. Harriet Bönisch wotewrěli.

Budyšin (bry/SN). Bywša jednaćelka Słowjanskeho hrodźišća Raduš dr. Bönisch widźi słowjanske wobsydlenje Łužicy skerje w dobje 11. lětstotka, zasadnje pak je jara ćežko wjele namakankow časowe zarjadować. Připućowanje Słowjanow njeje hišće cyle wujasnjene. Harriet Bönisch rysowaše staw wědy wo Łužičanach a Milčanach jako dwěmaj najwjetšimaj kmjenaj hladajo na rozšerjenje ­a twarske wašnje słowjanskich hrodźišćow jako sydlenskich srjedźišćow.

Hudźbnje poslednju česć wopokazali

póndźela, 21. februara 2022 spisane wot:
Z Delnjeje a Hornjeje Łužicy, z cyłeje Němskeje kaž tež z Ljubljany je so minjeny pjatk něhdźe sto ludźi – běchu to přiwuzni, přećeljo, česćowarjo, hudźbnicy, serbscy kulturnicy a dalši – na Budyskim Tuchorju zešło, zo bychu komponistej Jurej Mětškej poslednju česć wopokazali. Serbski superintendent Krystof Rummel je pohrjebne wobrjady po woli zemrěteho zwjetša serbskorěčnje nawjedował. Berlinski saksofonist Gerold Gnausch wobrubi ceremoniju z Mětškowej twórbu „Senza“ kaž tež ze spěwomaj „Ach moja hola“ Korle Awgusta Kocora a „Die Nebensonnen“ z Franza Schubertoweho cyklusa „Winterreise“. Foto: SN/Hanka Šěnec

Michał Cyž

póndźela, 21. februara 2022 spisane wot:
13. małeho róžka 1947 zemrě w Šěra­chowje justicny rada, prawiznik a wjelelětny zarjadnik stareho Serbskeho domu na Budyskich Lawskich hrjebjach Michał Cyž. Narodźił bě so 7. meje 1858 ku­blerskej swójbje w Žuricach. Wón bě chowanc Serbske­ho seminara a studowaše po maturiće w Praze a Lipsku prawnistwo a filozofiju. Po studiju bě referendar w Šěrachowje a Budyšinje a na krajnym sudnistwje w Lipsku. Dalšeje słužby w statnej justicy so Cyž wzda. Wot lěta 1895 do 1928 skutkowaše wón w Budyšinje jako prawiznik a notar. Nimale 19 lět bě na wuměnku w Šěrachowje. Wot lěta 1891 přisłušeše Maćicy Serbskej, w kotrejž je we wšelakich načolnych funkcijach wjele lět aktiwnje skutkował. Wot lěta 1897 bě čłon twarskeho wuběrka Maćičneho Serbskeho domu. 1898 dowěrichu jemu wažnu funkciju hospodar­ske­ho zarjadnika ležownosćow Maćicy a po wote­wrjenju Serbskeho domu zdobom nadawk zarjadnika hač do lěta 1928. W Budyšinje předsydarješe přez lětdźesatki ­katolskemu šulskemu towarstwu. Dale bě aktiwny městopředsyda To­war­stwa ­Cyrila a Metoda. Maćica Serbska po­mjenowa Michała Cyža 1922 za swojeho čestneho čłona. Manfred Laduš

Spěchuja dorost z nowej akademiju

pjatk, 18. februara 2022 spisane wot:

Budyšin/Zhorjelc (SN/bn). Hornjołužiski festiwal komorneje hudźby je w minjenymaj lětomaj koncerty we wubranych hrajnišćach regiona, kaž su to na přikład hrody a cyrkwje, wuspěšnje wuhotował. Wot lětušeho rozšěrja swój poskitk z dorostowym projektom. Tak mjenowana Hornjołužiska komornohudźbna akademija ma přichodnje w dwulětnym rytmusu jako „kowarnja talentow za wulce wobdarjenych młodych wuměłcow“ ­słužić. Prěni raz přewjedu ju lětsa wot 18. do 21. awgusta na Minakałskim hrodźe. Kaž w zdźělence intendanta festiwala dr. Hagena W. Lippe-Weißenfelda dale rěka, budźe renoměrowany bračist Nils Mönkemeyer wuměłski nawod projekta wukonjeć. Jako partneraj akademije skutkujetej Drježdźanska wysoka šula za hudźbu „Carl Maria von Weber“ a Sakska hudźbna rada.

Próca so wudani

pjatk, 18. februara 2022 spisane wot:
Delnjoserbska Digitalna biblioteka njeje jenož nowy internetny poskitk Serbskeho instituta, ale mjeztym tež dźesaty na portalu . Kaž direktor instituta a wjelelětny wotrjadnik Choćebuskeho wotrjada dr. Hauke Bartels wčera na zjawnym předstajenju wuzběhny, ­je cyły portal předewzaće na zakładźe dołhodobneho plana, kotryž krok po kroku konsekwentnje zwoprawdźeja. Wu­stojnje hromadźe dźěłaca skupina, kaž wón zdobom podšmórny, tomu polěkuje. Chwalba wšěm, kotřiž su přez lěta k dobremu wuslědkej přinošowali! Chwalba tež za angažement, sej trěbne spěchowanske pjenjezy za předewzaće wobstarać – wotpowědne próstwy přihotować a zapodać je twjerdy chlěb a při tym tež zaručene njeje, zo so próca wudani. Wuslědk pak so wudani za wšitkich, kotřiž delnjoserbsce rěča, pisaja, so z delnjoserbšćinu abo tež ze stawiznami Delnjeje Łužicy zabě­raja – a to njejsu bohudźak jenož wědomostnicy. Cordula Ratajczakowa

Bjedrich Awgust III.

pjatk, 18. februara 2022 spisane wot:
18. małeho róžka 1932 zemrě na swojim šleskim hrodźe Sibyllenort blisko Wrócławja posledni sakski kral Bjedrich Awgust III. hakle 67lětny. 9. nowembra 1918 bě ­posledni knježacy monarch rodu Wettinow saksku stolicu wopušćił, w kotrejž bě dźeń do toho rewolucija wudyriła a kral ze zastojnstwa wuhnaty. Na hrodźe Sibyllenort bydleše Bjedrich Awgust hač ­do smjerće. Rozžohnował bě so ze Sakskej z wuprajenjom: „Čińće swój njerjad sami!“ Rodźeny 25. meje 1865 bě nan šěsć dźěći. Jeho mandźelska, rakuska princesna Luisa z Toskany jemu z lubowarjom ćekny, a 1903 bu­štaj dźělenaj. 1904 sta so Bjedrich Awgust III. z kralom a je tež wjackróć Serbow wopytał. Měješe k nim kaž tež jednoremu ludej tolerantne poćahi. Dokelž so rady mjez ludźimi wuchodźowaše a sakski dialekt ­rěčeše, bě jara wob­lubowany. Hačkuli bě generalny pólny maršal a najwyši rozkazowar sakskeho wójska, njeje so na wójnje wobdźělił. 22. małeho róžka 1932 dowjeze wosebity ćah ćěło zemrěteho do Drježdźan. 500 000 Saksow, mjez nimi tež byrgarske knježerstwo, so ze zemrětym rozžohnowachu, nic pak politikarjo SPD a KPD. W rownišću katolskeje Dwórskeje cyrkwje bu pochowany.

Před połdra lětom su Hórnikečansku Energijowu fabriku jako sakski industrijowy muzej znowa wotewrěli. ­Najebać koronu móža tam na wuspěšnu prěnju bilancu zhladować.

Hórnikecy (SN/CoR). Jenož 16 dnjow bě Energijowa fabrika Hórnikecy po wote­wrjenju w oktobrje 2020 hač do kónca lěta přistupna, loni bě tomu pjeć měsacow, w kotrychž su dohromady 12 235 hosći witali. „Rezonanca wopytowarjow je jara dobra. Hosći překwapjeja ležownosć, jónkrótnosć awtentiskeje fabriki a wulkotna architektura“, praji nawodnica muzeja Kirstin Zinke a dodawa, „přeco zaso so dźiwam, hdyž ludźo měnja, zo su kulturne zarjadnišća zwonka metropolow mjenje moderne, zo njejsu tak aktualne a do přichoda wusměrjene a su špatnišo nastajene hač w městach. To bohužel za cyłu Łužicu płaći. Rady sobu pomhamy, tónle negatiwny stereotyp korigować.“

Mi přez wjele lět z prawej ruku był

štwórtk, 17. februara 2022 spisane wot:

Hłuboko trjechiła je mje powěsć, zo je Ralf Bursy 14. februara w starobje 66 lět po ćežkej chorosći zemrěł. Znata bě NDRska rockowa legenda pod mjenom Ralf „Bummi“ Bursy.

Tež mi wostanje 18. januara 1956 w Berlinje rodźeny njezapomnity. W běhu nimale połdra lětdźesatka sym w jeho hudźbnym studiju w Berlinje-Köpenicku po towaršnostnym přewróće hač do spočatka 2000tych lět za serbski rozhłós wjacore sta spěwow produkował. Mi bě wón prawdźepodobnje z prawej ruku. Bursy­jowe studijo, w pincy jeho bydlenskeho domu zaměstnjene, bě te­hdy po najmodernišim techniskim standardźe mjezynarodnych hudźbnych studijow wuhotowane. W času, jako su serbski rozhłós kónc 80tych lět z wulkimi narokami wobsahowje kaž tež po městnosći na štwórtym poschodźe Budyskeho Serbskeho ­domu wutwarjeli, bě nowa a wosebje načasna serbska zabawna hudźba trěbna. A runje za to bě nam Bursyjec Berlinske studijo najlěpša adresa. Jako z nowymi spěwnymi talentami k njemu přijědźech, mi Ralf zas a zaso přišeptny: „Wy Serbja móžeće na swoju kulturu a rěč hordźi być. To tež druzy hudźbnicy a spěwarjo tu praja.“

Ze swójskim kołwrótom přadli

štwórtk, 17. februara 2022 spisane wot:
Mjeztym druhi raz wotmě so wčera wječor w Lubnjowskim kulturnym centrumje Kolij 3 dźěłarnička přazy. Pod nawodom Petera Lehmanna (naprawo) wuknjechu wobdźělnicy krok po kroku nitki z wowčeje wołmy přasć. Štóž měješe hišće fungowacy kołwrót na łubi, bě sej jón sobu přinjesł, zo by tak snano do stopow swojich prjedownikow stupał. Tola prjed hač bě prěnja cywka (Spule) pjelnjena, bě tróšku zwučowanja trěbne: Tu so raz wrjećeno (Spindel) zatłusny, tam torhny so ćěrjenje a druhdy falowaše jehła za nawoblečenje nitki. Skónčnje pak běchu prěnje cywki pjelnjene. Dalša dźěłarnička budźe 23. februara. Foto: Peter Becker

Nowu šansu wužiwać

štwórtk, 17. februara 2022 spisane wot:
Štož je w Kamjencu hižo dawno z wašnjom, ma so nětko tež w Budyšinje etablěrować: hudźbny swjedźeń „Fête de la musique“. W Lessingowym měsće sym minjene lěta wosebity flair tohole dnja časćišo sobu dožiwjał. Stajnje na najdlěšim dnju lěta spočatk lěća klinči tam na mnohich naměstach a najwšelakorišich blakach rozdźělna hudźba. Tež serbske zynki běchu tam wospjet słyšeć. Bych wjesoły był, hdyž so to tež w sprjewinym měsće poradźi. Tu chcedźa so prěni raz na „Fête de la musique“ wobdźělić, a hudźbnicy smědźa so za tele zarjadowanje přizjewić. Móžu sej wobraz derje předstajić, hdyž něchtó na přikład při Michałskej cyrkwi abo w rozwalinje mnišeje cyrkwje zahudźi a připosłucharjam někotre rjane hodźinki wobradźi. Wćipny w tym zwisku sym, kak wulki budźe serbski podźěl na hudźbnych poskitkach. Mi so zda, zo móhła to nowa šansa być, wulku paletu serbskeje hudźby předstajić, nic jeno serbskemu publi­kumej. Marian Wjeńka

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND