2. žnjenca 1769 bě we Wojerecach struchły podawk: Na torhošću města wotprawi kat z mječom 19lětnu Hańžu Hernaštec. Čehodla bě sudnistwo z Rachlowa pochadźacu holcu k smjerći zasudźiło? Hižo w starobje jědnaće lět dyrbješe wona jako kruwarka na knježi dwór do Wulkich Ždźarow hić. Tam je njesmilnje roboćiła. Maličkosćow dla ju často pochłostachu, nuzowachu ju samo ze skotom w chlěwje spać. Jako ju knježk 30. žnjenca 1768 wumo­cować spyta, so Hańža wobaraše a ze zadwělowanja z latarnju knježu wowčernju zapali. Smjerći by so hišće­ wuwi­nyć móhła, by-li so na syna knježka wudała. To pak wona raznje wotpokaza. Tak dźěše jako čestna njewjesta zdra­sćena k wotprawnišću.

Pawoł Kmjeć z Chrósćic, znaty awtor nabožnych a historiskich hrow, wuži wosud Hańže Hernaštec a spisa dramu z jeje mjenom. Wjesna dźiwadłowa skupina hru 21. jutrow­nika 1960 w Kulowje prěni raz předstaji. Dalše wustupy z přemóžacym wuspěchom běchu na dalšich wosom městnach w Serbach a samo dwójce w Słowakskej. Hłownu rólu Hańže Her­na­štec bě Hilža Kochec (pozdźišo Šołćina) z Noweje Wjeski hrała. Mikławš Krawc

Wot prezentacije ansamblow srjedźoeuropskich krajow k poskitkam z pjeć kontinentow

Na IV. festiwalu kónc junija 2001 je štyrista serbskich a třista wukrajnych ludowych wuměłcow wjace hač 9 000 zahorjenych přihladowarjow zawjeseliło, mjez nimi prezidenta Sakskeho krajneho sejma Ericha Iltgena (CDU). Najdlěši puć k nam měješe georgiski ansambl „Schiwi“ ze stolicy Tbilissija, kotryž bě pjeć dnjow z busom po puću. Z temperamentnymi a elegantnymi rejemi postarachu so Geor­gičenjo wo błyšćaty wjeršk programow. Skupiny „Bodrog“ Madźaroněmcow, „Hajdenjaki“ Chorwatow z Dolnjeje Pulje w awstriskim Gradźišću, „Csango“ Madźarow z Rumunskeje, „Kliszczacy“ Góralow, „Kyczera“ a „Kaszuby“ z Pólskeje a w Čěskej bydlacych młodych Grjekow w narodnej drasće swojeje stareje domizny žnějachu za předstajenja wichorojty přiklesk. Jara skutkownje su Chróšćanscy šulerjo na wohroženje swojeje­ Serbskeje srjedźneje šule „Jurij Chěžka“­ předstejaceho zawrjenja 5. lětnika dla w swjedźenskim ćahu a na swje­dźenišću skedźbnjeli.

Dźensa popołdnju wokoło 17 hodź. su po cyłej Pólskej zwony zwonili a sireny wuli. Kaž hižo w zańdźenych lětach ludźo mjelčicy stejo wostachu, schilichu hłowu a pokřižowachu so, spominajo tak na historiski podawk před 75 lětami. 1. awgusta 1944 wudyri Waršawski zběžk přećiwo němskim fašistam. Rozkazowanišćo Armije Krajoweje bě po dorěčenju z eksilnym knježerstwom w Londonje swojim něhdźe 6 000 ilegalnym wojowarjam we Waršawje za wuswobodźenje pólskeje stolicy wojować přikazało. Přičina bě, zo so Sowjetska armeja Waršawje bližeše, hačkuli bě hišće na sto kilometrow zdalena.

1. awgust 1944 bu přiwšěm jako za­zběh boja wuzwoleny, dokelž poda so mini­sterski prezident eksiloweho knježerstwa Stanisław Mikołajczyk tón dźeń wječor do Moskwy, zo by ze sowjetskim knježerstwom wo přichodźe kraja jednał. 1. awgusta dopołdnja bě ludowy komi­sariat (ministerstwo) za wonkowne naležnosće sowjetskeho knježerstwa zdźělił, zo Sowjetski zwjazk jeničce 21. julija 1944 wutworjene knježerstwo Pólskeho komiteja narodneho wuswobodźenja jako prawe a za kraj płaćiwe mócnarstwo připóznawa.

Mjeztym druhi raz wotmě so njedawne mjezynarodne zetkanje Syće młodych akademikarjow-sorabistow w Budyskim Serbskim instituće. Pjatnaće referentow je tam wo swojich slědźenjach rozpra­wjało. Někotrych z nich w małym serialu předstajimy.

Lipsk (mhb/SN). Lipšćanski „Njeknicomnik“ wuchadźa měsačnje wot minjeneho decembra jako njewotwisny studentski projekt. Zaměr wosomstronskeho časo­pisa je, etablěrować swobodny forum za hornjo- a delnjoserbskich studentow w Lipsku – undergroundowe łopjeno zwonka oficialnych serbskich medijow, kritiske, satiriske a na nazhonjenja młodych dorosćenych wusměrjene. Wažne su wariěrowace přiłohi, při čimž steja wosebje „obscenity“ za lózyski charakter Njeknicomnika. Wizualna eksploziwnosć a eksperimentalne wašnje přistupa wučinjatej časopis runje tak kaž łamanje stilow a wočakowanjow serbskeho časopismowstwa.