Budyšin (CS/SN). „Što stawa so w Americe?“ bě tema zańdźeneho zarjadowanja w rjedźe Budyskich narěčow, kotrež so pjatk wječor w Budyskej tachantskej cyrkwi wotmě. Dokelž sej mnoho wobydlerjow města tele prašenje staja, je tójšto připosłucharjow přichwatało a so wotmołwy stawiznarja a publicista Karla Schlögela nadźiješe. Jako su organizatorojo temu wječora wuzwolili, wšak njeje so scena mjez prezidentom USA Donaldom Trumpom a jeho ukrainskim kolegu Wolodolyrom Zelenskyjom w Oval Officu we Washingtonje hišće stała. Powěsće z Běłeho domu pak su předstawy Karla Schlögela přetrjechili, wón přizna. „Scenarij, z kotrymž dyrbimy wobchadźeć, je so dospołnje změnił“, wón zwurazni. Trump je Ukrainu a Europu přeradźił. Stawiznar so tohorunja praša, čehodla je móžno, zo so něchtó na čoło najmócnišeho kraja swěta dóstanje, kotryž njezmysł powěda, informowany njeje, a złe wěcy powěda. Hdźe je opozicija, hdźe je spjećowanje? To je prašenje, na kotrež tež Schlögel wotmołwić njemóže. Kraj je kaž lemjeny.

Knobloch: Dowěra střasena

póndźela, 10. měrca 2025 spisane wot:

Mnichow (dpa/SN). Znowa wudyrjena debata wo wobchadźenju Bayerskich statnych zběrkow mólbow z rubjenymi wuměłskimi twórbami z časa nacionalsocializma zbudźa w židowskej wosadźe wulke znjeměrnjenje. Tole piše Charlotte Knobloch, prezidentka Israelitiskeje kultusoweje wosady w Mnichowje a Hornjej Bayerskej, w hóstnym přinošku za nowinu Süddeutsche Zeitung. „Dowěra do wěrjomnosće politiki a muzejow nastupajo wróćenje rubjeneho židowskeho wobsydstwa je střasena.“

Podhlad, zo Bayerske statne zběrki potomnikow bywšich wobsedźerjow při jich žadanjach za wróćenjom rubjenych drohoćinkow za nós wodźa, ma Knobloch runjewon za njeznjesliwe. Bayerska je po informacijach medijow tajnu lisćinu z něhdźe 200 pozdatnje rubjenymi židowskimi mólbami zestajiła. Wozjewili pak lisćinu njejsu. Nimo toho njejsu tež z potomnikami bywšich wobsedźerjow zwisk nawjazali, zo bychu proces wróćenja zahajili. Pola 800 dalšich mólbow na to tukaja, zo su tohorunja wot nacionalsocialistow rubjene. Statne zběrki wumjetowanja wotpokazuja.

To a tamne (10.03.25)

póndźela, 10. měrca 2025 spisane wot:

Z wulkim wohenjom je so zhromadne grilowanje dweju swójbow w Kremmenje w sewjernej Braniborskej skónčiło. Ludźo běchu po jědźi smoker pod nabóčnu třěchu dwuswójbneho domu stajili. Na to so carport zapali. Płomjenja rozpřestrěchu so na třěchu, kotraž so dospołnje wotpali. Dwě žonje so snadnje zraništej. Škodu trochuja na 300 000 eurow. Wobě połojcy domu njejstej hižo wužiwajomnej. Policija pad přepytuje.

Zražce ze železnicu stej póstniskej norje w badensko-württembergskim Tübingenje zadźěwałoj. Na železniskim přechodźe je so bus zawróćić chcył. W tym wokomiku so škitnej zawěrje začiništej, dokelž so ćah bližeše. Dwě norje zawěrje ze zhromadnej mocu zběhnyštej, doniž so tej njezłamaštej. Bus móžeše kolije hišće sčasom wopušćić. Njebyštej-li norje zasahnyłoj, by drje k ćežkej zražce dóšło.

Hamas hrozy ze smjerću ludźi

pjatk, 07. měrca 2025 spisane wot:

Gaza (dpa/SN). Razne mjezsobne hroženja tak a tak hižo chabłacy přiměr mjez Israelom a Hamas dale poćežuja. Ze swojim ultimatiwnym „poslednim warnowanjom“ žada sej prezident USA Donald Trump wot Hamas, zo wšitkich zastajencow nablaku pušći. Terorowa organizacija hrozy zastajencow morić, dyrbjał-li Israel Palestinjanow zaso nadběhować. Wurjadny pósłanc USA Steve Witkoff so nadźija, konflikt z jednanjemi rozrisać móc.

Bamž wěriwym so dźakował

Rom (dpa/SN). Prěni króć po zapokazanju do chorownje před třomi tydźenjemi je so bamž Franciskus z awdijowym poselstwom na wěriwych wobroćił. Z cyłeje wutroby so wón za paćer a dobre přeća dźakuje a wěriwych ze swojej modlitwu přewodźa, 88lětny rjekny. Poselstwo su wčera wječor na Pětrowym naměsće w Romje wozjewili. Tam zhromadźuja so kóždy wječor wěriwi a duchowni, zo bychu so za ćežko choreho swjateho wótca róžowc modlili.

China kritizuje nowe cła USA

Wosrjedź dospołnje zničeneho Gazaskeho pasma, tu w sydlišću Jabaliya, zetkawaja so Palestinjenjo tuchwilu w muslimskim póstnym měsacu ramadanje kóždy wječor za dołhim blidom, zo bychu zhromadnje wječerjeli. Palestinjenjo chcedźa sej najebać hoberske škody w swojej domiznje nowy přichod natwarić. Foto: dpa/Jehad Alshraf

Rozmołwyw rozsudnej fazy

pjatk, 07. měrca 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Rozmołwy unije CDU/CSU a SPD wo wutworjenju čorno-čerwjeneho zwjazkoweho knježerstwa su w rozsudnej fazy. Wobě stronje stej dobreje wole wuslědki docpěć, zastupnicy wobdźělenych stron wčera wječor zdźělichu. Njebě wuzamknjene, zo so hišće w běhu dźensnišeho dnja zasadnje dojednaja. Nawoda krajneje skupiny CSU w zwjazkowym sejmje Alexander Dobrindt rjekny z widom na časowy plan, zo maja ­delegacije dźensa a tež kónc tydźenja chwile so wuměnić. „Nalada je dobra. Nětko dźe wo dobre wuslědki a wo to, zo swojej zamołwitosći wotpowědujemy“, wón namołwješe. Wčera su zastupnicy we wšelakich rozmołwnych kołach hač do 22 hodź. mjez sobu rěčeli.

Ludźo nowe kredity witaja

pjatk, 07. měrca 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Plany CDU/CSU a SPD ­za hoberski financny paket sta miliardow eurow wobydlerjo Němskeje přewažnje pozitiwnje hódnoća. Tak ma we woprašowanju sćelakow RTL a ntv na wšěch 76 procentow woprašanych za prawje, zo so w přichodnych lětach 500 miliardow eurow přez nowe kredity do infrastruktury inwestuje. 19 procentow rozsud wotpokazuje. Planowanu reformu mjezy zadołženja, kotraž je wuměnjenje za masiwne zwyšenje wudawkow za zakitowanje, 71 procentow ludźi wita, 24 procentow je přećiwo tomu. Institut Forsa bě so 1 019 ludźi prašał. CDU/CSU a SPD běchu so dojednali, mjezu zadołženja w zakładnym zakonju na dobro wudawkow za zakitowanje zběhnyć. Nimo toho chcedźa wurjadne zamóženje we wobjimje 500 miliardow eurow za wuporjedźenje infrastruktury wutworić. Kanclerski kandidat unije Friedrich Merz (CDU) bě we wólbnym boju přidatne zadołženje Němskeje raznje wotpokazał.

Madźarskaso EU spjećuje

pjatk, 07. měrca 2025 spisane wot:
Brüssel (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo EU njejsu so na swojim wjerškowym zetkanju w Brüsselu na zhromadnu poziciju nastupajo podpěru Ukrainje dojednać móhli. Po informacijach z kruhow wobdźělnikow je so Madźarska spjećowała, zhromadnu deklaraciju podpisać. Statnicy chcychu w kónčnej deklaraciji znate pozicije EU potwjerdźić, zo njesměli so měrowe jednanja bjez Ukrainy wjesć a zo měła so teritorialna integrita Ukrainy zachować. Madźarski ministerski prezident Viktor Orban njeje dokumentej přihłosował. Hižo do posedźenja bě ­Orban „strategiske rozdźěle w nastajenju k Ukrainje“ zwuraznił. EU měła přikładej USA sćěhować a direktne rozmołwy z Ruskej wo kóncu wójny wjesć.

EU planuje masiwne brónjenje

pjatk, 07. měrca 2025 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Reagujo na nowy ­wonkopolitiski kurs USA z Donaldom Trumpom na čole chce Europska unija brónjenje masiwnje zesylnić. EU „swoju powšitkownu hotowosć zakitowanja stopnjuje. Z tym wotstroni kritiske njedostatki a skrući technologiski a industrijny zakład za zakitowanje Europy“, ­rěka w zhromadnej deklaraciji wšěch 27 statnych a knježerstwowych šefow EU po krizowym zetkanju w Brüsselu.

Za to chcedźa namjet za nowe kredity we wobjimje hač do 150 miliardow eurow za zakitowanske wudawki zdźěłać a w tym zwisku wuwzaća w europskich prawidłach zadołženja přesadźić. Europska banka za inwesticije ma po woli knježerstwowych šefow swoje prawidła za přewostajenje kreditow tak změnić, zo móže inwesticije do brónjenja podpěrować.

Komisija EU bě spočatk tydźenja plan předstajiła, z kotrymž chcedźa Europu masiwnje wobrónić. Za to planuja inwesticije 800 miliardow eurow.

Za swoje žadanja demonstrowali

pjatk, 07. měrca 2025 spisane wot:
Přistajeni komunalnych zarjadnišćow města Choćebuz su wčera stawkowali a za spjelnjenje swojich žadanjow demonstrowali. Pod hesłom „Chwile za wjace! Zhromadnje za wjace!“ ćehnjechu wobdźělnicy stawkujo po dróhach města hač na Ericha Kästnerowe naměsto před Měšćanskim domom. Pozadk su tuchwilne tarifowe ­jednanja za přistajenych zjawneje słužby. Dźěłarnistwo ver.di žada sej wo wosom procentow wyše mzdy, znajmjeńša pak 350 eurow wjace wob měsac. Wosebje za ­kolegow, kotřiž w změnach dźěłaja abo kiž wukonjenja druhe wosebje poćežowace dźěło, žada sej dźěłarnistwo jasne zwyšenje připłatkow. Foto: Michael Helbig

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND