Trump swěcu hasnył

srjeda, 05. měrca 2025 spisane wot:

Před něšto časom přirunowaše fachowc połoženje w Europje z lětom 1914. Tehdy knježeše wulka wójnska zahoritosć. Knježacy ludźom napowědachu, zo dyrbja ludy skónčnje na bitwišću wo swojim přichodźe rozsudźić. Wotpowědnje zahoriće wojacy do wójny ćehnjechu, dokelž běchu wo swojim dobyću kruće přeswědčeni.

Po zjawnej rozkorje mjez prezidentom USA Donaldom Trumpom a ukrainskim prezidentom Wolodymyrom Zelenskym w Běłym domje je swět naraz hinaši. ­Mi so zdawa, jako by Trump europskim wójnskim horliwcam swěcu hasnył abo kaž Němcy praja, tykačk wućahnył. „Stejimy bjez košle a cholowow“, rjekny jedyn z najzasaklišich zastupnikow wójnskeje politiki Roderich Kiesewetter (CDU) tele dny nowinarjam. Ludźo w Sakskej maja dobry čuch w tymle nastupanju. W zapadnej Europje knježi porno tomu wulka bjezradnosć. Politikarjam bych radźił: Štóž chce rady wojować, njech to čini abo swoje dźěći sćele. Marko Wjeńka

Wodźerjo nowe tramwajki zeznawaja

srjeda, 05. měrca 2025 spisane wot:
Nowe tramwajki na Choćebuskich dróhach zbudźa tele dny wjele kedźbnosće: Ludźo wostanu zajimowani stejo, wućahnu swoje šmóratka a jězdźidła fotografuja. Te wšak su ze zawrjenymi durjemi po puću: Najprjedy dyrbja wodźerjo tramwajkow nowu techniku zeznać. Choćebuski wobchadny zawod chce wšitkich swojich 85 ­wodźerjow w nowych tramwajkach z čěskeho Plzena wukubłać. Tuchwilu stej w měsće dwě nowej jězdźidle, hač do kónc lěta ma 20 dalšich slědować. Něhdźe 30 hodźinow ­tajke wukubłanje traje. Nowe tramwajki su 29 metrow dołhe a maja městno za 150 ludźi. Přerězna staroba tuchwilnych Tatrow je 35 lět. Foto: Michael Helbig

To a tamne (05.03.25)

srjeda, 05. měrca 2025 spisane wot:

Dźesać tonow kokaina su francoscy cłownicy w přistawje w Dunkerque sćazali. Tole je statne rěčnistwo wobkrućiło. Centrala za organizowanu kriminalitu je přepytowanja po hoberskej namakance w přistawje nad Sewjernym morjom přewzała. Wopojny jěd w hódnoće 320 milionow eurow běchu minjeny kónc tydźenja w kontejneru z južneje Ameriki našli. Dalše nadrobnosće njejsu znate.

Dyrbjał-li so tuchwilny trend pokročować, móhła so po najnowšim přepytowanju za 25 lět něhdźe třećina wšěch dźěći a młodych dorosćenych z nadwahu abo tučnym ćěłom bědźić. Najwjetši podźěl tołstych młodostnych wočakuja wědomostnicy w arabskim rumje. W Němskej móhło hač do 23 procentow potrjechenych być. Zwjazane je wuwiće z tójšto chorosćemi. Přičina je wužiwanje medijow a přiběrace zapadne zežiwjenje.

Miliardy eurow za brónjenje

wutora, 04. měrca 2025 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen je plan předstajiła, z kotrymž chcyła zakitowanje Europskeje unije sylnić a w tym zwisku hač do 800 miliardow eurow mobilizować. Wěstota Europy je na jara realne wašnje wohrožena, rjekny von der Leyen dźensa w Brüsselu. „Smy w fazy brónjenja a Europa je zwólniwa, swoje wudawki za zakitowanje masiwnje zwyšić“, wona rjekny. Planowany je fonds za zakitowansku industriju a za podpěru Ukrainje.

Bamž w akutnym stawje

Rom (dpa/SN). Strowotny staw bamža Franciskusa je so w chorowni zaso po­hubjeńšił. 88lětny poćerpje wčera popołdnju „akutne zaprajenje dychanja“, Vatikan zdźěla. Hižo pjatk běchu jemu kumštnje při dychanju pomhać dyrbjeli. Wuhlady dalšeho wuwića su chětro njewěste. Franciskusa lěkuja wot srjedź februara w chorowni Gemelli w Romje. Wón ćerpi na zahorjenje płucow. Po wšěm swěće so wěriwi za njeho modla.

Gazaske pasmo zaso natwarić

W brazilskej metropoli Rio de Janeiro swjeća tele dny wjeršk lětušeje karnewaloweje sezony. Wot njedźele wubědźuje so dwanaće­ ­šulow samby wo titul dobyćerja. Po poslednim přećahu jutře wječor komisija najlěpšu šulu wuzwoli. Karnewal je zdobom hoberski hospodarski spektakl. W měsće je wosom milionow hosći, kotři přinjesu nimale miliardu eurow wobrota. Foto: dpa/Pilar Olivares

China šwika cła

wutora, 04. měrca 2025 spisane wot:
Peking (dpa/SN). China je podwojene cła USA na chinske wudźěłki raznje zasudźiła. Hdyž chcedźa zjednoćene staty wikowansku wójnu abo druhu wójnu wjesć, potom so China tomu hač do kónca staja, rjekny rěčnik wonkowneho ministerstwa Lin Jian w Pekingu. China naprawy USA wotpokazuje. Napřećiwne naprawy ludoweje republiki Chiny su trěbne, zo bychu swójske prawa a zajimy škitali, Lin rjekny. Ćišć, nuzowanja a hroženja njejsu prawy puć, z Chinu wobchadźeć. Peking radźi USA, so na puć dialoga a zhromadneho dźěła nawróćić.

Přepytuja njeskutk

wutora, 04. měrca 2025 spisane wot:
Mannheim (dpa/SN). Policisća su po smjertnej jězbje z dwěmaj mortwymaj w Mannheimje hač do pózdnjeho wječora bydlenje zajateho šofera w Ludwigshafenje w Porynsko-Pfalcy přepytowali. Po informacijach medijow su zastojnicy wšelake wěcy sobu wzali, kotrež chcedźa nětko wuhódnoćić. Tež a awće namakana cedlka policistow zaběra. Na njej su wołojnikowe skicy widźeć. 40lětneho muža chcychu dźensa přesłyšować. Muž bě wčerawšu róžowu póndźelu ze swojim awtom do ludźi zrazył. Při tym zemrěštaj 83 lětna žona a 54lětny muž.

Rozmołwy pod wulkim ćišćom

wutora, 04. měrca 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwada mjez USA a Ukrainu­ wuskutkuje so tež na rozmołwy mjez CDU/CSU a SPD k móžnemu wu­tworjenju noweho zwjazkoweho knježerstwa. Za dalšu pomoc na dobro EU wažne financne prašenja chcedźa tak spěšnje kaž móžno rozrisać – po móžnosći hišće do wjerška EU zajutřišim, štwórtk. Po prěnich sonděrowanjach minjeny pjatk su zastupnicy stron wčera wječor dale jednali. Tež dźensa běchu wuradźowanja předwidźane. „Nuznosć je z mojeho wida jara wulka“, rjekny předsyda CDU Friedrich Merz. Najebać časowy ćišć je tež předsyda SPD Lars Klingbeil zwólniwy, so hižo tutón tydźeń z CDU dojednać. Jutře móhli sej nawodźa stron ze zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) dorěčeć, što štwórtk w Brüsselu předpołoža.

Na wjeršku EU chcedźa na zwadu mjez prezidentom USA Donaldom Trumpom a ukrainskim prezidentom Wolodymyrom Zelenskym reagować. Při tym póńdźe wo dalšu financnu a wojersku pomoc na dobro Ukrainy a wo zesylnjenje europskeho zakitowanja.

Kónc pomocy USA za Ukrainu

wutora, 04. měrca 2025 spisane wot:

Prezident Donald Trump nuzuje Kijew k měrowym jednanjam

Washington (dpa/SN). Knježerstwo prezidenta Donalda Trumpa wojersku podpěru USA na dobro wot Ruskeje nadpadnjeneje Ukrainy nachwilnje přetorhnje. Wukaz prezidenta je hnydom płaćiwy. Trump z tym potwjerdźi, zo je jemu měr najwažniši, rěka z Běłeho domu. Pomoc tuž skónča, zo móhli wšitke dotalne naprawy pruwować a pohódnoćić. Něšto dnjow po eklaće při wopyće ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho wukazana kročel USA změje bjezdwěla dramatiske sćěhi za Ukrainu.

Nowina New York Times rozprawja po informacijach zastojnikow knježerstwa, zo chcedźa z pomocu hakle potom pokročować, hdyž je so Ukraina k měrowym jednanjam z Ruskej zawjazała. To potrjechi brónje a municiju w hódnoće jedneje miliardy eurow, kotrež su hižo po puću do Ukrainy abo kiž su skazane. Trump bě so do swojeho wukaza z wonkownym ministrom Marcom Rubiom, wiceprezidentom D. J. Vancom a zakitowanskim ministrom Pete Hegsethom dorozumił.

Wědomosć za lud

wutora, 04. měrca 2025 spisane wot:
Serbski institut (SI) z lěto a wjac wědomostnikami naše žiwjenje přewodźuje a analyzuje – na próstwy wo wjac praktiskeho wužitka su ludźo pokiw na wědomostnu swobodu dóstawali. Zwonka Serbow móžeš kóždy dźeń wo wědomostnikach čitać, kotřiž so na zakładźe swojich wuslědkow swobodneho slědźenja towaršnostnje angažuja, wšako je jich dźěło w našim kraju přewažnje z dawkow rjemjeslnikow a druhich ludźi financowane, kotřiž pjenježny fundament zjawnych institucijow tworja. So wě, zo je tež w SI tajkich přikładow, z forumom wo serbskim žiwjenju w dobje digitalizacije, kotryž zwučeny institutny dźeń naruna, so hišće bóle jako Serbam wužitna institucija profiluje. A to dwójce: Sprěnja přinošuje ke kooperaciji mjez angažowanymi praktikarjemi. A zdruha je nam při pytanju za praktiskimi rozrisanjemi poboku. Tón raz so wo digitalizaciji bjez livestreama diskutuje, wšako je direktny kontakt mjez ludźimi njeparujomny. Marcel Brauman

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND