Budyšin/Berlin (SN/mb). Wulki bě loni nazymu šok we Łužicy, hdyž je zwjazkowe knježerstwo wšu swoju dźěławosć za wutwar awtodróhi 4 cofnyło – a tohodla je poselstwo ćim lěpše, kotrež je Budyski zapósłanc krajneho sejma Marko Šiman (CDU) wčera z dwuhodźinskeje „dźěłoweje rozmołwy“ w zwjazkowym minister­stwje za digitalne a wobchad do swojeje domizny přinjesł: Woni z přetorhnjenym planowanjom nětko zaso pokročuja. To je parlamentariski statny sekretar při ministerstwje Michael Theurer (FDP) delegaciji Hornjołužiskeje iniciatiwy přede­wzaćelow wobkrućił. Załoženje tuteje iniciatiwy je Šiman před pjatnaće lětami nastorčił, jej mjeztym zastupjerjo 35 firmow přisłušeja. Wčera w Berlinje běchu nimo Šimana tež Dirk Petasch z blidarnje we Wulkej Dubrawje, Silvio Buchhorn („SLB Stadt- und Landbau Budyšin“) a Peter Boxberger, inženjer za měrjenje z Kamjenca, přitomni, kotřiž zdobom rjemjesło, wjetše zawody regiona a samostatnych reprezentuja.

Korsika budźe awtonomna

pjatk, 29. septembera 2023 spisane wot:

Ajaccio (dpa/SN). Francoski prezident Emmanuel Macron je žadanja za wjetšej samostatnosću srjedźomórskeje kupy Korsika akceptował. Na posedźenju parlamenta kupy w stolicy Ajaccio Macron wčera přilubi, zo chcył so w běhu poł lěta ze zamołwitymi kupy na rjadowanje dojednać. Poměr mjez Korsiku a knježerstwom w Parisu je wobćežny. Lětdźesatki běchu separatisća zdźěla namócnje wo samostatnosć kupy wojowali. Mjeztym knježa tam moderatni nacionalisća.

Zelenskyj: Smy bórze w NATO

Kijew (dpa/SN). Po wopyće generalneho sekretara NATO Jensa Stoltenberga w Kijewje je sej ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj znowa čłonstwo swojeho kraja w NATO žadał. Ukraina je sej zasłužiła, so z čłonom NATO stać, a „wona to tež budźe“, rjekny Zelenskyj w swojim widejowym poselstwje. Kijew chcył w tymle prašenju praktiske polěpšenja docpěć. Stoltenberg bě wot Ruskeje nadpadnjeny kraj hižo druhi króć wopytał.

Železniske čary wutwarić

W nižozemskim Rotterdamje steja ludźo před domom, w kotrymž bě 32lětny wčera swoju 39lětnu susodku a jeje 14lětnu dźowku zatřělił. Po tym bě 32lětny student mediciny w uniwersitnej chorowni docenta morił a woheń zamiškrił. Muž bě policiji swojeje psychiskeje chorosće dla znaty. Susodka bě jeho čwělowanja zwěrjatow dla wobskoržiła. dpa/Jeffrey Groeneweg

Wuměnjenja za wučomnikow polěpšić

pjatk, 29. septembera 2023 spisane wot:

Drježdźany (SN/BŠe). Wjace hač štwórćina wučomnikow cyłeje Sakskeje ma dołhi puć k powołanskej šuli. „Dlěje hač 90 mjeńšinow su woni po puću“, wuchadźa z naprašowanja sakskich industrijnych a rjemjeslniskich komorow. Něhdźe třećina wučomnikow dyrbi šulski puć zmištrować, kotryž je wjace hač 50 kilometrow dołhi. Tohodla trjebaja woni přebywanišća blisko powołanskeje šule. Tola tajkich njeje tuchwilu w dosahacej měrje k dispoziciji.

Wuslědki naprašowanja njejsu spokojace. Předewšěm w kónčinach na wsach maja wučomnicy ćeže powołanske šule docpěć. Lěpše wobchadne zwiski abo dobre přebywanske móžnosće stej alternatiwje, kotrejž móhłoj połoženje polěpšić. „Hižo do zahajenja wukubłanja so młodostni wo ramikowych wuměnjenjach informuja, k čemuž docpějomnosć powołanskeje šule słuša. Jelizo su wuměnjenja špatne, rozsudźi so młodostny w najhóršim padźe přećiwo wukubłanju“, zwurazni prezident Lipšćanskeje industrijneje a wikowanskeje komory Kristian Kirpal.

Lětsa 186 000 ćěkancow zličili

pjatk, 29. septembera 2023 spisane wot:

New York (dpa/SN). Po informacijach pomocneho skutka UNO na dobro ćěkancow UNHCR je lětsa hižo něhdźe 186 000 ludźi po Srjedźnym morju do Europy přišło. Něhdźe 130 000 z nich su w Italskej registrowali. To je rozrost 83 procentow porno lońšemu lětu, direktorka běrowa UNHCR Ruven Menikdiwela wčera w New Yorku zdźěli. Tež w Grjekskej su wo wjele wjace migrantow zličili. Ličba na morju zhubjenych wot januara hač do 24. septembra wučinja 2 500 ludźi.

Po tydźenje trajacej blokadźe je zwjazkowe knježerstwo wčera centralnemu elementej noweje azyloweje reformy EU přihłosowało. Nutřkowna ministerka Nancy Faeser (SPD) je na zetkanju nutřkownych ministrow EU w Brüsselu zdźěliła, zo zwjazkowe knježerstwo tekst noweho krizoweho wukaza EU akceptuje. Po tym je móžno, migrantow dlěje hač dotal w lěhwach dźeržeć. Organizacija Pro Asyl ma tole za „dramatiski signal“ na njedobro čłowjeskich prawow.

Za łužisku swobodu

pjatk, 29. septembera 2023 spisane wot:
Někak dwě třećinje němskich abiturientow z Łužicy so po studiju do domizny njewróćitej. Tak njetrochuje jenož Marko Šiman. Pola Serbow tróšku lěpje wupada, ale přiwšěm dosć wotchadow je. Zo tomu najebać pozitiwneje změny na wikach – město wulkeje bjezdźěłnosće dale a wjac njewobsadźenych dźěłowych městnow – tak je, na přewrót mentality pokazuje. Hižo moler Jan Buk je domiznikarjenje (Heimattümelei) wotpokazał. Mamy na wědomje brać, zo wjele młodych ludźi při wšěm respekće před „tradiciju“, „korjenjemi“ a „hódnotami domizny“ perspektiwy noweho a dotal njezwučeneho wočakuje. Hižo Handrij Zejler so w basni prašeše: „A ty ducho čłowjeski, na čo leći tebi?“ Jeho facit: „Štož je z Boha rodźene, dyrbi tež być swobodne!“ Nastawacy „Astro­centrum Łužica“ njech je načasny nastork, młodym serbskim slědźerjam-wunamakarjam swobodu posrědkować, nowe pola za tworjenje serbskeje Łužicy 21. a 22. lětstotka worać. Marcel Brauman

Za nowy móst so rozsudźili

pjatk, 29. septembera 2023 spisane wot:
Hižo wjele lět w Baršću wo tym diskutuja, hač nochcyli lěta 1945 zničeny móst nad Nysu, kotraž zwjazowaše centrum něhdy z měšćanskim dźělom Berge, zaso natwarić. Stajnje zaso su předewzaće w měšćanskej radźe nastorčili a wšelake móžnosće pruwować dali. Nětko su so radźićeljo za twar mosta rozsudźili, kotryž płaći něhdźe 13,5 milionow eurow. Zasadne wobzamknjenje předwidźi, zo smědźa móst nimo pěškow a kolesowarjow tež awta, busy a jězdźidła wuchowanskeje słužby wužiwać. W Baršću maja wjacore wobchadne zwiski do susodneje Pólskeje, mjez druhim lěta 2002 wotewrjeny Europski móst. Foto: Michael Helbig

Zaso morjeni w Šwedskej

pjatk, 29. septembera 2023 spisane wot:
Stochkolm (dpa/SN). Wot žołmy namocy potrjechena Šwedska njenamaka dale žanoho měra. Při nowych třěleńcach a detonacijach njedaloko Stockholma a w uniwersitnym měsće Uppsala su w běhu dwanaće hodźin třoch ludźi zatřělili. Srjedu wječor zemrěštaj mužej při třěleńcy južnje Stockholma, wčera rano bu młoda žona při rozbuchnjenju sewjernje Uppsaly morjena. Po informacijach šwedskeho rozhłosa su njeskutki w zwisku z kriminelnej syću Foxtrot, kotraž steji w srjedźišću najnowšeje žołmy namocy. Šwedska bědźi so hižo lěta dołho z wuwiwacej so kriminalitu mjez cwólbami. Stajnje zaso dóńdźe k třěleńcam a wotpohladnje zawinjenym rozbuchnjenjam. Při tym zemrěja prawidłownje młodźi mužojo a młodostni. Namóc je so minjeny čas widźomnje přiwótřiła: Jeničce w septembru su jědnaće ludźi zatřělili, mjez nimi tež njewobdźělenych. September bě najkrawniši měsac wot kónca 2019. Minjenu póndźelu bě bomba w bydlenskim domje w Stockholmje rozbuchnyła, w kotrymž bydleše lochkoatletka Irene Ekelund. Ta je na to ze swojim psom z woknom skočiła a ćeknyła.

To a tamne (29.09.23)

pjatk, 29. septembera 2023 spisane wot:

Krokodil w měšćanskim parku je w braniborskim Elsterwerdźe zasadźenje policije zawinował. Policija bě dźensa rano wotpowědny telefonat wobydlerja dóstała, kiž bě krokodila wuhladał a na to nuzowe čisło wolił. Prjedy hač zastojnicy přijědźechu, pěšcy zwěsćichu – po tym zo běchu so krokodilej zmužiće bližili – zo jedna so wo hrajku z kumštneje maćizny. Na to so policisća ze swojim awtom runje tak kaž sobudźěłaćerjo měšćanskeho zarjadnistwa zawróćichu.

Młode kóčki z palaceje so bróžnje wuchowali su wohnjowi wobornicy w Erzenhausenje pola Kaiserslauterna. Tam palachu so w bróžni walčki syna. Při hašenju wohnjowi wobornicy micki w synje wuhladachu a před płomjenjemi wuchowachu. Přičina wohenja jeje znata. W bróžni składowachu sta walčkow syna. Škodu trochuja na wjacore sta tysac eurow.

Republika so rozpušći

štwórtk, 28. septembera 2023 spisane wot:

Stepanakert (dpa/SN). Knježerstwo mjezynarodnje njepřipóznateje republiki Hórski Karabach je po wojerskej poražce přećiwo Azerbajdźanje wobzamknyło, wšitke zarjady kraja hač do 1. januara 2024 rozpušćić. Tole rozprawjeja armeniske medije. Rozsudźili su tole ćežkeho politiskeho a wojerskeho połoženja dla. Z rozpušćenjom chcedźa žiwjenje wobydlerjow Hórskeho Karabacha škitać. Rozpušćenje republiki bě dźěl kapitulaciskich jednanjow po wójnje.

Dedy: Termin njerealistiski

Berlin (dpa/SN). Zwjazk městow Němskeje ma za njerealistiske, zo zwoprawdźa w Němskej 1. januara 2025 zakładne dźěćace zawěsćenje. Tole je hłowny jednaćel zwjazka Helmut Dedy nowinarjam rjekł. Komunalne dźěłowe zarjady dyrbja swoje kompjuterowe systemy hač k terminej přestajić. Hakle, hdyž je Zwjazkowa rada přihłosowała, je přestajenje móžne. Dedy žada sej swědomity přihot za komuny, zo njeby chaos wudyrił. Zwjazkowe knježerstwo chce nowy system 1. januara 2024 zwoprawdźić.

Ruska k jednanjam zwólniwa

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND