UNO wočakuje Zelenskeho

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:

New York (dpa/SN). Prěni króć po zahajenju ruskeho nadpada na Ukrainu wočakowachu dźensa ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho wosobinsce na hłownu zhromadźiznu UNO. K zahajenju generalneje debaty rěčeć chcychu tež prezident USA Joe Biden, turkowski prezident Recep Tayyip Erdoğan, brazilski prezident Luiz Inácio Lula da Silva ­a zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD). Wonkowna ministerka Annalena Baerbock žada sej jasne znamjo přećiwo ruskemu prezidentej Wladimirej Putinej.

Dalša podpěra za Kijew

Ramstein (dpa/SN). Do mjezynarodneho zetkanja wo dalšej podpěrje na dobro Ukrainy je zakitowanski minister Boris Pistorius dalše němske brónje za Kijew připowědźił. „Paket wopřija cyłkownje 400 milionow eurow“, rjekny politikar SPD nowinarjam. Na lětarskim wojerskim zepěranišću Ramstein wuradźowachu dźensa zastupnicy wójska wjacorych krajow wo pomocy za Ukrainu w boju přećiwo ruskemu nadpadej.

Weber za wodźenje migracije

Čłonojo klimu škitaceje organizacije „Poslednja generacija“ su dźensa znowa dróhi a křižowanišća w Berlinje blokowali kaž tule we wobwodźe Charlottenburg. Něhdźe 500 policistow bě zasadźenych. Policija w interneće šoferow namołwješe, měrni wostać a sami njezapřimnyć. Hižo wčera bě w stolicy Němskeje k nadróžnym blokadam skupiny dóšło. Foto: pa/REUTERS/Fabrizio Bensch

Wulkopósłanča w Chinje skazana

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Jako reakciju na wuprajenja zwjazkoweje wonkowneje ministerki Annaleny Baerbock (Zeleni) wo chinskim statnym a knježerstwowym šefje Xi Jingpingu su sej w Pekingu wulkopósłanču Němskeje skazali. Tole je rěčnik wonkowneho ministerstwa wobkrućił. Pozadk bě interview němskeje politikarki z ameriskim sćelakom Fox-News, w kotrymž bě Baerbock Xi Jinpinga „dikta­tora“ mjenowała. China bě tole jako po­litisku prowokaciju wotpokazała. „Wuprajenja němskeje strony su ekstremnje absurdne, ranja chutnje chinsku politisku dostojnosć a su wotewrjena politiska prowokacija“, zdźěli rěčnica wonkowneho ministerstwa Mao Ning wčera w Pekingu. Politikar CDU Norbert Röttgen ­je wuprajenja wonkowneje ministerki mjeztym jako „njemudre“ kritizował.

Scholz: Hłuboke hrjebje přewinyć

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:
New York (dpa/SN). Składnostnje 50. róčnicy němskeho čłonstwa w UNO je sej zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) lěpše mjezynarodne zhromadne dźěło žadał. Tuchwilu pokazuja so nowe hłuboke hrjebje na swěće „z wohidnym mjezwočom imperializma“, rjekny Scholz na swjatočnosći w New Yorku. Wučba minjeneho połlětstotka pak je: „Tež hłuboke hrjebje su přewinjomne, hdyž zmužiće a kreatiwnje pod nawodom UNO hromadźe dźěłamy“, Scholz rjekny. Zwjazkowu republiku a NDR běchu 1973 runočasnje do UNO přiwzali. Scholz wuzběhny zasłužby swojeho předchadnika Willyja Brandta a toho politiku wotputanja napřećo NDR a Sowjetskemu zwjazkej w 1970tych lětach.

Kritizuja „wupředań frizišćiny“

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:

Berlin (SN/mb). Po lětušim zetkanju zastupjerjow štyrjoch domoródnych mjeńšin Němskeje a regionalneje skupiny ­delnjoněmčina na rozmołwu z nutřkownym wuběrkom zwjazkoweho sejma je předsyda Domowiny, Dawid Statnik, wčera wječor pozitiwny facit wozjewił: „Gremij je wažny srědk, zo bychmy na zwjazkowej runinje swoje wěcowne temy na agendu stajili. Nětko sćěhuja dalše konkretne rozmołwy z přisłušnymi zapósłancami zwjazkoweho sejma a parlamentariskim rozmołwnym kołom.“ Na wčerawšim wuradźowanju su tež hrožace skrótšenja přiražkow mjeńšinowemu sekretariatej tematizowali. Za financowanje klětušeje koparskeje europeady čakaja hišće na wobzamknjenje zwjazkoweho sejma.

Zastupjerjo Frizow su so na „wupředań frizišćiny“ hóršili. Tak su sej producenća z Ameriki friziske mjena wjeskow jako markowe mjeno škitać dali. Po němskim prawje je to za němske wjesne mjena njepředstajomne. Tohodla kritizuja „diskriminowace njewobkedźbowanje mjeńšinowych rěčow“.

Kijew wobskorži susodow

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:

Pólska, Słowakska a Madźarska import ukrainskeho žita dale blokuja

Kijew (dpa/SN). Ukraina je tři kraje Europskeje unije pola swětoweje wikowanskeje organizacije WTO wobskoržiła, dokelž import ukrainskeho žita do swojich krajow dale zakazuja. „Nam je wažne dopokazać, zo njesmědźa jednotliwe čłonske staty žadyn zakaz importa přećiwo ukrainskim tworam wukazać“, rjekny za hospodarstwo zamołwita zastupowaca ministerska prezidentka Julia Swyrydenko. Ukraina so při wšěm nadźija, zo Pólska, Słowakska a Madźarska zakaz importa zaso zběhnu a zo so sudniske ­jednanja přejara do dołhosće njećahnu. Jednanja pola WTO su po dotalnych nazhonjenjach jara dołhodobne. Komisija EU bě dotal płaćiwe wobmjezowanja při wikowanju z ukrainskimi wudźěłkami 15. septembra skónčiła.

Politiska krajina

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:
Kotre konkretne wuslědki za naš wšědny dźeń maja prawidłowne mjeńšinopolitiske kokanja zastupjerjow domoródnych mjeńšin Němskeje a „wulkeje politiki“ w Berlinje? Žane. Tohodla so lědma štó w Serbach woprawdźe za mjeńšinowu politiku zajimuje. Najebać to su tajke wuradźowanja wažne, wone tomu słušeja, štož so „pěstowanje politiskeje krajiny“ mje­nuje. Dokelž nazhonjenja serbskeho ludu w stawiznach na to pokazuja, zo njeje wšojedne, hač stat z nami derje měni abo nic. Před sto lětami su Serbske Nowiny wo to wojowali, zo njeby stat Serbam hižo tak škodźał. Dźensa diskutujemy wo wysokosći spěchowanja serbskeje rěče a kultury z dawkowych srědkow stata. A wo hustodosć skerje symboliskim wurazu našeje runoprawnosće. Komu je na přikład wažne před sudnistwom serbować móc? Ale derje, zo je tajke něšto móžno – a snadź budu přichodnym generacijam wěcy wažniše, kotrež nas tuchwilu za naše serbske žiwjenje njezajimuja. Marcel Brauman

Přećiwo rozšěrjenju protestowali

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:

Erkner (dpa/SN). Wjacore sta ludźi su minjenu sobotu po informacijach zarjadowarja w Erkneru pola Berlina přećiwo planam awtotwarca Tesla z USA nastupajo rozšěrjenje zawoda w Grünheide protestowali. Dźe wo to, zo chcedźa dalši lěs pušćić, rjekny Manu Hoyer wot wobydlerskeje iniciatiwy w Grünheide. Berlinska klimowa aktiwistka Karolina Drzewo rjekny, zo je mjeztym tež w Berlinje tójšto ludźi, kotřiž so wody dla starosća. Z narěčemi a podiumowymi diskusijemi zarjadowarjo pod hesłom „Tesli honač zawjertnyć“ na swoje wobmyslenja skedźbnichu.

Tesla chce na susodnej ležownosći ­zawoda swójske zawodowe dwórnišćo, płoniny za logistisku a zawodowu pěstowarnju natwarić, dokelž wobstejace płonicy za to njedosahaja. Gmejnska rada w Grünheide bě w decembru 2022 z wjetšinu za nastajenje noweho twarskeho plana hłosowała. Awtotwarc móže nětko płoninu sto hektarow kupić. Za to dyrbja dalši lěs pušćić.

To a tamne (19.09.23)

wutora, 19. septembera 2023 spisane wot:

Wosom literskich karanow piwa wšědnje wupije Günter Werner na oktoberskim swjedźenju w Mnichowje – a to mjeztym 64 lět. Lětsa je wón swoje 80ćiny woswjećił a nětko rozmysluje, snano jenož hišće kóždy druhi dźeń na naj­wjetši ludowy swjedźeń swěta přińć. Hižo wjele lět sedźi Werner na krutym městnje za blidom 180 w stanje „Schottenhamel“ w času mjez 12 a 23 hodź.

Na wšě 35 000 eurow płaći rjedźenje Braniborskich wrotow w Berlinje, po tym zo běchu klimowi aktiwisća sławny symbol němskeje stolicy z oranžowej barbu namórali. Hač do kónca tydźenja chcedźa barbu dospołnje z pěskowca wotstronić, štož je hladajo na strukturu materiala wobćežne. Aktiwisća běchu Braniborske wrota njedźelu popryskali. Hišće samsny dźeń běchu započeli, je wurjedźić.

Němski wid na Rusku jara wšelakory a njedospołny

póndźela, 18. septembera 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/MiP). Tež lětsa zaso běše Friedricha Ebertowa załožba na Budyski forum přeprosyła – mjeztym hižo 34. raz. Móhłrjec zwjazowacy element wšelakorych zarjadowanjow zańdźeny štwórtk a pjatk běše Ruska respektiwnje Sowjetski zwjazk. Pjatkowniša podiumowa diskusija steješe pod hesłom: Němsko-sowjetske přećelstwo? (Wuchodo-)němski wid na Rusku. Za dwuhodźinske kónčne zarjadowanje foruma to jara wobšěrna tema – Berlinska žurnalistka a moderatorka zarjadowanja Tamina Kutscher pak njeje jenož wěsće a zabawnje žiwu diskusiju wodźiła, ale je něhdźe 80 zajimowanym připosłucharjam zdobom zjeće a wěcownu analyzu wšelakich komentarow podawała.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND