Dalše atrakcije předwidźane
Mnozy wopytowarjo z Němskeje a Čěskeje přijědu zaměrnje k Bjerwałdskemu jězorej, hdźež so wo zwičnjenje jězora prócuja. Wo inwesticijach, planach a zadźěwkach je so Andreas Kirschke z projektnym koordinatorom za Bjerwałdski jězor w gmejnje Hamor Romanom Krautzom rozmołwjał.
Hižo 15. meje sće při Bjerwałdskim jězorje oficialnje kupanska sezona zahajili. Sće z dotalnym wotběhom spokojom?
R. Krautz: Relatiwnje wysokich temperaturow dla je kupanska sezona derje zaběžała. Tež turistikarjo su na to nastajeni a swoje poskitki wobstajnje rozšěrjeja. Tak je na přikład firma Bootcharter Łužica třeći čołm za turistiske zwičnjenje kupiła. Tež płachtakowanska šula wuměnjenja polěpša a je kajaki a tak mjenowane standup-padle wobstarała.
Na Bjerwałdskim jězorje smě přichodnje pasažěrska łódź „Bigge“ jako linija a za dalše jězby prawidłownje po puću być. Za to dósta Hamorska gmejna wodoprawnisku dowolnosć Zhorjelskeho wokrjesa.
Zjawnostne dźěło polěpšić
Bjarnat Cyž je na kongresu FUEN swoje skutkowanje w prezidiju organizacije skónčił. Marko Wjeńka je so z nim wo wjelelětnym dźěle rozmołwjał.
Hdy sće prěni króć kontakt k FUEN nawjazał, a kak je so Waše dźěło wuwiło?
B. Cyž: Bě to 1990 bjezposrědnje po politiskim přewróće. Tehdy sym prěni króć nazhonił, kak wažna wuměna mjez štyrjomi mjeńšinami w Němskej je. Lěta 1992 smy prěni króć kongres w Choćebuzu zarjadowali. W lěće 1996 załožichmy dźěłowu skupinu słowjanskich mjeńšin w Europje. Nimo toho sym kóžde lěto seminary tuteje skupiny přihotował. Jedyn z wjerškow bě kongres FUEN 2006 w Budyšinje.
Što bě Wam najwjetše wužadanje?
B. Cyž: Bjezdwěla bě to wobstajny bój wo financy. Hoberske napinanje bě knježacym w politiskej diskusiji wuwědomić, kak wažne je FUEN do lěpšich financnych wuměnjenjow dóstać, zo móhli nimo zarjadniskeho dźěła přidatne projekty zwoprawdźić. Na spočatku mějachmy něhdźe 120 000 eurow k dispoziciji, dźensa je to 1,5 milionow. Najwjetšej spěchowarjej stej Němska a Madźarska.
Kak hódnoćiće swoje dotalne skutkowanje na dobro FUEN?
Original, nic kopija
Lětsa swjeći spěchowanske towarstwo Dom Zejlerja a Smolerja 25. narodniny. Na składnostnje wuhotowanym Serbskim popołdnju wustupi 22. junija mjez druhim delnjoserbski spěwytwórc Bernd Pittkunings w Třižonjanskej kulturnej bróžni. Andreas Kirschke je so z nim rozmołwjał.
Knježe Pittkuningso, kak sće Łazom a tamnišim towarstwom zwjazany?
B. Pittkunings: Towarstwo zasadźa so runja jemu mjeno spožčacymaj wosobinomaj za dalewuwiće serbskeje rěče a kultury a tak za traće serbskeho ludu. To kaž tež tón abo tamny koncert we Łazu mje z nim zwjazuje. Za wjace nimam ani chwile ani pjenjezy. K jubilejej přeju towarstwu, zo njech je tež ludźo podpěruja, kotřiž su młódši hač 50 lět.
Wobdźěliće so hižo třeći raz na Serbskim popołdnju. Kak tónle rjad hódnoćiće?
B. Pittkunings: Zakładna mysl zarjadowanja so mi lubi. A to tohodla, dokelž tež ludźo, kotřiž hewak ani přez šulu ani přez přiwuznych kontakt ze serbskej kulturu přitomnosće nimaja, ju tu w přihódnym kole dožiwjeja.
Što w swojim programje wobjednawaće?
Samo štwore pišćele słyšeć
Wot dźensnišeho předstaja so stajnje srjedu mjezynarodnje renoměrowani organisća we wobłuku 2. Budyskeho pišćeloweho lěća w tachantskej cyrkwi sprjewineho města. Bosćan Nawka je so ze zamołwitym cyrkwinskim hudźbnym direktorom Michaelom Vetterom z towarstwa Cyrkwinskohudźbny skutk Budyšin rozmołwjał.
Knježe Vettero, na čo smědźa so zajimcy lětsa wjeselić?
M. Vetter: W srjedźišću steji znowa instrument twornje Eule z lěta 1910. Su to jara charakteristiske pišćele, na kotrychž hodźi so předewšěm literatura pózdnjeje romantiki wuběrnje interpretować. Program ma tuž wotpowědne ćežišćo, wopřijima pak přiwšěm cyły spektrum wot baroka hač do našočasneje awantgardy.
Kak sće hóstnych organistow wuzwolił?
Damy so rady z argumentami přeswědčić
Serbja změja bórze nowy centrum w Budyšinje. Nastać ma tón na Budyskim Lawskim arealu, štož je jasne. Njejasne pak dotal hišće je, kak ma wuhotowany być, kotre institucije maja do njeho zaćahnyć abo tež nic. Na dźěłarničce jutře, 7. junija, we 18 hodź. w Budyskim Serbskim domje chce Załožba za serbski lud ze zjawnosću wo tym rěčeć a diskutować. Janek Wowčer je do dźěłarnički załožbowemu direktorej Janej Budarjej někotre prašenja stajił.
Na koho so ze swojej dźěłarničku měriće, što ma zakład diskusije być a što sej z njeje wočakujeće?
„Raj pčołkow“ nětko podpěrać
Znjeměrnjace powěsće smy w minjenych tydźenjach zhonili. W Němskej pobrachuje 75 procentow překasancow a dokładnje 80 procentow pčołkow. Narok to Chróšćanskemu bioratarjej Ignacej Wjeseli, wutworić „raj pčołkow“. Axel Arlt je so z nim rozmołwjał.
Što tči za projektom „raj pčołkow“, kotryž sće kónc meje w interneće zahajił?
I. Wjesela: Z mnohich diskusijow smój z přećelku Hanku Selmerojc wusłyšałoj, zo maja ludźo za nuznje trěbne za pčołki něšto činić. Tak smój so rozsudźiłoj, rolu we wulkosći pjeć kopanišćow přihotować, tam kwalitatiwnje wysokohódnotne symjo dźiwich kwětkow a zelow wusyć a je hladać. Zo móhli so ći angažować, kotřiž sami žanu móžnosć nimaja, ale chcedźa překasancam pomhać, smój tak mjenowany crowdfunding-projekt „raj pčołkow“ startowałoj.
Waš zaměr je ...
Starosće ludźi chutnje brać
Prawnisku wěstotu na kromje brunicoweje jamy chce Mułkečanska wjesna rada docpěć. Wona je 13. měrca předsydźe planowanskeho zwjazka Hornja Łužica-Delnja Šleska, Zhorjelskemu krajnemu radu Berndej Lanzy (CDU ) a sakskemu ministerskemu prezidentej Michaelej Kretschmerej (CDU) list napisała. Z Berndom Langu je so nětko Andreas Kirschka rozmołwjał.
Dóstanje Mułkečanska wjesna rada wotmołwu na swój list?
B. Lange: Haj. Zo pak móhli dokładnje na zakładne prašenja wotmołwić, dyrbimy so znutřka zarjadnistwa kaž tež z hórniskim předewzaćom wothłosować.
Regionalny planowanski zwjazk, tak w lisće rěka, ma brunicowy plan za Wochožansku jamu spěšnje a konsekwetnje předźěłać. Tuchwilu pak je to jenož ertnje wobzamknjene. Kak planowanski zwjazk k tomu steji?
B. Lange: We wuhódnoćenju dóšłych stejnišćow je nowy puć redukowaneho wotbagrowanja nětko nošne planowanje. To rěka, zo Slepo-juh, Trjebink, Rowno a Mułkecy před wotbagrowanjom škitamy.
Kotre šansy widźiće za dołhodobne zachowanje wsow na kromje jamy?
Poskićeja wšitko z jedneje ruki
W předewzaću Drjewowa industrija Drježdźany wukonjeja přistajeni najwšelakoriše nadawki. Nětko pytaja tež za sobudźěłaćerjemi we Łužicy. Bianka Šeferowa je so pola sobudźěłaćerja Svena Łušćanskeho wobhoniła, kotre nadawki to su.
Drjewowa industrija je wulke předewzaće ze wšelakorymi dźěłowymi wobłukami. Kotre to su a što firma čini?
S. Łušćanski: Předewzaće spjelnja nadawki kaž zhotowjenje kistow a zapakowanje. Přihotujemy twory za eksport, na přikład mašiny abo wjetše připrawy. Wotpowědnu trěbnu kistu twarimy a wudźěłki pola kupcow na městnje zapakujemy. Poskićamy takrjec wšitko z jedneje ruki.
Firma pyta nuznje sobudźěłaćerjow we Łužicy, sydło předewzaća pak je Heidenau. Hdźe budu zajimcy konkretnje zasadźeni?
S. Łušćanski: W Heidenauwje zhotowjamy kisty a zapakujemy twory za Drježdźanski region. Sobudźěłaćerjow we Łužicy pytamy, dokelž ma wjele z našich wobstajnych kupcow tu swoje sydło. Dokładnje budu přistajeni w Dźěžnikecach pola Budyšina a ewentualnje w Rossendorfje zasadźeni.
Kotre nadawki maja tam wukonjeć?
Ludźo su wćipni na dopóznaća
Dr. Nicole Dołowy-Rybińska a dr. Cordula Ratajczakowa předstajitej pjatk swoje slědźenske dopóznaća z projekta Wobchowanje mjeńšinowych rěčow w Europje SMiLE. Milenka Rječcyna je so z wědomostnicomaj rozmołwjała.
Před něšto dnjemi stej so z konferency w Nižozemskej wróćiłoj. Tam sće so z mjeńšinami zaběrali. Kotre dopoznaća matej z widom na Łužiskich Serbow?
N. Dołowy-Rybińska: Nadawk projekta je přirunować staw wožiwjenja šěsć europskich mjeńšinowych rěčow. Nazhonjenja a přirunanja z rěčnymi situacijemi su jara wažne. Wosebje jimace namaj bě, kajke maja mjeńšiny strategije za powšitkownu rěčnu politiku, rewitalizaciju rěče a nawabjenje nowych rěčnikow.
C. Ratajczakowa: W Irskej wutworjeja tuchwilu cyle nowe rěčne rumy, to rěka nowe miljeje, wosebje w městach. Kaž pola nas w Hornjej Łužicy maja tam tradicionalne rěčne kónčiny. Zajimawe je, kelko noworěčnikow mjeztym zwonka tutych kónčin je.
Tango pod hołym njebjom
Hesło lětušeho Hudźbneho swjedźenja Smochćicy pod hołym njebjom rěka „Argentinske nocy“. Bosćan Nawka je so z předsydku zarjadowanje organizowaceho towarstwa Via regia – hudźbne eventy Margittu Luttner rozmołwjał.
Knjeni Luttner, čehodla rěka lětuši swjedźeń „Argentinske nocy“?
M. Luttner: Zaměr festiwala bě a je, našemu publikumej wěstu hudźbnu kulturu we wobsahowje wopřijimacym wobłuku předstajić. Loni wěnowachmy so róli měsačka we wuměłskich stawiznach, lětsa zaso jednotliwy kraj w srjedźišću steji. Nastork, za Južnu Ameriku so rozsudźić, je nam Budyska skupina Tango Misterio dała. Wona bě před lětomaj w Argentinskej, hdźež chcyše tamniši swětosławny tango dodnić. Cyle wozboženi domoj přišedši so čłonojo na mnje wobroćichu, hač njehodźał so tutón žanr raz w Smochćicach prezentować. Wažne bě a je nam zdobom serbski aspekt. Lětsa słyšimy tuž tež hudźbu, kotraž je wot do Argentinskeje wupućowanych a zdźěla nawróćenych Serbow wobwliwowana.
Kotre programowe dypki su planowane?
