Snadne rozdźěle – sylne wuskutki
Lětuši fachowy dźeń 2plus steješe pod hesłom „Diskursy pozbudźowaca wučba – empatiska a za žiwjenje wuznamna“. Milenka Rječcyna je ze zamołwitym regionalneje wotnožki Sakskeho krajneho zarjada za šule a kubłanje za serbske šulstwo Bosćijom Handrikom a nawodnicu Rěčneho centruma WITAJ dr. Beatu Brězanowej rěčała.
Je lětuši fachowy dźeń na dotalnej, w zašłymaj lětomaj wotměwacej so, zarjadowani nawjazał?
B. Handrik: Haj, nitka fachowych dnjow 2plus hodźała so takle zjeć: diferencowanje, systematisce a z přichilnosću wuwučować. Wučerjo posrědkuja w rozdźělnych předmjetach wšědnje wobsahi po rozdźělnych metodach a podadźa so ze šulerjemi do procesa zaměrneho wuknjenja.
A što mamy sej pod empatiskej wučbu předstajić?
B. Handrik: W idealnym padźe so šuler narěčany čuje wot temy, kotruž runje wobjednawaja, a wón sebi samemu dowěri, zo zapřimnje, kak ma sej wotpowědnu wědu přiswojić.
Kak móže wučer k tomu přinošować?
Wotmach je nuznje trěbny
Mjez třomi delegatami z Budyskeho wokrjesneho zwjazka CDU, kotřiž wuzwola na zwjazkowym zjězdźe 8. decembra w Hamburgu sobu nowu předsydku abo noweho předsydu strony, je Roland Ermer z Njedźichowa. Axel Arlt je z nim porěčał.
Kak sće wokrjesny stronski zjězd minjeny kónc tydźenja w Kumwałdźe dožiwił?
R. Ermer: Čłonojo so wjesela, zo započnje so w CDU něšto hibać. Su wćipni, štó so na zwjazkowym zjědźe přesadźi.
Změja čłonojo wšelakich faworitow?
R. Ermer: Po mnohich rozmołwach mam zaćišć, zo za nas Jens Spahn žanu rólu njehraje. Koho budu delegaća wuzwolić, Friedricha Merza abo Annegret Kramp-Karrenbauer, njehodźi so hižo rjec. Jeju dožiwili hišće njejsmy. Tohodla streamuja regionalne zetkanja CDU samo online w interneće, zo móhł je kóždy slědować, kiž so wobdźělić njemóže.
A wosobinsce?
Wjerća film wo Juraju Kubánce
Nowe serbske filmy su wulka žadnostka. Milenka Rječcyna je so ze serbskim filmowcom a kameramužom Reinerom Johannesom Naglom rozmołwjała.
Dlěje hižo nosyće so z myslu, sfilmować takrjec „modernych serbskich wótcow“. Kak daloko projekt mjeztym je?
R. J. Nagel: Započeć chcychmy loni z Kitom Lorencom. Smy Załožbu za serbski lud wo financnu podpěru prosyli. Nažel pak struktury zarjada předołho za wobdźěłanje próstwy trjebachu.
Je załožba wam po pruwowanju pjenjezy přewostajiła?
R.J.Nagel: Ně, nažel nic. Serbski ludowy ansambl chcyše so na zwoprawdźenju wobdźělić. Tón pak je ze stron załožby hižo institucionelnje spěchowany, tuž je załožba próstwu wotpokazała.
Sće so ideje mjenowanych ćežow dla wzdał?
R. J. Nagel: Ně, na žadyn pad. Hakle tydźenja nawróćich so z małym filmowym teamom z Bratislavy. Filmowali smy pola Juraja Kubánki, wjelelětneho choreografa Serbskeho ludoweho ansambla, kiž zajutřišim, srjedu, 90ćiny swjeći.
Što Was na tymle projekće wabi?
Na wosebitu šansu skedźbnjeć
Dźěłowy kruh za serbske naležnosće Budyskeje měšćanskeje rady a měšćanske zarjadnistwo přeprošatej jutře, pjatk, na konferencu wo němskoserbskej zhromadnosći w sprjewinym měsće. Wo tym je Axel Arlt z měšćanskej radźićelku a rěčnicu dźěłoweho kruha dr. Susannu Hozynej porěčał.
Tajka konferenca wotměje so prěni raz. Što je jeje zaměr?
S. Hozyna: Chcemy zajim za němsko-serbsku zhromadnosć zwěsćić. Što móžemy zhromadnje aktiwnje wuhotować? Nastać ma katalog myslow a zajimow jako zakład dalšeho skutkowanja dźěłoweho kruha a měšćanskeje rady.
Kotry aspekt je wam wosebje wažny?
S. Hozyna: Chcemy za perspektiwy serbskich Budyšanow sensibilizować, mjeńšiny etniskeje identity dla. Měrimy so na wjacehódnotu spomóžnje wuhotowaneje serbsko-němskeje zhromadnosće w našim měsće. Preč wot wida dwójneho poćeženja serbskosće dla k pozitiwnemu pohódnoćenju wosebitych kulturnych potencialow w měsće. Chcemy wuznaću polěkować, zo je žiwjenje prosće lěpše a zajimawše, dokelž Serbja a Němcy tudyši wšědny dźeń zhromadnje wuhotuja.
Budu wšitke městna wobsadźene?
„Cyłu Łužicu wobkedźbować“
Połojca lětušich nazymskich koncertow je nimo. Bosćan Nawka je so z organizatorku rjada Mariju Swierczekowej rozmołwjał.
Knjeni Swierczekowa, kajki maće wosobinski zaćišć wo dotalnych koncertach?
M. Swierczekowa: Sym jara spokojom, hladajo na wopytowarstwo runje tak kaž na wothłós a wuměłsku kwalitu. Kóždy dotalny koncert je znajmjeńša 50 zajimcow wopytało, žurle běchu stajnje derje wućežene. Wosebje wjeseliła sym so nad wustupom chóra Łužyca njedawno w Chrósćicach – ćělesa z Delnjeje Łužicy njejsu dźě přehusto pola nas z hosćom –, a nad přinoškom ze srjedźneje Łužicy we Worcynje z Rowniskimi glosami. Spytam přeco na to dźiwać, cyłu Łužicu wobkedźbować – nastupajo hrajnišća kaž tež wobdźělene wuměłcy.
Wjacore wulke chóry so lětsa rozdźělnych přičin dla na rjedźe njewobdźěleja. Je so to na někajkežkuli wašnje wuskutkowało?
LND na „knižnej nazymje“
„Hornjołužiska knižna nazyma“ rěka zarjadowanje, kotrež předewzaće Lubijska kulturna a dalekubłanska towaršnosć a Dittelsdorfske Hornjołužiske nakładnistwo sobotu w Žitawje wuhotujetej. Tež Ludowe nakładnistwo Domowina budźe tam z hosćom. Bosćan Nawka je so ze sobudźěłaćerjom Smolerjec kniharnje Měrćinom Korjeńkom, kotryž je ze stron LND za koordinaciju zamołwity, rozmołwjał.
Knježe Korjeńko, wo čo so při „Hornjołužiskej nazymje“ jedna?
M. Korjeńk: Dokelž wuhotuja zarjadowanje lětsa prěni raz, móžemy jenož prajić, što je zakładna mysl: Skićić zajimcam přiležnosć, wosobinsce wobhonić so wo portefeuillu kaž tež nowostkach regionalnych nakładnistwow a wuměnić so z tudyšimi kulturnymi akterami.
Čehodla so na zarjadowanju wobdźěliće?
Hinaše zhromadne dźěło
Serbske šulske towarstwo chce swoje dźěćace dnjowe přebywanišća kwalitatiwnje dale wuwić. Na njedawnej fachowej konferency staj Stephan Anders-Krummnacker a Susann Seyfarth z přistajenymi SŠT na idejach do přichoda dźěłałoj. Milenka Rječcyna je so ze Stephanom Andersom-Krummnackerom rozmołwjała.
Mjeztym hižo dwě lěće přewodźeće Serbske šulske towarstwo. Što je Waš zaměr?
S. Anders-Krummnacker: Mam nadawk, zhromadnje z wotpowědnej fachowej poradźowarku a nawodnicami nadźěłać, kak hodźa so jednotliwe dźěćace přebywanišća wobsahowje dale wuwić. Při tym njesteji imersija w fokusu, ale pedagogiske dźěło, a hraje rólu, kak móžemy sakski kubłanski plan w zarjadnišćach hłubšo zeskutkownić, kotre naprawy su w zarjadnišćach hižo derje etablěrowane a hdźe su resursy, pedagogiku kwalitatiwnje dale wuwiwać. Lětuši fachowy dźeń w septembru bě takrjec zahajenje diskusije, tež hdyž hižo dwě lěće hromadźe dźěłamy. Smy sej pak prajili, zo trjebamy zarjadowanje za wšitkich, zo bychmy sej wotkryli puć, po kotrymž chcemy hač do lěta 2025 kročić.
Kito husličkar wuměłči pomhał
W Budyskim Dźiwadle na hrodźe wabi wustajeńca z twórbami Jutty Mirtschin na klankodźiwadłowe předstajenje „Kito husličkar“. Milenka Rječcyna je so z wuměłču rozmołwjała.
Po dlěšej chwili zaso maće w Budyšinje wustajeńcu. Je při tym rólu hrało, zo dźe wo prěni poskitk za Was, knihu wuhotować?
J. Mirtschin: Je rjenje, zo nasta 40 lět po tym zo bu kniha „Kito husličkar“ 1979 wudata, z njeje klankodźiwadłowy kruch. Za mnje je to zdobom dopomnjeće na rjane zhromadne dźěło z tehdyšim wuměłskim nawodu Ludoweho nakładnistwo Domowina Eberhardom Kahlu.
Z kotreje přičiny je Wam to tak wažne?
J. Mirtschin: Zasadnje zdźěłuju za wšitko proby. Tež za Kita mějach najprjedy dwě dwójnej stronje spřihotowanej. Gerat Hendrich pak trjebaše hišće chwilku za dźěło na teksće, čehoždla sym z łopjenomaj k Staroberlinskemu nakładnistwu šła. Mějach zbožo, dožiwić tam jara přistupnych lektorow. Dóstach nadawk ilustrować wobrazowu knihu „Auf dem Hügel ist was los“. Potajkim, bjez knihi wo Kiće husličkarju njebych nadawk scyła dóstała.
Ći mali su přikład
Eva Jähnigen (Zeleni) je přirjadnica za wobswět a komunalne hospodarstwo w Drježdźanach. Swojich wuskich stykow do Łužicy dla wona gmejnu Njebjelčicy derje znaje. Milenka Rječcyna je so z politikarku rozmołwjała.
Što Was pohnuwa, mjeztym hižo třeće lěto, zarjadowanje Stories of Change přewodźeć?
E. Jähnigen: Tónle kruh skići rum za to, ideje do přichoda wuwiwać. Te hodźa so potom wupruwować a na woprawdźite projekty přetworić. Wone wopřijimaja změny. Tele projekty nimaja jeno sebje same we wóčku, ale cyły swět. Napjatosć knježi při tym, dokelž w tymle kruhu wuwite a předstajene ideje so z wuskeho kruha wułamaja a docpěwaja ludźi, kotřiž so z tematiku perspektiwy dotal zaběrali njejsu, abo pytaja rozrisanje za swoje ideje.
We wobłuku zarjadowanja bu tež film wo Njebjelčicach pokazany. Z kotreje přičiny sće so z Njebjelčicami zaběrała?
„Ze zmylkow mamy wuknyć“
Njeličomnje wjele rybow je w awgusće w Slěbornym jězorje zahinyło. Wjedli běchu k tomu tydźenje trajaca horcota a suchota, mało wětřika, njepřihódne worštowanje wody w jězoru a pobrachowacy přitok čerstweje wody. Wo wuskutkach a wuhladach do přichoda je so Andreas Kirschke z wobhospodarjerjom campingownišća Falkom Nowotnickom rozmołwjał.
Kak sće wo mrěću rybow zhonił?
F. Nowotnick: Trajni camperojo su mje 2. awgusta zawołali, rozprawjejo wo wjele mortwych rybach, připławjenych na južny přibrjóh Slěborneho jězora. Nichtó njemóžeše to přirjadować, a starosćachmy so. Temperatura wody blisko přibrjoha wučinješe w awgusće 28 stopnjow nad nulu. Bliska Sprjewja měješe lědma wodu, a tak njebě wottam žanoho přitoka.
Kak sće na campingownišću reagował?
F. Nowotnick: Naši sobudźěłaćerjo, někotři dowolnicy a wudźerjo su mortwe ryby zezběrali. Wudźerski zwjazk Elbflorenz je na městnje kontejner nastajić dał. Dokelž pak bu tón hakle po něšto dnjach wuprózdnjeny, bě smjerd wobćežowacy.
Kajke běchu reakcije zarjadow?
