W Małowjelkowskich sotrownjach wotměwa so tuchwilu mjeztym třeće kulturne lěćo. Milenka Rječcyna je so z organizatorom Mikeom Salomonom rozmołwjała.
Z kotreje přičiny zapřijeće kulturne kubłanje do swojeho kulturneho lěća?
M. Salomon: Wěm, zo bu tema kulturne kubłanje w Sakskej wot wšeho spočatka zanjechana. Tuž je mi wažne pokazać, zo je trjeba z kwalitatiwnje naročnym wuměłstwom w małych formach ludźom swět wotewrěć.
Lětsa maće prěni króć tež přednoški we wobłuku kulturneho lěća pod hesłom „Tajke zbožo“. Čehodla?
M. Salomon: Mam zaćišć, zo tudyši wobydlerjo husto njewědźa, što jich kulturne namrěwstwo je. Njeje jim znate, kotru hódnotu měješe Ochranowska wosada za wuwiće regiona. Tak koncentruju so lětsa na rjad přednoškow, zaběracy so ze skutkowanjom tohole wěrywuznaća, kotrež bě wosebje we 18. lětstotku po cyłej Łužicy wusahowacu rólu hrało.
Maće tež kubłanske poskitki za dźěći?
Na lětuši kurs čěšćiny w Chrósćicach su so wjacori wobdźělnicy přizjewili. Milenka Rječcyna je so z nawodu kursa a wučerjom čěšćiny w Serbach Janom Breindlom rozmołwjała.
Kelko zajimcow je so na kurs přizjewiło?
J. Breindl. Tuchwilu su to dźewjećo, kotřiž chcedźa so na kursu na Chróšćanskej farje wobdźělić. Woni pochadźeja wosebje z Chrósćic a wokolnych wsow. Mjez nimi pak je tež zajimc z Budyšina.
Sće składnosć měł, wobdźělnikow hižo do kursa zeznać?
J. Breindl: Haj, z někotrymi sym wosobinsce, z dalšimi telefonisce rěčał. Mějach pak zaćišć, zo tež jich hižo znaju. Přiwšěm njedóstach mjena a mjezwoča hišće hromadu. Dźensa popołdnju při zahajenju je so nětko wšitko wujasniło.
Kajki rěčny staw na polu čěšćiny wobdźělnicy kursa maja?
J. Breindl: Prajili mi su, zo dotal čěsce njerěča. Z nazhonjenja pak wěm, zo je Serbam poměrnje lochko moju maćeršćinu nałožować. Tuž ma tón abo tamny hižo zakładne znajomosće. Mój zaměr je, jim dać pokiwy, što serbšćinu a čěšćinu rozeznawa. Tak zmylki njeworaja.
Angelika Balccyna, wot lěta 2008 předsydka Trjebinskeje Domowinskeje skupiny, je ze swojej wsu wusko zwjazana. Po wukubłanju bě dwě lěće pěstowarka w Slepom a dalše 33 lět nawodnica Trjebinskeho dźěćaceho dnjoweho přebywanišća. W powołanskim žiwjenju je wona serbskosć wsy předewšěm z dźěćimi sobu tworiła. Jost Schmidtchen je so z njej wo serbskim žiwjenju w Trjebinje rozmołwjał.
Trjebinska Domowinska skupina ma dołhe stawizny a tradiciju. Kajke běchu jeje spočatki?
Pater Paulus Maria Tautz, rodźeny w Pirnje, je hižo třeće lěto hłowny organizator Róžeńčanskeho Gig-festiwala. Wón bě lěta 2014 zhromadnje z fararjom Šćěpanom Delanom w Radworju Alojsowy festiwal nastorčił, kotryž sta so pozdźišo z Gig-festiwalom. Gloria Žurec je so z tuchwilu w New Yorku skutkowacym mnichom rjadu franciskanow wobnowjenja rozmołwjała.
Patro Pauluso, Gig-festiwal w Róžeńće bě wšak poprawom třeća lětuša stacija rjadu Gig-festiwalow. Hdźe sće z hudźbnikami do toho byli?
Wito Wawrik z Radworja, Sofija Šołćic z Hórkow a Aya Hrjehorjec z Noweje Wjeski běchu lětsa we Wodowych Hendrichecach w rěčnym lěhwje Serbskeho šulskeho towarstwa. Milenka Rječcyna je so z nimi rozmołwjała.
Hdźe chodźiće do šule a dokal póńdźeće w šulskim lěćem 2018/2019?
Wito: Wot noweho šulskeho lěta póndu do 5. lětnika Radworskeje wyšeje šule „Dr. Marja Grólmusec“. Dotal běch tam šuler na zakładnej šuli.
Sofija: Budu wot noweho šulskeho lěta do 6. lětnika Budyskeho Serbskeho gymnazija chodźić. Sym tam hižo cyłe lěto wuknyła. Do toho sym w Ralbicach do šule chodźiła.
Aya: Mój smój na gymnaziju šulskej towaršce. Do toho sym we Worklecach wuknyła.
Štó je wam radźił sobu do rěčneho lěhwa SŠT jěć?
Sofija: Sym, hižo druhdźe w prózdninskim lěhwje była, na přikład w Němskich Pazlicach. Lětsa sym prěni króć prajiła, zo pojědu sobu do Wodowych Hendrichec. Ćeta Marlis (přisp. red. Marlis Młynkowa, koordinatorka SŠT), naša susodka, je mi prajiła, zo to móžu.
Aya: Moja sotra a přećeljo su tu hižo byli. A tak sym so lětsa rozsudźiła tež jónu sobu jěć.
21. lěćny kurs za serbsku rěč a kulturu Serbskeho instituta su minjenu sobotu zakónčili. Milenka Rječcyna je so z nawodu kursa dr. Fabianom Kaulfürstom rozmołwjała.
Kotre dopóznaća maće z lětušeho kursa?
F. Kaulfürst: Najwažniši zaměr je, zo wobdźělnicy serbšćinu nawuknu. Zahoriło mje je, kelko su wosebje kursisća ze słowjanskorěčnym pozadkom w běhu dweju tydźenjow nawuknyli a nałožowali. Njezwučene bě, zo su wobdźělnicy z Pólskeje kaž tež z Čěskeje mjez sobu přewažnje serbsce, nic čěsce a pólsce, rěčeli.
Što běchu lětuše nowinki?
F. Kaulfürst: Julija Serbinec, Franciska Grajczarekec a Štefan Paška, studentce sorabistiki a student wučerstwa na Instituće za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity su prěni króć wuwučowali. Alenka Šmitowa nimo mje kurs hižo dlěje přewodźa. Prěni króć mějachmy priwatneho spěchowarja. Američan, potomnik Serbow Korla Wukaš, je třom wobdźělnikam stipendij za kurs přewostajił. Mějachmy tež wjacorych wobdźělnikow, kotřiž su z ryzy priwatnych přičin pódla byli.
Sće měli zaso wjace wobdźělnikow hač před lětomaj. Kotra bě za to přičina?
Přichodny kónc tydźenja, wot 3. do 5. awgusta, wotměje so w Kulowje 6. festiwal při měšćanskim haće. Měrćin Weclich je so z 22lětnym Kulowčanom Matthiasom Kliemankom, jednym z hłownych organizatorow, rozmołwjał.
Što wočakuje hosći na festiwalu?
M. Kliemank: Pjatk wječor hrajetej wot 19.30 hodź. skupinje Rafiki a Acapulco. Acapulco je z Kulowa, to su naši towaršojo. Sobotu popołdnju mamy wubědźowanje planowane. Wjeršk festiwala je sobotu wječor koncert skupin Gruppa Karl Marx Stadt a Milliarden. Wjeselimy so tež na znateho DJja Marcapasosa.
Štó zarjadowanje organizuje?
M. Kliemank: Event wuhotuja młodźinske kluby Kulowa. Hłownje je to United clubs for Kulow, kotrehož druhi šef jako zamołwity za zjawnostne dźěło sym.
Hdźe móža sej zajimcy lisćiki kupić?
M. Kliemank: W předpředani je to online móžno. Kombitiket za pjatk a sobotu płaći 10,50 eurow, jenož za pjatk sydom a za sobotu wosom eurow. Wězo předawamy kartki tež při wječornej kasy.
Je móžno na ležownosći stanować?
Tuchwilu přebywa tójšto šulskich dźěći w horće. Milenka Rječcyna je so z nawodu Chróšćanskeho horta, kotryž je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa, Danielom Pöpelom, rozmołwjała.
Kelko dźěći prózdninski poskitk wužiwa?
D. Pöpel: Mamy wšědnje něhdźe 20 dźěći pola nas, přichodne dny pak su tež druhdy 30 přizjewjenych. Su to dźěći předšulskeje skupiny pěstowarnje a šulerjo dotalneho 1. do 3. lětnika Chróšćanskeje zakładneje šule.
Kelko tydźenjow prózdnin hort dźěła?
D. Pöpel: W Chrósćicach mamy tónle poskitk wot wčera hač k zahajenju noweho šulskeho lěta. Horty w nošerstwje SŠT maja w prózdninach wšelako wotewrjene. Tuž změjemy přichodne dny pola nas tež dźěći z Wotrowa.
Dźěći chcedźa w prózdninach něšto dožiwić. Kak wupada program?
Lětuše 7. swjedźenske hry na arealu Krabatoweho młyna w Čornym Chołmcu su nimo a stawizny. Po předstajenjach pak rěka zdobom do předstajenjow, znajmjeńša za mustwo zarjadowarjow. Janek Wowčer je so z jednaćelom towarstwa Krabatowy młyn Tobiasom Čižikom rozmołwjał.
Lětsa sće nowy cyklus stawiznow wokoło wyška Jana Šadowica aliasa Krabata zahajili. Sće z wotběhom a reakcijemi hosći a z předstajenjemi spokojom?
T. Čižik: Smy ze wšěm jara spokojom. Lětuši kruch je wobsahowje nowu temu wobswětlił, kotraž bě zdobom jara derje wobdźěłana. Mój facit rěka, zo bě wothłós na cyłej liniji jara dobry. Tež publikum je cyłkownje profesionalne wotběhi swjedźenskich hrow derje přiwzał.
Sće někajke předstajenja dočasnje skónčić abo samo wotprajić dyrbjeli?
T. Čižik: Ně, wjedro bě nam tónkróć jara derje zmyslene, tuž móžachmy wšitke 15 předstajenjow kaž planowane wot spočatka hač do kónca wotměć.
Što běše na lětušich swjedźenskich hrach Waš wosobinski highlight?
Po diskusiji „Rozmołwa ze Saksami“ w Budyskim Serbskim domje je Janek Wowčer składnosć wužił a so z ministerskim prezidentom Michaelom Kretschmerom rozmołwjał.
Kak wupada Waš rezimej dźensnišeho rozmołwneho wječora w Budyšinje?
M. Kretschmer: Sym sej znowa wuwědomił, kelko zhromadneho mamy a zo smy bohaći serbskeje rěče a kultury dla. Přeju sej, zo wšitcy zhromadnje do přichoda našeje domizny inwestujemy, nowe ideje wuwiwamy, kak móhli atraktiwitu pozběhnyć, kak serbsku rěč a kulturu zachować. Tam chcu sobu skutkować.
Sće stipendij k zachowanju serbskeje rěče namjetował. Što konkretnje měniće?
M. Kretschmer: Pruwujemy, hač njemóhli tych, kotřiž na jednej ze sakskich wysokich šulow studuja a paralelnje serbšćinu wuknu a kotřiž chcedźa po zakónčenju studija w šulskej słužbje, w zarjadnistwje abo medicinje dźěłać, ze stipendijom podpěrać, zo bychmy tak hišće wjac ludźi pozbudźili serbsku rěč nawuknyć.
Sće wo tójšto ćežach słyšał, namjety dóstał, kak je wotstronić, a sće sam móžnosće rozrisanja namjetował. W čim widźiće swójsku zamołwitosć Serbow?