Wyša płaćizna je zastupujomna
Wo wunoškach žnjow kaž tež wo mlokowej a butrowej płaćiznje je Andreas Kirschke ze Stefanom Triebsom rěčał. Triebs je jednaćel Zarěčanskeje agrarneje tzwr a předsyda regionalneho ratarskeho zwjazka Budyšin-Kamjenc.
Z kajkimi žnjemi lětsa zasadnje ličiće?
S. Triebs: Za Budyski wokrjes wočakujemy přerězne do tróšku podpřerězne žně. To rěka, zo njemóža plahowarnje skotu žane rezerwy wutworić. To pak měli wone nuznje činić, wšako wot lěta 2014 jenož hišće 80 procentow dotal zwučenych spěchowanskich srědkow dóstawaja. Runje minjenej dwě lěće su tele zawody wulke straty w dochodach za mloko a mjaso poćerpjeli.
Kak so mlokowa płaćizna wuwiwa?
S. Triebs: Loni w lěću docpěchmy najniši dypk z jenož hišće 20 centami na liter mloka. To bě zawodam žałostne wuwiće. Tuchwilna płaćizna wučinja 35 centow na liter mloka. Wot lońšeho je wona wobstajnje stupała. Wo wotputanym połoženju pak njemóže přiwšěm hišće žana rěč być.
Kusk butry płaći na přikład w našich łužiskich kupnicach aktualnje 1,99 eurow. Kak je k tajkemu podróšenju dóšło?
Ludowe pěsnje nahrawali
Jutře, 7. septembra, zaklinči komorny koncert „Mi róžička je zakćěła“ w Budyskej Röhrscheidtowej bašće Serbskeho ludoweho ansambla. Zdobom předstaji tam Šćěpan Nowak swoju nowu CD ze samsnym titulom. Bosćan Nawka je so ze znatym a wuspěšnym countertenorom rozmołwjał.
Knježe Nowako, kak je k nowej cejdejce dóšło a što na njej słyšimy?
„Ličba tekstow je mje překwapiła“
Njedawno wuńdźe w Ludowym nakładnistwje Domowina kniha Pawoła Roty „Z kameru a pisakom po Delanach“. Cordula Ratajczakowa je so z lektorku nowostki Katrin Čornakec rozmołwjała.
Po 2011 wušłej knize „Delany – Erinnerung in Bildern“ wěnuje LND nětko dalšu publikaciju Pawołej Roće – čehodla?
K. Čornakec: Pawoł Rota je čas žiwjenja prawidłownje přinoški wo Delanach za Serbske Nowiny a časopisy pisał a k tomu fota podawał. Dokelž bě jeho wobrazowy zwjazk wjele čitarjow docpěł, měnjachmy, zo sej jeho nazorne a zajimawe teksty runje tajku kedźbnosć zasłužeja. Skutkowanje Roty jako fotograf a awtor mamy jako cyłk widźeć. Zběrka je tuž logiska konsekwenca.
Kotra ideja wobsahowje za knihu tči?
Accumotive skići młodostnym perspektiwu
Předewzaće accumotive skići na swojim Kamjenskim produkciskim stejnišću mnohim ludźom z regiona wěste dźěłowe městno. Nětko maja tež młodostni šansu na wukubłanje w modernym zawodźe. Bianka Šeferowa je so pola nawodnicy personalneho wobłuka Antje Römer-Graf wobhoniła.
Kelko wukubłanskich městnow zawod accumotive poskića a kelko z nich je wobsadźenych?
A. Römer-Graf: Accumotive wukubłuje prěni raz w Kamjencu. Spočatk měsaca je dwanaće młodostnych wukubłanje pola nas zahajiło. W přichodnym lěće chcemy samsnu ličbu poskićeć.
Kotre powołanja móžeš pola was wuknyć?
A. Römer-Graf: Mamy wulki spektrum. K tomu słušeja powołanja kaž mechatronikar, industrijowy mechanikar, industrijowy překupc a fachowy informatikar. Wot klětušeho budźe móžno so w logistiskim wobłuku wukubłać. W septembru chcemy poskitki za přichodne lěto wupisać. Praktikum za powołanske wusměrjenje je tu kóždy čas móžny.
Kajki bě lětsa zajim młodostnych?
Chcedźa wuwiću dopomhać
Přichod serbskeho kubłanja a slědźenja je tema prěnjeho kulojteho blida iniciatiwy Serbski sejm w němskej rěči, srjedu nawječor w Budyskim Serbskim domje. Milenka Rječcyna je so z kubłanskopolitiskim rěčnikom iniciatiwy dr. Andreasom Klugu rozmołwjała.
Po kubłanskim wjeršku iniciatiwy w januaru budźe to prěnje kulojte blido. Z kotreje přičiny hižo nětko tajke zarjadujeće?
A. Kluge: Tema kubłanje ma dale być centralny dźěl našeho skutkowanja. Wot spočatka lěta je so na tym polu tójšto stało. Chcemy staw wuwića zwěsćić a předstajić dotal zjawnje njeznate fakty.
Kotre to su?
A. Kluge: To chcemy tón wječor wozjewić. Móžu pak rjec, zo přinošuja k wobsahowej diskusiji wo kubłanju. Přemyslowanje wo integraciji wšěch runinow serbskorěčneho kubłanja měło być zakład za wuspěšnu serbsku kubłansku politku, kotruž chcemy z diskusijnym kołom nastorčić.
Što ma być ćežišćo wuradźowanja?
Pytaja serbskich wodźerjow
Wodźerjo po Budyšinje pytaja serbskorěčnych zajimcow, kotřiž chcyli tajke wodźenja po sprjewinym měsće dwurěčnje přewjesć. Marian Wjeńka je so wo tym z Manfredom Lüdtku z předewzaća Měšćanscy zawjednicy rozmołwjał.
Čehodla scyła serbskorěčnych wodźerjow po měsće pytaće?
M. Lüdtke: Dokelž tuchwilu žanoho Serba nimamy, kiž by tajke wodźenje dwurěčnje přewjesć móhł abo chcył. Dokelž pak je Budyšin takrjec stolica Serbow, by rjenje było, hdyž móhli dwurěčne wodźenja sobu poskićeć.
Kelko ludźi wokomiknje scyła zajimcow po měsće wodźi?
M. Lüdtke: Dohromady je jich 37, něhdźe połojca su žony a połojca mužojo. Ale nichtó z nich njemóže jako Serb wo Serbach rozprawjeć. Njeńdźe wšak wo to, cyłe wodźenje serbsce přewjesć. Wažne je serbske powitanje, druhdy raz serbska sada, serbske nadróžne pomjenowanje bjez zmylka předčitać, serbske wosebitosće znać a podobne. Nam je wažne, informacije wo Serbach awtentisce posrědkować.
Za tajke wodźenje pak trjebaš wotpowědnu wědu.
W połojcy padow je Libyčan wopor
Z Torstenom Wiegelom, jednaćelom Budyskeho Kamjentneho domu, je so Axel Arlt wo reakcijach wokrjesa a města Budyšina nastupajo ćeže z 21lětnym požadarjom wo azyl z Libyskeje rozmołwjał.
Stej wokrjes a město w padźe libyskeho požadarja wo azyl nadreagowałoj?
T. Wiegel: Wonej stej na wašnje reagowałoj, kajkež my w akutnym połoženju sobu podpěramy. Stej so wo rumnostne dźělenje konfliktneju stron starałoj a potrjecheneho z přiwótřeneje situacije won dźeržałoj. W tajkim padźe zhromadnje jednamy. To naše towarstwo a ja podpěrujemoj.
To pak móže jenož prěni krok być?
T. Wiegel: Wotmołwjene njeje hišće na prašenje perspektiwy, kotrež z toho wurosće. Problematiska bě při tymle podawku komunikacija tež Budyskeho wokrjesa. Tam su zaćišć sposrědkowali, zo je intensiwny skućićel takrjec přeco hišće w projektach socialnych dźěłaćerjow. Nichtó njemóže rozumić, čehodla wón hišće preč njeje.
Zastupowacy krajny rada Udo Wićaz (CDU) rěčeše wo 24 chłostajomnych njeskutkach, kotrež po zdaću z młodym mužom zwisuja?
Skónčnje zaso twarske ležownosće
Wosebje młode serbske swójby pytaja w Radworskej gmejnje za twarskimi ležownosćemi. Šansy, tam tajku nańć, běchu dotal skerje špatne. Połoženje pak počina so polěpšić. Bianka Šeferowa je so z Radworskim wjesnjanostu Wincencom Baberšku (CDU) rozmołwjała.
Kajka bě dotalna situacija twarskich ležownosćow w gmejnje?
W. Baberška: Radworska gmejna žane twarske ležownosće njewobsedźi. To bě a je tež dźensa hišće tak. Smy pak minjeny čas za alternatiwami pytali a z wobsedźerjemi priwatnych płonin rěčeli. Skónčnje móžachmy někotrych z nich přeswědčić, swoje ležownosće jako twarske zajimcam poskićić. Za to zahajichmy w Budyskim twarskim zarjedźe proces. Tam su nětko rozsudźili, hač móža přestrjenje přichodnje jako twarske wužiwać. W někotrych padach mějachmy wuspěch a zarjad je dowolił ležownosć deklarěrować.
Kelko ležownosćow móžeće nětko poskićeć?
Narańše kónčiny lěpje zeznać
Serbske ewangelske towarstwo přeproša přichodnu sobotu, 12. awgusta, na pućowanje a swjedźeń do Wuježka. Měrćin Weclich je so wo tym z jednym z hłownych organizatorow Matom Krygarjom rozmołwjał.
Pjatk smy wotběh 13. serbskeho swjedźenja we Wuježku w pokiwach wozjewili. Štó zarjadowanje organizuje?
M. Krygar: Hłownje je to serbske ewangelske towarstwo. My jako swójba mamy to hromadźe z přećelemi a znatymi z Bukec a wokoliny w horšći. Smy dźakowni, zo směmy pola našich susodow, na Pawlikec statoku, być.
Kak sće w lěće 2005 na mysl přišli, swjedźeń přewjesć?
M. Krygar: Do toho smy trójce ze swójbami pućowali. Ideja bě, zo so naše serbske ewangelske swójby, kotrež su po cyłej Łužicy a Němskej rozbrojene, jónu zetkaja. Zaměr bě, zo so swójby zeznaja, zo přińdu dźěći hromadźe – serbske dźěći z druhich kónčin. W lěće 2005 bě w Bukecach Serbski ewangelski cyrkwinski dźeń. Dokelž pak bě program kóžde lěto samsny, sej něšto nowe wumyslichmy. A to bě serbski swjedźeń we Wuježku.
Njejsće sej tež lětsa jenož ewangelskich Sebow, ale kaž rěka „wšitkich Serbow a dalšich zajimcow“ přeprosyli. Što z tym měniće?
W LND a serbskej tematice so doma čuł
Monika Bethmann z Kosarnje (Cossern) pola Hodźija, mandźelska lěta 2001 zemrěteho Joachima Bethmanna, je wustajeńcu z twórbami wuměłca w Biskopičanskej galeriji Carla Lohsy zestajała. Alfons Wićaz je so z Moniku Bethmann rozmołwjał.
Što je Was pohnuło přehladku zestajeć?
M. Bethmann: Najskerje to, zo stajnje na njeho myslu. Nadźijam so, zo móžu nětko pušćić. Lubosć a dušina bliskosć běštej wulkej. Myslu sej, zo móžeš někoho hakle pušćić, hdyž sy jemu bliski. Mam něhdźe 100 listow wot njeho a k tomu swoje, kotrež sym jemu pisała. Puć, so wopušćena čuć, hač k tomu, zo sym dźakowna za wšě te słowa, kotrež je mi pisał, je jara dołhi. Sym něhdźe dźesać lět trjebała, tole předźěłać. Nětko wobhladuju sej jeho wobrazy, bjez toho zo dyrbju płakać. Dopominam so, kak a čehodla je něšto molował. Wjetšina wobrazow bě prosće dar za mnje. Wón je kóžde lěto něšto molował a paslił. Chcyše mi wjeselo wobradźić. Pytanje za dospołnosću jeho ćěrješe, stajnje něšto lěpšeho a rjeńšeho tworić. To chcu pokazać.
