W LND a serbskej tematice so doma čuł

srjeda, 26. julija 2017 spisane wot:

Monika Bethmann z Kosarnje (Cossern) pola Hodźija, mandźelska lěta 2001 zemrěteho Joachima Bethmanna, je wustajeńcu z twórbami wuměłca w Biskopičanskej galeriji Carla Lohsy zestajała. Alfons Wićaz je so z Moniku Bethmann rozmołwjał.

Što je Was pohnuło přehladku zestajeć?

M. Bethmann: Najskerje to, zo stajnje na njeho myslu. Nadźijam so, zo móžu nětko pušćić. Lubosć a dušina bliskosć běštej wulkej. Myslu sej, zo móžeš někoho hakle pušćić, hdyž sy jemu bliski. Mam něhdźe 100 listow wot njeho a k tomu swoje, kotrež sym jemu pisała. Puć, so wopušćena čuć, hač k tomu, zo sym dźakowna za wšě te słowa, kotrež je mi pisał, je jara dołhi. Sym něhdźe dźesać lět trjebała, tole předźěłać. Nětko wobhladuju sej jeho wobrazy, bjez toho zo dyrbju płakać. Dopominam so, kak a čehodla je něšto molował. Wjetšina wobrazow bě prosće dar za mnje. Wón je kóžde lěto něšto molował a paslił. Chcyše mi wjeselo wobradźić. Pytanje za dospołnosću jeho ćěrješe, stajnje něšto lěpšeho a rjeńšeho tworić. To chcu pokazać.

Do „čorneho“ trjechili

póndźela, 24. julija 2017 spisane wot:

Wuknjenski program „Serbšćinu online wuknyć“ (SOL) ma tójšto zajimcow. Wot apryla zmóžnja program serbsku rěč wuknyć. Milenka Rječcyna je so z Berlinjanom Korlu Šołtu, jednym z dweju programěrarjow, rozmołwjała.

W kotrej měrje sće był na projekće SOL wobdźěleny?

K. Šołta: Z přećelom, z kotrymž běch informatiku studował, sym projekt technisce zwoprawdźił. Smój po podaćach a planach Drježdźanskeje techniskeje uniwersity koncept za trěbnu software zdźěłałoj, po tym serwer kaž tež internetnu stronu programěrowałoj a z pomocu grafikarja Šćěpana Hanuša app technisce přesadźiłoj.

Je postupowanje kompletnje Wamaj přewostajene było?

K. Šołta: Technologije, kotrež smój wužiwałoj, smój samaj stworiłoj, wobkedźbujo pak přiwšěm přeća za wužiwanje na modernych browserach. Tak móže kóždy zajimc SOL wužiwać, a to doma na ličaku a bórze tež mobilnje. To dźě bě tež žadanje Załožby za serbski lud jako nošerja a Drježdźanskeje TU.

Sće ćeže měłoj serbšćinu zawjazać?

Čestnohamtsce a druhim kwoli

pjatk, 21. julija 2017 spisane wot:
Měrćin Weclich

Jako pobych njedawno wjetšeje reportaže dla při Brězowskim jězoru, je mi tam za stanowanišćo a wočerstwjenišćo zamołwity prajił, zo žanoho wuchowanskeho płuwarja nimaja. To wšak ničo nowe njeje, problem je dawno znaty. Tež při druhich jězorach a w kupjelach maja ćeže, wuchowanskich płuwarjow zasadźić. W Brězowce pak su naležnosć tak rozrisali, zo pomhaja jim wukubłani płuwarjo Běłowodźanskeje wuchowanskeje straže. A činja to wšo bjez wulkeho honorara, mjenje bóle čestno­hamtsce – takrjec druhim kwoli. Za to su dosć naročne pruwowanja złožili. A při rjanym ćopłym wjedrje hladaja woni za prawym, hdyž so kupacy we wodźe wočerstwjeja. Na tamnej stronje su tež medicinsce wukubłani wuchowarjo na městnje, hdyž je někoho słónčko zežahało abo něchtó do črjopa stupił.

450 skawtow bórze we Łužicy

štwórtk, 20. julija 2017 spisane wot:

Wot 29. julija do 5. awgusta zetkaja so w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje skawća z cyłeje Němskeje. Milenka­ Rječcyna je so z nawodu Kulowskeho skawtskeho kmjena Huskies Martinom Kliemankom rozmołwjała.

Kak je k tomu dóšło, zo zetkaja so čłonojo zwjazka skawtow Swětodundacy, runje w Čornym Chołmcu?

M. Kliemank: Kóžde štyri lěta so tajke zetkanje něhdźe w Němskej wotměwa. 2013 w Čornym lěsu smy so jako Kulowska skupina rozsudźili, so wo wuhotowanje lětušeho zetkanja prócować. Z po­mocu sakskeho a durinskeho zwjazka je so nam to poradźiło. Wočakujemy ně­hdźe 450 skawtow z cyłeho kraja, najmłódši wobdźělnik je dwě lěće stary, najstarši 56 lět.

Nimo Kulowskich mamy tež serbske skawtske skupiny. Su wone zapřijate?

M. Kliemank: Haj, wosebje Sulšečenjo ze swojim nawodu Matejom Hrjehorjom. Mamy pak tež w našim Kulowskim kmjenje serbskich čłonow.

Čehodla wabi zwjazkowe lěhwo z hesłom „Na slědach Krabata“ na zetkanje?

Swěrny wonkowny sobudźěłaćer Serbskich Nowin, bywši šefredaktor časopisa Rozhlad, přełožowar a publicist Cyril Kola swjeći dźensa w Budyšinje 90ćiny. Hač donětka wón wšědne wudaće Serbskich Nowin ze swojimi přinoškami wobohaća. Kaž sam praji, jeho tele dopołdniše dźěło młodeho a duchownje čerstweho dźerži.

Myto Serbowce

póndźela, 17. julija 2017 spisane wot:

Neuhardenberg (SN/JaW). Serbowka Sophie Natuškec bu wčera z Braniborskim wuměłstwowym mytom 2017 w kategoriji grafika wuznamjenjena. Na hrodźe Neuhardenberg přija wona myto z rukow braniborskeho ministerskeho prezidenta Dietmara Woidki (SPD), zdźěla Załožba hród Neuhardenberg. 1950 w Budyšinje rodźena wuměłča, kotraž bydli a skutkuje nimale štyri lětdźesatki w Güstebieseru Loose we Wódrowym łuhu (Oderbruch), dósta ze 4 000 eurami dotěrowane myto za grafikowu seriju „No go Area“. Při tym jedna so wo tři zymnojehłowe raděrowanja, wo braniborskej přirodźe. Sophie Natuškec bě w Berlinje wuměłstwo studowała. Znata bu wona z ilustracijemi, předewšěm w knihach Jurja Brězana. Čas­ćišo bě swoje twórby tež we Łužicy wustajała, mjez druhim w Budyšinje a loni tež w Biskopicach.

Wo lětuše braniborske wuměłstwowe myto, kotrež spožčištej dźenik Märkische Oderzeitung a Załožba hród Neuhardenberg 14. króć, bě so cyłkownje 265 wuměłcow prócowało. Dobyćerske a dalše twórby su hač do 8. oktobra na hrodźe Neuhardenberg widźeć.

Bój wo to, zdźěłać nowe šulske postajenje za wučbu serbšćiny w Delnjej Łužicy, dźe dale. Tele dny je nawoda Choćebuskeje wotnožki Rěčneho centruma WITAJ dr. Viktor Zakar zjawnje wo tym informował. Milenka Rječcyna je so z nim rozmołwjała.

Čehodla zjawnosć wospjet wo tym informujeće, zo maja Serbja w Delnjej Łužicy wulke starosće nastupajo dalše wuwučowanje serbšćiny na delnjołužiskich šulskich kubłanišćach?

V. Zakar: Pytamy nowe puće, naše starosće zjawnosći bližić. Mnohim ludźom so tuchwilu zdawa, zo su protesty w Delnjej Łužicy womjelknyli. Tomu pak tak njeje. Na posedźenju Rady za serbske naležnosće Braniborskeje 4. julija njedóstachmy žane wobsahowe informacije wo dalšim postupowanju, kak zdźěłuja nowe šulske serbske postajenje. W septembrje bychmy jednu wersiju tohole šulskeho postajenja dóstali, jenož k wědźenju. Njejsmy tuž z aktualnym stawom zdźěłanja noweho šulskeho postajenja za serbsku wučbu spokojom.

Kajka je tuchwilna situacija?

Namóc njesmě legitimna być

pjatk, 14. julija 2017 spisane wot:
Stanisław Nawka

Po dnjach a nocach ryzy anarchije zašły tydźeń w Hamburgu so prašam, hač dyrbimy sej tajke něšto lubić dać. Kóždy, kotrehož minjene dny zetkach, bě šokowany a němy. Za měrliwy protest ma kóždy zrozumjenje, nic pak za namóc.

Hač ma wjeršk G 20 dźensa hišće zmysł, abo hač dyrbi so wón we wulkoměsće wotměć, stej cyle hinašej prašeni. Mi dźe wo surowe wokomiki wosrjedź demokratiskeho žiwjenja we wulkoměsće. Kóždy Hamburgčan wě, zo je swět w hrodźišćowej štwórći (Schanzenviertel) jako multikulti-dźělu hinaši. W tamnišej Čerwjenej florje su předewšěm awtonomni lěwicarjo žiwi. Wot 1989 knježi tam namóc, kóžde lěto znowa, nic hakle wotnětka. Jako Wotrowčan wšak wěm, za čo móžeš hrodźišćo wužiwać – ale tež znjewužiwać.

Njech je kóždy žiwy, kaž chce, a mysli, štož chce. Přiwšěm so prašam, kak žałostnje su lěwicarjo za čas socializma na přikład w NDR hinak myslacych přesćěhowali a chłostali. Nětko aktiwny awtonomny prud swobodu znjewužiwa za helske skutki a nječłowjeske zadźerženje – podobnje prawicarjam a druhim hooliganam z Němskeje a Europy. Njewidźu rozdźěla.

Ochranowske ćežišćo klětu

štwórtk, 13. julija 2017 spisane wot:

Spočatk lětnich prózdnin 24. junija je w Małowjelkowskej sotrowni druhi raz wosebity program „Kulturne lěćo“ zaběžał. Hač do 10. septembra poskićeja tam přeco kónc tydźenja hudźbu, filmy a dźiwadło. Cordula Ratajczakowa je so z organizatorom Mikeom Salomonom rozmołwjała.

Tři kulturne kóncy tydźenja hižo běchu – kajki je dotalny wothłós?

M. Salomon: Prěni kónc tydźenja bě nam Mjezynarodny folkorny festiwal „Łužica“ potencielnych wopytowarjow rubił. Wot toho časa pak derje běži, ludźo přichadźeja. Wothłós wězo tež wot wjedra wotwisuje.

Loni sće rjad startowali, w kotrej měrje je so sotrownja jako kulturne zarjadnišćo w regionje etablěrowała?

M. Salomon: Hišće wšitkich z poskitkom překwapjam. Činju z mało srědkow jara wjele. Tule mnozy přeco hišće čakaja, zo so něšto stanje – dyrbiš pak prosće započeć něšto na nohi stajić. Zo to tež funguje, za to stej zdobom profesionalnosć a dramaturgija trěbnej.

Kajki wupada koncept?

Duša hry su lajscy dźiwadźelnicy

srjeda, 12. julija 2017 spisane wot:

Lěta 2012 dožiwi 1 200 přihladowarjow prěnje Krabatowe swjedźenske hry, lětsa bě jich 9 000. Ulrike Herzger je so z direktorom Peterom Siebecku rozmołwjała.

Dopominajo so na započatk, što mysliće?

P. Siebecke: Přeco zaso so dźiwam. Tajki wuspěch njebě wotwidźomny. Wšako bě Krabatowa powěsć jako dźiwadłowe předstajenje poprawom jenož wizija bywšeje Čornochołmčanskeje wjesnjanostki Gertrud Wincarjoweje. Wona so na mnje wobroći, jako njenatočichu znaty Krabatowy film, kaž bě wotpohladane, w Čornym Chołmcu. Bě to jeje zahorjaca energija, z kotrejž mje natykny.

Sće tehdy Krabatowu powěsć hižo znał?

P. Siebecke: Mój ze synom-awtorom Alexanderom dyrbjachmoj so z njej zaběrać, wosebje tež ze serbskimi tradicijemi. Wuwiwachmoj koncept „wjes hraje dźiwadło“– lajkojo hraja hromadźe z profijemi. To spožča atmosferje nošny charakter. Woni su duša stawizny a wotbłyšćuja wjesnu awtentiskosć w serbskich nałožkach – kaž su to spěwy, reje, narodna drasta a zdźěla samo serbska rěč. To je to, štož wopytowarjo chcedźa a čehoždla su so Krabatowe swjedźenske hry z tajkim z kultom stali.

Serbska debata

nowostki LND