Zhromadnješěsć lět wuknyć

srjeda, 24. meje 2017 spisane wot:

Sakska šulerska rada zahaji spočatk tohole­ tydźenja iniciatiwu, podlěšić zakładnošulski­ čas wot štyrjoch na šěsć lět. Milenka Rječcyna je so z rěčnikom rady Leonardom Kühlewindom­ rozmołwjała.­

Čehodla je tale tema Sakskej šulerskej radźe wažna?

L. Kühlewind: Zasadnje nimamy k tejle problematice poziciju. W zańdźenych měsacach pak zwěsćichmy, zo wobsteji potrjeba diskusije. Dokelž su mnohe znapřećiwjace so měnjenja, hač měli zakładni šulerjo štyri lěta abo dlěje zhromadnje wuknyć, smy so rozsudźili so šulerjow samych prašeć. Nětko smy wćipni na wuslědk.

Nowelěrowany šulski zakoń je wobzamknjeny. Čehodla so hakle nětko z tejle temu rozestajeće?

L. Kühlewind: Naš wid na to, hač měli zakładni šulerjo štyri abo šěsć lět zhromadnje wuknyć, je generaciske prašenje. Rozsudźimy-li so w Sakskej přichodnje za dlěše zhromadne wuknjenje na zakładnej šuli, budu hišće mnohe diskusije trěbne a wjele detailow ma so wotwažować a rozjasnić. Mamy to za dołhotrajny proces. Zdobom pak myslimy, zo je runje nětko prawy čas za diskusiju.

Spočatk lěta su Choćebuscy kulturnicy nowe towarstwo Studnja załožili. Cordula­ Ratajczakowa je so z městopředsydu towarstwa Michaelom Apelom rozmołwjała.

Čehodla sće nowe towarstwo załožili?

M. Apel: Myslimy sej, zo je trjeba serbskim towarstwam a kulturnikam z podpěru a dobrej radu poboku być. Chcemy jich podpěrać próstwy stajeć, projekty přewjedować a mjez sobu styki nawjazać. Naš poskitk wusměrja so na wšelakorych ludźi, na serbske towarstwa, šule a horty, na staršich, kotřiž chcedźa něšto na nohi stajić, na wuměłcow a kulturnikow. Smy tež wotewrjeni Němcam, kotřiž so za serbsku kulturu zajimuja. Chcemy so stać ze zjawnym partnerom wšěm Delnjołužičanam, kiž maja prašenja nastupajo serbskosć a sami dale njepřińdu. A snano tež sami projekty přewjedźemy.

Mjeztym dźělitaj sej předsyda Robert Engel a Frank Kosyk městno kulturneho managera. Wo čo staj so hižo starałoj?

Schulzowy ćah prózdny

pjatk, 19. meje 2017 spisane wot:
Marko Wjeńka

Jako słyšach prěnju narěč Martina Schulza jako kanclerskeho kandidata SPD a jeho žadanje za wjace socialnej sprawnosću w Němskej, sej prajach: Saperlot, tón pak je zmužity! Schulz chce so wo socialnu sprawnosć starać? To je wšeje česće hódne. W poslednjej konsekwency pak to rěka, zo dyrbi wone reformy, kotrež bě jeho předchadnik Gerhard Schröder jako „Agendu 2010“ swój čas zhromadnje ze Zelenymi přetłóčił, zaso rewidować.

Serbske nalěćo w Lipsku

wutora, 16. meje 2017 spisane wot:

Serbske nalěćo w Lipsku wabi na přednoški. Milenka Rječcyna je so z wědomostnej sobudźěłaćerku Instituta za sorabistiku na Lipšćanskej uniwersiće Jelizawjetu Waltherowej rozmołwjała.

Štó je iniciator Serbskeho nalěća w Lipsku?

J. Waltherowa: Wědomostny rjad přednoškow za Serbske nalěćo w Lipsku organizuje Institut za sorabistiku zhromadnje z towarstwom k spěchowanju mjeńšinowych rěčow w Lipsku. Su pak hišće dalši partnerojo, kaž Europski dom z.t. Lipsk, kotřiž projekt podpěruja. Spočatki tohole programa wuchadźachu z priwatneho zajima­ wšelakich ludźi z instituta.

Kotry zaměr ze Serbskim nalěćom maće? Koho chceće z přednoškami narěćeć?

J. Waltherowa: Naš zaměr je z poskitkom přidatnu platformu za zetkanja Lipšćanskich Serbow tworić. Zdobom chcemy dalšich ludźi zajimować, kaž němskich a wukrajnych studentow na uniwersiće, kotřiž na polu mjeńšinowych a druhich rěčow studuja. Nimo toho skića přednoški nimo zetkanjow informacije wo stawiznach a kulturje Serbow.

Cordula Ratajczakowa

W Praze so tónle kónc tydźenja zaso tójšto serbskeho wotměwa. Hižo wot wčerawšeho přebywa Ludowe nakładnistwo Domowina na tamnišich knižnych wikach, dźens popołdnju čita w tym wobłuku Milan Hrabal w tamnišej klubowni zwjazkarstwa spisowaćelow PEN ze swojeje knihi Brězanowych powědančkow „Příběhy o vodě“. A jutře popołdnju předstaji wudawaćel Jan Malink w Praskim Serbskim seminarje publikaciju „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“. Hudźbnje skutkuje po tym chór Lipa na Valdštejnskej zahrodźe z koncertom jako kulturny pósłanc Serbow.

Je tróšku sobu wo plistu šło ...

štwórtk, 11. meje 2017 spisane wot:

Prezident jewišćoweho towarstwa Ulrich Khuon bě hósć dźiwadłoweho festiwala „Witajće druhdźe III“ minjeny tydźeń w Budyšinje. Pódla bě wón tež na překwapjacym wukóncu njedźelneje podijoweje diskusije. Axel Arlt je so z nim rozmołwjał.

Kak sće Akcionist*ki dožiwił?

U. Khuon: Wustup skupiny z Maxima Gorkoweho dźiwadła dopominaše mje na nadawk, kak rozestajamy so my wšitcy ze wšědnym rasizmom. Festiwal sam je to zdokonjał wotmołwić na prašenje, kak swět z ćěkancami wuhotuješ. Bych diskusiju z koleginami a kolegami z dźiwadła Gorkeho za lěpšu měł hač jich monologowy wustup.

Su woni nowe dopóznaća sposrědkowali?

U. Khuon: To, štož su tematizowali, njeje žane potajnstwo, ani za Budyšin ani za druhe města w Němskej. Mamy so rozestajeć z AfD, z nowej Prawicu a z jeju zwólniwosću k namocy.

Su Akcionisća zwólniwi byli diskutować?

Kónc tydźenja ma w Ludowym nakładnistwje Domowina nowa němskorěčna kniha serbskich bajkow „Das goldene Gut“ wuńć. Cordula Ratajczakowa je so z awtorku Róžu Domašcynej rozmołwjała.

Njeje to prěni raz, zo zaběraće so z bajkami. Što Was na nich wabi?

R. Domašcyna: Bajki přewodźeja mje hižo wot dźěćatstwa, wšako je mi wowka, Hana Chěžcyna z Hórkow, hižo bajki bała, prjedy hač móžach čitać. Je z hłosom a rukomaj bała, na to so najlěpje dopominam. Pozdźišo sama bajki čitach; tež w telewiziji pokazuja bajkowe filmy. Mam wjele tačelow a CDjow z bajkami. Najradšo pak dopominam so na bajki wowki a tak zdobom na nju. A bajki kradnu so tež do basnjow, wšako maja ze žiwjenjom činić. W zběrce „Štož ći wětřik z ruki wěje“ (2012) je to na přikład bajka „Mótka a kmótra“. Tuchwilu zaběram so z bajkami wo wjelku. Hdyž čitam, zo wjelk tykanc kradnje, kotryž na dworje wustudnje, abo zo eksistuje někajke chorobne awto za wjelka, sej praju: Bajki su mudriše, wobsahuja wědu lětstotkow.

Kak swobodnje sće za nowu knihu bajki wuzwolić a wobdźěłać móhła?

Zašłosća přichod zwjazanej

póndźela, 08. meje 2017 spisane wot:

Dźens před 25 lětami bě Braniborska wukaz wutworjenja (Einrichtungserlass) Dźěłanišća za serbske kubłanske wuwiwanje (ABC) w Choćebuzu wudała. Milenka Rječcyna je so z nawodnicu dźěłanišća dr. Christianu Piniekowej rozmołwjała.

Što je něhdźe 50 zajimcow na 25. róčnicu załoženja ABC přiwabiło?

Ch. Piniekowa: Bjezdwěla běštej to swjedźenske zarjadowanje a wustajeńca wo ABC, w kotrejž je mjez druhim originalny dokument wo zarjadowanju dźěłanišća přez kraj Braniborsku widźeć. Mějachmy přednoškaj něhdyšeju nawodow Pětša Janaša a dr. Fryca Liba wo času załoženja a natwara. Sama porěčach wo dźensnišej situaciji.

Mjeztym nawjedujeće dlěje hač tři lěta Choćebuski ABC. Što běchu najwažniše změny w tym času?

Dźensa swjeći w Chrósćicach Jan Macka 70. narodniny. Wón njeje politikar ani kulturnik, ale zahority sportowc. Hižo jako šulski hólčec je 8. meje 1947 w Dobrošicach rodźeny Jan za bulom honił. Z přećelemi kaž Měrćinom Štrawbu, Měrkom Statnikom a dalšimi su na łukach hrali abo so na małym sportnišću blisko Lišeje Hory, kotrež wot lěta 1952 do 1962 eksistowaše, wubědźowali.

Jako młodostni su Dobroščenjo w Hórkach hrali, tak tež Jan Macka. Jako 14lětny započa wón w mustwje młodźiny M (to běchu 14- do 18lětni) a wosta w nim hač do 1965. Na to je tři lěta w prěnim mustwje SJ Hórki hrał. Po tym zo bě 1967 Marju Šustrec z Chrósćic ze­znał, kotraž bě wučerka w Chrósćicach a z kotrejž so w awgusće 1970 zmandźeli, je potom wot 1968 hač do rozpada mustwa 1970 z mustwom Traktor Pančicy-Chrósćicy kopački šnórował. Po tym je zhromadnje z Rudijom Rjenčom a Siegfriedom Mißbachom pjeć lět we Wětrowskim zawodnym mustwje hrał. Po ćežkim wobchadnym njezbožu ze strašnymi zranjenjemi w awgusće 1975 w Pólskej pak bě kónc z aktiwnym sportowanjom.

Zwjazkowa wobora skažena?

pjatk, 05. meje 2017 spisane wot:
Marko Wjeńka

Motiwy młodych ludźi, dobrowólnje do Zwjaz­koweje wobory zastupić, su bjez dwěla rozdźělne. Někotrym – tež serbskim – młodym ludźom je słužba dobra składnosć, čas po maturje hač k studijej přemosćić a sej tak hišće šwarny fenk nalutować. Druzy so woprawdźe za wojerstwo a wojersku techniku horja abo pytaja prosće za dyrdomdejom.

Nětko so poněčim wujewja, zo so tež prawicarjo zaměrnje na Zwjazkowu woboru měrja. Tam su mjez runje tak zmyslenymi a dóstanu k tomu hišće wojerske wukubłanje. Mjeztym drje je fakt, zo su tam hotowu prawicarsku syć natwarili. Zamołwići, kaž generalny inspektor wobory, přiznawaja, zo woprawdźity rozměr tejele syće dotal ani hišće njepřewidźa.

Serbska debata

nowostki LND