Dwurěčne kubłanje twori móst k susodam
Prezident Sakskeho krajneho sejma dr. Matthias Rößler (CDU) je njedawno wopytał Budysku serbsku pěstowarnju „Jan Radyserb-Wjela, kotraž je w nošerstwje Miłočanskeho Křesćanskosocialneho kubłanskeho skutka CSB. Milenka Rječcyna je so z dr. Rößlerom wo kubłanskich naležnosćach rozmołwjała.
Što sće sej z wopyta sobu wzał?
M. Rößler: Tworjach sej zaćišć wo tym, kak w tymle kubłanišću serbsku rěč a kulturu spěchuja. Z tym wšak ma so cyle deleka, pola tych najmjeńšich započeć. Witaj-projekt bu hižo před mnohimi lětami zahajeny, a widźu, zo wón funguje. Njejsu to jeno serbske dźěći, kotrež so w rěčnych kmanosćach sylnja a w swojej kulturje zakorjenjeja. Tež němske dźěći zdobywaja sej tele krasne bohatstwo Łužicy. Dwurěčnosć jako symbioza serbskeje a němskeje kultury je bjezdwěla něšto wulkotne a jónkrótne, štož tule w Sakskej mamy. Mam tele kubłanje w dwěmaj rěčomaj paralelnje za móst k susodnym narodam w Europje.
Radšo pozdźe hač docyła nic
Integracija, znamjo přećiwo namocy, wuznaće přećiwo hidźe na cuzych a nowy jednaćel Domowiny – takle móhli podawki minjenych dnjow w Budyšinje a wokolinje skrótka wopisać. Někotryžkuli pak pytnje, zo něšto pobrachuje. Mějachmy dźě so tež z njerjanymi zjawami, kaž z prawicarstwom, namocu, diskusijemi wo nadpadach na serbskich młodostnych a njespokojacych wuslědkach přepytowanjow, z demonstracijemi po Budyšinje a ze skutkowanjom Serbow w statnej bjezstrašnosći NDR rozestajeć.
Najhórše za mnje bě, kak bu nahladnosć Budyšina w zjawnosći znowa porjadnje wopancana a sprjewine město jako bruny blak do prawicarskeho róžka stłóčene. To boli! Hišće bóle, dokelž je Budyski wyši měšćanosta w telewiziji so zakitujo na to skedźbnjał, zo njeje wjetšina Budyšanow prawicarsce zmyslena. Tež čłowječi rjećaz wutoru wječor w měsće bě znamjo a wobkrućenje, zo su wobydlerjo města a wokolnych wsow wotewrjeni. Mnozy pak to hižo njesłyša, dokelž njeposkaja a tak bytostne přesłyša.
Zamołwja nětko rostlinsku produkciju
Na njedawnej hłownej zhromadźiznje Róžeńčanskeje agrarneje towaršnosće Sorabia rozžohnowa předsyda Matej Korjeńk wjelelětneho zamołwiteho za rostlinsku produkciju Jana Hermana na zasłuženy wuměnk. Z jeho naslědnikom, Pančičanom Christianom Hrjehorjom, je so Jan Kral rozmołwjał.
Prošu Was, so našim čitarjam skrótka předstajić.
Ch. Hrjehor: Pochadźam ze Serbskich Pazlic a sym 31 lět stary. Wuchodźiwši Worklečansku šulu nawuknych w ratarskim zawodźe w Krěpjecach powołanje ratarja a sym tam wjele lět dźěłał. W běhu lět sym so w Großenhainje a Freiberg-Zug dale kubłał. Wot 1. julija 2010 dźěłam tule w Sorabiji. Dokelž chcych so powołansce dale wuwić, wukmanich so wot lěta 2013 w dualnym studiju w Drježdźanach na polu ratarskeho managementa. 1. oktobra přewozmu nětko zamołwitosć za rostlinarstwo w Róžeńčanskej agrarnej AG Sorabia.
Što wobhladujeće jako wosebite wužadanje swojeho dźěła w Sorabiji?
Za kermušku wšo spřihotowane
Ze župnej kermušku wotměje so sobotu, 24. septembra, w 19 hodź. w Chróšćanskej „Jednoće“ jedyn z lětušich wjerškow dźěła župy „Michał Hórnik“. Marian Wjeńka je so z regionalnej rěčnicu Katharinu Jurkowej rozmołwjał.
Kajki je tuchwilny staw přihotow za župnu kermušku?
K. Jurkowa: Změjemy jara pisany program. Jón wuhotuja dorostowa skupina Wudworskeho folklorneho ansambla, Smjerdźečanska rejwanska skupina, Chróšćanscy muzikanća, lajskej dźiwadłowej skupinje Chrósćicy a KonjecyŠunow, Hostakec trójka, chór Lilija a čłonki Róžeńčanskeho kružka pisacych. Program traje dohromady něhdźe połdra hodźiny. K rejam zahraje nimo Chróšćanskich muzikantow kapała Logarhythmus. Nětko dyrbimy halu hišće nazymsce wupyšić a potom směmy so na rjany zabawny serbski wječor wjeselić.
Na kermušce tež nichtó hłódny wostać njetrjeba, abo?
„Wšědnje so pola nas něšto stawa“
Budyske towarstwo Majak zhladuje mjeztym na dźesaćlětne wobstaće. Z předsydku Natali Deis je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Kajke bě wuwiće Majaka minjenych lět?
N. Deis: 2006 běchmy kruta skupina sydom ludźi, a chcychmy jako wusydlency z Ruskeje něšto za sebje kaž tež za druhich činić. Tak smy towarstwo załožili. Zakładna myslička bě, wusydlencow praktisce podpěrać, jim pomhać a jich přewodźeć. Hač su to Němcy z Ruskeje, přisłušnicy Europskeje unije abo tež druzy migranća, žanu rólu njehraje. Na integraciji dźěłać je hłowny zaměr. Smy sami migranća a chcemy swoje nazhonjenja z integraciju dale dać.
Kelko čłonow maće a kotre aktiwity přewjedujeće?
Běłe a čorne njedosahatej
Budyšin je tele dny zaso raz njesławnje w medijach zastupjeny. Wjacore wječory za sobu je na tudyšich Žitnych wikach k rozestajenjam mjez domoródnymi a požadarjemi azyla dóšło. W nocy na štwórtk połoženje eskalěrowaše. Skupinje 20 njepřewodźanych małolětnych požadarjow azyla steješe 80 k namocy zwólniwych domoródnych napřećo. Dźěl z nich přiliča policija prawicarskej scenje sprjewineho města.
Krjepić, krjepić, krjepić ...
35 000 aktow wuhódnoćał
W swojej nowej, runje w LND wušłej knize „Sorben im Blick der Staatssicherheit. Die Akten der K 5 und des MfS der DDR 1949–1989“ dokumentuje p.d. dr. Timo Meškank na zakładźe archiwalijow, kak je ministerstwo za statnu bjezstrašnosć serbske žiwjenje wuskušało a wobwliwowało. Cordula Ratajczakowa je so z historikarjom rozmołwjała.
Čemu ma tale kniha słužić?
T. Meškank: Jedna so wo historizaciju temy skutkowanja statneje bjezstrašnosće w Serbach. Předstajam instituciju, kotraž bě za wobstaće komunistiskeje diktatury njeparujomna, w towaršnostnym konteksće tehdomnišeho časa.
Čehodla bě Wam wažne, zwiski tak wobšěrnje rozłožować?
T. Meškank: Statna bjezstrašnosć měješe hłownohamtskich a inoficialnych sobudźěłaćerjow, zo by wotpowědowała swojemu nadawkej, być tarč a mječ strony SED. Tychle akterow nadrobnje předstajam, zo móhł skutkowanje institucije w Serbach znazornić.
Kelko materiala sće přeslědźił?
Muzej w 3D předstajić
We wobłuku dnja wotewrjeneho pomnika předstaji Budyski Serbski muzej njedźelu wustajeńcu „Swědki stawiznow“ wo něhdyšej sólnicy, sydle dźensnišeho Serbskeho muzeja. Cordula Ratajczakowa je so z inicatorom a nawodu młodźinskeho projekta Michaelom Jemeljanowom rozmołwjała.
Kak sće ideju projekta zrodźił?
M. Jemeljanow: Pochadźam z ukrainskeho Černowica a sym tam, prjedy hač do Budyšina přińdźech, dwě lěće architekturu studował. Zo je tu serbski lud žiwy, bě mi wosebite nazhonjenje. Chcych něšto wo jeho kulturje a stawiznach činić. A dokelž so stawizny tež w architekturje wotbłyšćuja, wuwich projekt wo Hrodźe a twarjenju Serbskeho muzeja. Znata měješe zwiski k sakskemu zwjazkej zjednoćenstwa Młodźina w Europje, a tón je nošerstwo přewzał.
Kak je so předewzaće wuwiło?
Młode talentyw Stróži słyšeć
Dźeń do Stróžanskich wikow přirody přeproša domizniske towarstwo Radiška tež lětsa zaso na koncert, a to jutře, 9. septembra, w 19 hodź. do tamnišeho centruma biosferoweho rezerwata. Cordula Ratajczakowa je so z městopředsydku towarstwa a organizatorku koncerta Janu Pětrowej rozmołwjała.
Što sće sej za program přemyslili?
J. Pětrowa: Lětsa běše wubědźowanje młodych hudźbnych talentow w Serbskim ludowym ansamblu. A Katrin Suchec-Dźisławkowa z SLA je so na nas wobroćiła, hač nochcemy dobyćerjam wubědźowanja zmóžnić, w zwisku z tradicionalnym koncertom w Stróži hudźić. Tomu rady wotpowědujemy. Sym na mytowanskim koncerće w meji w SLA była, so z młodymi talentami zaběrała a sej někotre wuzwoliła.
A koho móže publikum pjatk dožiwić?
