Budyšin (SN/MG). Hdyž hrajetej Valerie a Wilhemina w małej žurli Budyskeho Dźiwadła na hrodźe, dyrbja wšitcy druzy změrom być. Katka Pöpelec, kotraž z dźěćimi Žylowskeho horta we wobłuku Dnjow serbskeho dźěćaceho dźiwadła na jich kruchu „Ptaškowa swajźba“ dźěła, na to kedźbuje. Na jewišću so delnjoserbsce hraje, hdyž pak Pöpelec přikazy dawa, wona to w němskej rěči čini. To zaleži na snadnym rěčnym niwowje dźěći, kaž mi přeradźi. „Zakładne znajomosće drje dźěći maja a wěste wěcy tež rozumja. Na kóždy pad pak so wone jara prócuja“, Katka Pöpelec doda.

Wostrózbnjaca realita

pjatk, 12. meje 2023 spisane wot:
Dny serbskeho dźěćaceho dźiwadła. Lětdźesatki dołho hižo zaběraja so šulerki a šulerjo we wobłuku tutych dnjow ze swojimi dźiwadźelniskimi kmanosćemi. Samozrozumliwje serbsce, abo? Zaso raz so, kaž w Serbach často, narok a woprawdźitosć njekryjetej. Hraja drje dźěći serbsce, dadźa-li pak so jim pokiwy, abo rěča-li woni mjez sobu, činja to awtomatisce němsce. A tu njeda so ani wjace wulki rozdźěl mjez maćernorěčnymi a 2plus dźěćimi spóznać. Serbšćina, tak so zda, je rěč, kotruž rěča dźěći jenož hišće, hdyž to dyrbja abo hdyž so aktiwnje z nimi serbuje. Je to symptom smjertneje chorosće serbšćiny? Njedyrbje-li rěčne rumy kaž dźiwadło abo rjadowniski cyłk konsekwentne serbske habitaty skićeć? Snano měli jako ­serbska ludnosć swójski poćah k rěči konsekwentnje znowa pohódnoćić, zo by so wšěm atraktiwny serbski rěčny wobswět skićił. Hewak drje změja zamołwići ćeže, hač do kónc lětstotka 100 000 serbšćinarjow namakać. Maximilian Gruber

Šěsć temow za dalše wuwiće

srjeda, 10. meje 2023 spisane wot:

Serbskosć města Wojerecy ma w přichodźe bóle widźomna być

Wojerecy (SN). Wot wšeho spočatka bě jasne, zo njemóža zamołwići z Wojerowskeho měšćanskeho zarjadnistwa w běhu jednoho lěta wšitke dotal njerozrisane problemy rjadować. Na to je tamniši měšćanosta Mirko Pink na spočatku 2. kubłanskeje konferency, kotraž bě so 2. meje we Łužiskej hali wotměła, skedźbnił. Lětsa bě mjenje politiskeje prominency na fachowu wuměnu pod hesłom „Kubłanje jako motor za rozrost a změnu“ přichwatało, hač loni na premjerne zarjadowanje. To pak akceptancu a wuspěch na žane wašnje njepomjeńši. Nawopak: wšako běchu předewšěm kubłacy a wuknjacy, zamołwići za kubłanje kaž institucije, zarjadnišća a nošerjo kubłanskich, socialnych a kulturelnych zarjadnišćow, cyle jednorje ći, na kotrychž so wobsahi konferency měrja, přichwatali. Tež předewzaćeljo su so na wuradźowanju wobdźělili. Wobsahi rozmyslowanjow zamołwitych pola města Wojerecy je Mirko Pink spočatnje zwobraznił.

Eksperimenty z rěčnym pozadkom

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:

Diana Mejnowa je wot spočatka apryla sobudźěłaćerka Radworskeje staršiskeje iniciatiwy a ma so wo projekt EksperiMINT starać. Tam dźe wo to, dźěćom wědu wokoło MINT-předmjetow po­srědkować. Hłowny zaměr projekta je, dźěćom z rozdźělnymi rěčnymi ­znajomosćemi serbšćinu zbližić a tak nowy rěčny rum wutworić. Bianka ­Šeferowa je z nowej přistajenej rěčała.

Kak je k tomu dóšło, zo sće nětko sobudźěłaćerka iniciatiwy?

D. Mejnowa: Sym wukubłana floristka, a přirodowědne aspekty wučinjeja wěsty dźěl tohole powołanja, štož móžu zajimcam sposrědkować. Hižo wjacekróć poskićach we wobłuku campusa EksperiMINT zarjadowanja za paslenje. Mam projekt za zajimawy. Z toho móhło w Radworju něšto jónkrótneho nastać. Hač do kónca lěta 2026 je financowanje najprjedy raz zaručene. Projekt spěchuje Załožba za serbski lud ze srědkow zwjazkoweho ministerstwa za nutřkowne a domiznu na zakładźe wobzamknjenja zwjazkoweho sejma.

Kajke běchu prěnje kročele wašeho dźěła?

Kikanukl rěči nětk tež serbsce

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:
16 dźěći předšulskeje skupiny Budyskeje serbskeje pěstowarnje dožiwi dźensa w rumnosćach Serbskeho rozhłosa premjeru serbsce synchronizowanych filmow „Kikanukla“. Na iniciatiwu sćelaka KIKA staraštaj so w ramiku projekta „Lucija“ Serbskeho šulskeho towarstwa Michał Cyž a Božena Braumanowa wo synchronizaciju 20 krótkich sekwencow. Kooperaciska partnerka bě redaktorka Serbskeho rozhłosa Andrea Chěžcyna (nalěwo). Swój hłós darichu třom protagonistam serijala po přełožku Lubiny ­Hajduk-Veljkovićoweje Hanka Rjelcyna (srjedźa), Tobias Sachsa (naprawo) a Jadwiga Brězanec. Přistupne su filmčki přez internet. Foto: Maćij Bulank

Rektorka mjelči, zarjad pruwuje

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:

Bórkowy (SN/mb). Nawodnica zakładneje a wyšeje šule „Mina Witkojc“ Bórkowy Manuela Śichanowa je na pisomne naprašowanje našeho wječornika zdźěliła, zo za naprašowanja a rozmołwy k dispoziciji njesteji. Mamy so na šulski zarjad wobroćić, kiž pak zašły tydźeń na pisomne naprašowanje tohorunja wotmołwił njeje. Anonymnemu listej wučerjow wo prawicarskim psychoteroru na šuli (SN su rozprawjeli), pozdatnje wot rektorki tolerowanym, su so mjeztym šulerjo ze spisom přizamkli a wobkrućili, zo su neonacije wotpowědnje wustupowali. Wučerjow-wotpósłarjow prěnjeho lista wšelake braniborske medije znaja.

Jenož časopisej „Zeit“ je rektorka tydźenja skrótka prajiła, zo je wumjetowanjow dla zludana, dokelž wěrnosći njewotpowěduja. Tola mjeztym medijam wotmołwy wotpokazuje. Po wuprajenjach kubłanskeho ministerstwa zarjad naležnosć tuchwilu pruwuje, tež móžne disciplinariske konsekwency. Něhdyši wučer šule Uwe Gutschmidt widźi móžne „přeńdźenje přećiwo winowatosćam zastojnstwa“, wšako by nawodnica zarjad sčasom informować dyrbjała.

Česćownosć budźić

štwórtk, 27. apryla 2023 spisane wot:

Dźěći Wojerowskeho kubłanišća su swoje prěnje narodne drasty dóstali

Wojerecy (AK/SN). Wjesele su šulerki Aileen Nevoigtec, Lisbeth Pötzschec a Paula Mjetašec zhromadnje z kubłarkami horta Wojerowskeje zakładneje šule „Handrij Zejler“ zawčerawšim wopyt z Worklec wočakowali. Petra Kupcyna měješe jim šěsć serbskich katolskich swjedźenskich drastow za holcy přepo­dać. Připołdnju je Kirsten Böhme z Wjacsławkec drastoweho domu potom serbske ewangelske Wojerowske drasty přinjesła. „Tole su prěnje narodne drasty ­za hort, kotrež dźensa dóstawamy“, ­wuswětli nawodnica horta w nošerstwje CSB Nadine Wojtkowiak. Cyłkownje 210 dźěći do horta chodźi.

Choćebuz (SN/mb). Uwe Gutschmidt, něhdyši wučer w Bórkowach, je na busowym zastanišću w telewizijnym přinošku sćelaka RBB spóznał, zo dźe wo tamnišu šulu „Mina Witkojc“. Wučerjo tutoho – we wusyłanju njemjenowaneho – kubłanišća su anonymnje medije w Braniborskej informowali, kak skupina prawicarsko­-ekstremistisce nastajenych młodostnych a jich „sobuběharjow“ z psychiskej a fyziskej namocu, nacistiskimi hrónčkami a ze znamjenjemi, kotrež so přećiwo wustawje měrja, žiwjenje na šuli wobćežuja (SN rozprawjachu). Woni twjerdźa, zo je kolegij wučerjow njepřezjedny w tym, kak měli reagować.

Šulerjo w přirodźe so angažowali

štwórtk, 27. apryla 2023 spisane wot:

Jako jenička serbskorěčna projektna ­šula UNESCO so Ralbičanska wyša šula we wšelakich wobłukach angažuje. ­Jedyn tajki je přiroda. Tele dny dźěłachu šulerjo blisko Ralbic w tamnišim ­farskim lěsu.

Pruwowansku sezonu „wotewrjeli“

srjeda, 26. apryla 2023 spisane wot:
Na Serbskim gymnaziju Budyšin zahajichu so dźensa pisomne maturitne pruwowanja. Pruwowancy předmjetow serbšćina a němčina „wotewrichu“ pruwowansku sezonu. Hižo wčera pisachu sakscy šulerki a šulerjo pruwowanja w nabožinje. Hišće hač do 12. meje złoža sakscy šulerjo 12. lětnikow swoje pisomne pruwowanja. Po tym přizamknu so ertne pruwowanja. Na realnych šulach swobodneho stata započinaja pruwowanja 15. meje wone traja lětsa hač do 25. meje. Gymnaziasća woswjeća swoje wobstate pruwowanja 1. julija na maturitnym balu w Chróšćan „Jednoće“. Foto: Maćij Bulank

Serbska debata

nowostki LND