Bě minjene 25 lět w němsko-ruskich stawiznach woprawdźe jenički wulki zmylk? Přednošk Iriny Šerbakoweje w Budyskej tachantskej cyrkwi je mnohich bjezradnych a wohańbjenych zawostajił. Smy so wšitcy hromadźe takle mylili?
Dopominam so hišće derje na wustup młodeho a poměrnje njeznateho prezidenta Wladimira Putina w zwjazkowym sejmje w Berlinje w lěće 2000. W dobrej němčinje podawaše wón Němskej ruku přećelstwa, najebać wšo, štož je Němska ludam Sowjetskeho zwjazka we wójnje načiniła. Njebě dobre hospodarske wuwiće zapadneje Europy minjenych lětdźesatkow tež wuslědk dobrych poćahow z Ruskej, kotraž nas spušćomnje z wolijom a płunom zastarowaše? Tole wšitko jako „Judašowu mzdu“ wothódnoćić, z kotrejž je sej Putin přihłosowanje zapada za swoju diktatorisku politiku kupił, njewotpowěduje historiskej wěrnosći. A zo dyrbimy so za to zhromadnje zamołwić, njedam sej napowědać. Marko Wjeńka
Drježdźany (dpa/SN). Afriska swinjaca mrětwa (ASP) je w dalokej měrje přewinjena. Tuchwilu njeje w swobodnym staće ani jenički aktiwny pad, socialne ministerstwo zdźěli. Posledni pad mrětwy bě so před dobrym lětom jewił. Zawrjene pasma, kotrež jenož hišće w Budyskim a Zhorjelskim wokrjesu eksistuja, chcedźa nětko postupnje pomjeńšić.
Po informacijach ministerstwa su po wudyrjenju mrětwy w oktobru 2020 cyłkownje 2 398 z wirusom ASP natyknjenych a zahinjenych dźiwich swini našli. Za bój přećiwo mrětwje je swobodny stat něhdźe 54 milionow eurow nałožował. Z toho su 30 milionow eurow za nastajenje a wottwar 850 kilometrow dołhich škitnych płotow wudali.
Afriska swinjaca mrětwa je wirusowa infekcija, kotraž jenož swinje potrjechi. Wona je njehojomna a kónči so w nimale wšěch padach smjertnje. Swinje, kiž su chorosć přewinyli, njejsu přećiwo wirusej imune, ale móža so znowa natyknyć. Dotal njeeksistuje žadyn srědk, z kotrymž móhli swinje šćěpić. Chorosć rozšěrja so přez direktny kontakt skoćećow abo přez kontaminowane wěcy a picu.
Drježdźany/Taipeh (dpa/SN). Sakski hospodarski minister Dirk Panter je so na rozmołwy ze zastupnikami industrije połwodźakow do Taiwana podał. W stolicy Taipeh chce politikar SPD mjez druhim hoberski koncern połwodźakow Foxconn wopytać, hospodarske ministerstwo zdźěla. Předewzaće produkuje na přikład nastroje za koncern Apple. Na dźensa so zahajacych wikach połwodźakow Semicon chcyše Panter němski pawiljon wotewrěć a při wječeri z taiwanskimi předewzaćelemi wo móžnych inwesticijach w Sakskej rěčeć.
Na fachowych wikach su tež firmy ze Sakskeje zastupjene. W zwisku ze zasydlenjom taiwanskeho zhotowjerja chipow TSMC w Drježdźanach nadźija so Panter rozmacha za rozmołwy wo dalšich inwesticijach. Twarnišćo TSMC je tuchwilu najwjetše w Němskej. „Wiki Semicon w Taiwanje su perfektne jewišćo, na kotrymž móžemy rólu Sakskeje jako wodźace městno industrije połwodźakow a z tym zwjazane šansy za druhe předewzaća podšmórnyć“, Panter rjekny. Fachowe wiki wotměwaja so 30. króć. Na nich prezentuje so 1 200 předewzaćow ze 56 krajow.
Sportowe awto Formule 2 su policisća na normalnej dróze w Čěskej zadźerželi. Druzy šoferojo běchu zastojnikow informowali, zo je tajke awto po puću. Na to přijědźechu policisća z wjacorymi wozami a helikopterom. 51lětny šofer nochcyše so wuprajić. Alkohol a drogi njejsu zwěsćili. Policija je hižo wjele lět podarmo za awtom pytała, wo kotrymž stajnje zaso w interneće rozprawjeja. Wóz ma 600 PS a je hač do 300 km/h spěšny. Šofer dyrbi z wysokej pokutu a zakazom jězdźenja ličić.
Młody łós (Elch) je na swojim pućowanju na wuchodźe Awstriskeje jednu z najwažnišich železniskich čarow kraja wjacore hodźiny blokował. Kolije zwjazuja Wien ze zapadnej Awstriskej, Němskej a zapadnej Europu. Jako „Emil“ znate zwěrjo steješe pola St. Pöltena na kolijach a so njehibny, jako železnica přijědźe. Mała lokomotiwa Emila z kolijow storči.
Nürnberg (dpa/SN). 25 lět po prěnim mordarstwje neonacistiskeje skupiny NSU žada sej dźowka prěnjeho wopora Envera Şimşeka, zo zasudźenu prawicarsku teroristku Beatu Zschäpe z programa cofnjencow z neonacistiskeje sceny šmórnu. „Wona měješe dosć chwile, wšo wujasnić a so wuprajić“, rjekny Semiya Şimşek. Žona je zhromadnje z dalšimi woporami NSU peticiju přećiwo přiwzaću Zschäpe do programa zahajiła. Jeje nan bě 9. septembra 2000 prěni wopor NSU.
Trump: „Wójnske ministerstwo“
Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump chce zakitowanski resort na „wójnske ministerstwo“ přemjenować. Republikan chcyše dźensa wotpowědny wukaz podpisać, w Běłym domje zdźělichu. Zakitowanski minister Pete Hegseth zdźěli, zo chcyli USA tak „wojerski etos“ kraja wožiwić a njepřećelow wottrašić. Pomjenowanje „wójnske ministerstwo“ su USA do Druheje swětoweje wójny wužiwali. Po wójnje nasta z toho zakitowanske ministerstwo.
Israel hižo dźěl Gazy kontroluje
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy etat za tute lěto steji. Po poslednich změnach je etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma wčera wječor etat z cyłkownymi wudawkami 502,5 miliardow eurow a nowymi kreditami we wobjimje 82 miliardow eurow wobzamknył. K tomu přińdu kredity z wurjadneho fondsa za zwjazkowu woboru. Tak so na kóncu cyłkownje wjace hač 140 miliardow eurow nowych kreditow nakopi.
W posedźenskim tydźenju wot 16. do 19. septembra zwjazkowy sejm doskónčnje wo etaće rozsudźi. Dočasnych wólbow zwjazkoweho sejma a koaliciskich jednanjow dla dźěłaja ministerstwa wot spočatka lěta jenož z nachwilnymi etatami. Tole jich móžnosće skutkowanja a inwesticijow jasnje wobmjezuje.
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) so róle Europy w swěće dla starosći. „Štož mje zaběra a starosći je fakt, zo njehrajemy jako Europjenjo na swěće rólu, kotruž bychmy poprawom hrać dyrbjeli, zo bychmy swoje zajimy w dosahacej měrje zakitowali“, rjekny Merz jako předsyda CDU w rozmołwje ze stronskim sćelakom CDU.TV, kotruž chcychu w běhu dnja wozjewić.
Jako přikład mjenowaše wón diplomatiju w zwisku z Ukrainu. „Njejsmy wokomiknje kmani, dosć ćišća na Putina wukonjeć, zo by tutu wójnu skónčił“, Merz rjekny. „Smy na pomoc USA pokazani.“ Runočasnje nawjazuja kraje kaž China, Indiska a Brazilska nowe partnerstwa z Ruskej, Merz doda.
Pozitiwnje kancler hódnoći, zo je Europa nowu zhromadnosć wuwiła. „To je zasłužba němskeho zwjazkoweho knježerstwa a w tym padźe tež němskeho zwjazkoweho kanclera.“