To a tamne (17.07.25)

štwórtk, 17. julija 2025 spisane wot:

Wulki woheń je hłowne jewišćo najwjetšeho festiwala elektroniskeje hudźby w belgiskim Boomje krótko do jutřišeho zahajenja chětro wobškodźił. Organizatorojo chcedźa festiwal Tomorrowland najebać to kaž planowane přichodny kónc tydźenja přewjesć. Wočakuja 400 000 wopytowarjow z 200 krajow. Cyłkownje planuja wjace hač 600 wustupow skupin na wjacorych jewišćach. Wohnjowa wobora měni, zo bě lochkomyslnosć při wobchadźenju z pyrotechniku přičina wohenja.

Jako rjemjeslnikaj zdrasćenaj paduchaj staj staršeju mandźelskeju w Berlinje-Steglitzu wobkradnyłoj. Njeznataj twjerdźeštaj, zo dyrbitaj syć pitneje wody pruwować, dokelž je so w susodstwje roła puknyła. Jako mandźelskaj po woli „rjemjeslnikow“ wodu w kuchni wobkedźbowaštaj, paduchaj bydlenje přeborkaštaj a pjenjezy a debjenki kradnještaj.

Rjane mušle, mjechki bruny pěsk a tamne drohoćinki su rjane dopomnjenki, kotrež mnozy dowolnikarjo rady sobu do domizny bjeru. Tola to njeje wšudźe dowolene – w kóždym kraju maja wosebite prawidła. Na to skedźbni centrum za informacije zawěsćenje R+V.

Dr. Měrćin Wałda poda swoje mysle wo tym, zo so Serbja politisce w dalokej měrje njewobkedźbuja

Při wosebitych swjatočnosćach so Serbja z wulkej widźomnosću pokazuja. Medije rozprawjeja wo křižerjach, procesionach a pisanych festiwalach. Šikowane drasty, pyšne swjedźenske ćahi abo imponowace reje wubudźeja přećelne spodobanje tež zwonka Serbow. Runje tuta wobdźiwana widźomnosć skutkuje kaž šlewjer, kotryž wěstu njepřijomnu wěrnosć zakrywa: Politisce wostanu Serbja w dalokej měrje njewobkedźbowani.

Hordosć na tradicije abo swjedźenje je na jednej stronje wuraz žiwjenskeje wole a zhromadneje zabawy. Tuž bě zašły Mjezynarodny folklorny festiwal dobry dopokaz wjesołeje multikulturelneje zhromadnosće a mjezsobneho dorozumjenja, nic jenož mjez Němcami a Serbami, ale mjez najwšelakorišimi ludami swěta.

Wojwodina Braniborskej z přikładom?

srjeda, 16. julija 2025 spisane wot:

Podstupim (SN/mb). W parlamenće awtonomneje prowincy Serbiskeje, Wojwodiny, je z wašnjom, zo w šěsć rěčach wuradźuja: serbisce, madźarsce, słowaksce, chorwatsce, rumunsce a rusinsce. Štož je čłon Rady za naležnosće Serbow Braniborskeje, Měto Nowak, na wčerawšim posedźenju gremija wo swojich nazhonjenjach składnostnje njedawneho FUEN-foruma europskich mjeńšinowych regionach w Nowym Sadźe powědał, běše zajimawy impuls za tudyše poměry: Zo kraj z wjele mjenje resursami hač Němska hladajo na rěče standard zdokonja, kotryž na přikład Braniborsku pře­trjechi. Tule je drje serbšćina w krajnej wustawje zakótwjena, ale zo něchtó w Podstupimskim krajnym sejmje serbuje, njeje praktisce předwidźane. Přihladowar móhł hišće přispomnić: Tež posedźenja serbskeje rady, kotrež na zakładźe jednanskeho porjada krajneho sejma na parlamentariskim dźěle sobu skutkuje, wotměwaja so 99,9 procentowsce němsce. Jenož witanje, rozžohnowanje a hdys a hdys někotre přećelne sady so serbsce jewja, přiwšěm pak swěru na to dźiwaja, zo kóžde słowčko hnydom němsce wo­spjetuja.

Kandidatka SPD dale nastupi

srjeda, 16. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Wot SPD nastajena fachowča za statne prawo Frauke Brosius-Gersdorf chce najebać kritiku CDU/CSU dale za Zwjazkowe wustawowe sudnistwo kandidować. Jeli pak sudnistwu diskusije dla škoda hrozy, by wona kandidaturu cofnyła. To rjekny juristka znajmjeńša we wusyłanju ZDF „Markus Lanz“. Pjatk běchu wu­zwolenje sudnicy krótkodobnje z dnjoweho porjada zwjazkoweho sejma wzali, po tym zo bě frakcija CDU/CSU wobmyslenja zapodała.

Ruska Ukrainu nadběhuje

Charkiw (dpa/SN). Najebać ultimatum, kotryž je prezident USA Donald Trump ruskemu prezidentej Wladimirej Putinej stajił, nadběhuje Ruska Ukrainu dale ze wšej mocu. W Charkiwskej kónčinje staj při tym znajmjeńša ciwilistaj žiwjenje přisadźiłoj. We wulkoměsće Krywyj Rih je po ruskim nadpadźe milina wupadnyła. Trump bě Putinje ultimatum 50 dnjow za nowe jednanja wo měr stajił. Hewak chce wón dalše wikowanske sankcije přećiwo Ruskej wukazać.

China sankcije zaso zběhnje

Při sylnym hrimanju je wichor w Lipsku dźěle třěchi na dróhu ćisnył. Třěšny papjerc wobškodźeše wjacore awta. Wohnjowi wobornicy a sobudźěłaćerjo techniskeho pomocneho skutka powalene štomy a wotłamane hałzy zrumowachu. Njewjedrowa fronta ćehnješe dźensa dale do směra na wuchodnu Saksku. Foto: dpa/Erik-Holm Langho

Kijew (dpa/SN). Ukraina je zdźeržliwje na připowědźenje prezidenta USA Donalda Trumpa reagowała. Wón je wozjewił, zo chce Ukrainje zaso masiwnje brónje přewostajić a ćišć na Rusku zwyšić. „Wutrobny dźak za zwólniwosć, Ukrainu dale podpěrować. Njech tak morjenje skónčimy a sprawny měr docpějemy“, piše ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj po telefonaće z Trumpom na swojej internetnej stronje. Do toho bě Trump připowědźił, zo budźe Europje brónje USA předać. Potom móhli je dale do Ukrainje słać.

W Moskwje maja brónjowy deal Trumpa za dopokaz, zo njezajimuje so zapad za měr w Ukrainje. Moskwa bě stajnje rjekła, zo je kónc dodawanja zapadnych brónjow Ukrainje zakład za měrowe jednanja.

Knježerstwo spokojom

srjeda, 16. julija 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe wustawowe sudnistwo je skóržbu přećiwo zasadźenju wobrónjenych trutow z USA z wojerskeho zepěranišća Ramstein w Pfalcy wotpokazało. Zwjazkowe knježerstwo měni, zo je sudnistwo dotalne stejišćo knježerstwa wobkrućiło. Zdobom je sudnistwo wopodstatniło, zo ma Berlin hladajo na winowatosć zachowanja prawa ludow ze stron třećich statow wěste swobody, rěčnica knježerstwa zdźěli. Sudnistwo měni, zo je Němska drje powšitkownje zamołwita za zachowanje čłowjeskich prawow, nic jenož w tu-, ale tež we wukraju. Konkretna winowatosć pak z toho njewurosće. Skoržiłoj běštaj Jemenjanaj, kotrajž běštaj 2012 při nadpadźe trutow USA wjacorych swójbnych zhubiłoj.

Słowakska sankcije EU blokuje

srjeda, 16. julija 2025 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Wonkowni ministrojo čłonskich krajow Europskeje unije njejsu so na nowy paket sankcijow přećiwo Ruskej dojednali. Po wuradźowanjach w Brüsselu je społnomócnjena EU za wonkowne naležnosće Kaja Kallas zrudźena, zo njeje so zhromadny rozsud zešlachćił. Dźensa chcychu dale wuradźować a so snano rozsudźić.

Kallas kritizowaše na nowinarskej konferency wosebje Słowaksku jeje blokady dla. Kraj žada sej zarunanje za straty, kotrež nastanu, jeli EU import ruskeho zemskeho płuna woprawdźe skónči. Słowakska je při zastaranju hospodarstwa a swojich wobydlerjow na ruski zemski płun wusměrjena.

Kallas rjekny, zo je Europska komisija wšitke žadanja Słowakskeje spjelniła. Słowakski ministerski prezident Robert Fico ma dotalne připrajenja EU porno tomu za njedosahace.

Nimo Słowakskeje ma tež Malta wobmyslenja naprawow dla, z kotrymiž chce EU dochody Ruskeje z předawanja wolija znižić. Kraj wobsedźi tójšto tankowcow, kotrež wolij transportuja. Łódźe móhli potom prózdne stejo wostać.

Po ćernjojtych pućach

srjeda, 16. julija 2025 spisane wot:
Kaž błysk z módrych njebjes dóńdźe powěsć wo zazběhu produkcije noweho, mjenje abo bóle serbskeho hrajneho filma w redakcijach medijow Łužicy. Byrnjež so „jenož“ wo takrjec studijny projekt jednało, runja so ambicije na přikład wotpohladej syće Łužycafilm a labela Lusatiafilm, mjenujcy produkcija wječory pjelnjacych paskow w regionje z akterami wottud a prezentowanje tutych na wulkej płachće. Zo tomu Filmowa akademija w Zhorjelcu polěkuje je runje tak kedźbyhódne kaž dopóznaće, zo móžeš tendencielnje najdróšu formu wuměłstwa tež bjez institucionalneho spěchowanja zwoprawdźeć. Njech žněje „Nykus“ znajmjeńša tak dobry wothłós kaž epizodowy film „Ein Feuerwerk für die Kleinstadt“, kotryž bu pod po­dobnymi wuměnjenjemi realizowany. Na kóždy pad dopokaza planowany mystery-thriller, zo je angažement, kotremuž dźensa „intrinsiska motiwacija“ rěkaja, najwažniši faktor w kreatiwnym hospo­darstwje. Bosćan Nawka

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND