Někotre městna hišće swobodne
Rěčny centrum WITAJ přihotuje za jutrowny tydźeń mjeztym třeći ferialny kurs za dźěći. Milenka Rječcyna je so z projektowej sobudźěłaćerku Michaelu Hrjehorjowej rozmołwjała.
Z kotreje přičiny tajki prózdninski kurs wospjet přewjedujeće?
M. Hrjehorjowa: Kurs za serbske dźěći, kotrež zwonka Łužicy bydla a tam zwjetša jenož doma serbsce rěča, ma dobry wothłós. Mnozy starši so pola nas hižo sčasom naprašuja, hač a hdy dalši kurs planujemy. Přeja sej za swoje dźěći tajki poskitk, dokelž twori tón přidatny rěčny rum. Dźěći móža swoje zamóžnosće nałožować, čitać a pisać zwučować a zabawne dny dožiwić. Nimo toho zeznawaja nowych přećelow.
Na koho je kurs wusměrjeny?
M. Hrjehorjowa: Witamy zajimcow 1. do 6. lětnika. Mjez lětsa přizjewjenymi su dźěći, kotrež budu wospjet pódla. Wjacore su z Drježdźan. Někotre jednotliwe swobodne městna pak hišće mamy. Zajimcy móža so rady w rěčnym centrumje přizjewić.
Štó so wo holcy a hólcow stara?
Ćisnu korčmarjo wótku do žita?
Po tym zo su Pawlikecy w Trjebinje swój hosćenc „Kostanijowy dwór“ lětsa na přeco začinili, budźetej pječa tež hosćencaj blisko Kulowa bórze prózdnej stać. Nuznje pytaja w klóštrje Marijinej hwězdźe noweho wobhospodarjerja „Klóšterskeje stwički“, po tym zo su tam bywši korčmarjecy hižo před měsacami wótku do žita ćisnyli. Tu kaž tam njeje naslědnikow. A kak dyrbi dale hić? Z kóždej zawrjenej korčmu dźě zhubi so čwak wjesneje identity, a komuna dyrbi tomu po zdaću bjezmócna přihladować.
Planuja serbski swjedźeń w měsće
We wobłuku lětušeho Wojerowskeho Staroměšćanskeho bulwara wotměje so prěni raz dźeń ze serbskej kulturu, rjemjesłom a jewišćowym programom. Silke Richter je so ze społnomócnjenej za serbske naležnosće města Gabrielu Linakowej rozmołwjała.
Knjeni Linakowa, bě serbska kultura dotal na Staroměšćanskich bulwarach Wojerec přemało zastupjena?
G. Linakowa: Tak njebych to rjekła. Rozumju koncept staroměšćanskeho bulwara tak, zo móža so wšitcy ze swojimi idejemi na cityjowy management wobroćić, tež serbscy akterojo. Loni sym so za to zasadźała, zo bychu móžnosće k posydnjenju za čas tři měsacy trajaceho bulwara tež serbsce popisane byli. Minjene lěta bě naša kultura z małymi jewišćowymi programami na staroměšćanskich swjedźenjach zastupjena. Problem bě, zo so někotre serbske kulturne skupiny wobdźělić njemóžachu, dokelž je swjedźeń na prěni kónc tydźenja w juniju kruće postajeny. Samsny kónc tydźenja so tež tradicionalne zarjadowanja w regionje wotměwaja.
Štó měješe ideju za serbski swjedźeń we wobłuku bulwara?
Ludźi škitać
Choćebuz (SN/BŠe). Iniciatiwje „Strukturnu změnu nětko“, „Wšitke wsy wostajić“ a Choćebuska wobswětowa skupina chcedźa tydźeń po jutrach lěsne pućowanje do Wochožanskeje brunicoweje jamy přewjesć. Ze symboliskej čerwjenej liniju sej zastupjerjo žadaja, zo dyrbi jama dosć wotstawka k wokolnym wjeskam měć. Wobydlerjo jara pod wuskutkami ćerpja a maja prawo na žiwjenjahódne wobstejnosće. Na lěsnej ležownosći, kotruž Choćebuska wobswětowa skupina wotnaja, porěča potrjecheni k wobdźělnikam pućowanja. Přeprosyli su sej Michaela Zobela z Hambachskeho lěsa, kiž je so hižo wjac hač 70 króć z kritikarjemi brunicy po porynskim rewěrje wuchodźował.
Bjez žony žadyn muž był njeby
Wóń zwarjeneho kofeja stupa mi do nosa, a na blidźe steji waza z pisanym kwěćelom. Někotryžkuli so snano praša, čehodla redaktorka SN hižo nětko na dźeń maćerje skedźbnja. Ručež pak dodam, zo přeproša rozhłós na politiske zarjadowanje – da je nětko spočatk měrca jasne, zo dźe skerje wo Mjezynarodny dźeń žonow, kotryž njedźelu zaso po cyłym swěće swjećimy.
Něhdy smy tón dźeń jako kolektiw zhromadnje snědali. Naposkać mějachmy sej narěč šefowki, a do toho měješe kóžde lěto druha kolegina sćěnowinu na temu „dźeń žonow“ přihotować. Wobhladał sej sćěnowinu lědma štó je, a narěč ...
Po towaršnostnym přewróće tele politisce winowatostne česćowanje přesta. Wjele bóle wěnuja kolegojo kolegowkam słowo z tym, zo dźeń naspomnja, zwjetša wšak ze žortom na hubje. Mi je to dopokaz, zo wědźa, što na swojich kolegowkach-žonach maja. To pak je jeničce jedna stronka medalje. Tež dźensa mam za trěbne na to skedźbnić, zo je swět dale wot muži dominowany.
Nowe durjeza basnjenje wotewrěła
Druhi raz wotmě so minjenu sobotu literarna dźěłarnička za pisacy dorost. W srjedźišću stejachu tónraz basnje. Cordula Ratajczakowa je so ze spisowaćelku Lubinu Hajduk-Veljkovićowej rozmołwjała, kotraž je dźěłarničku hromadźe z mandźelskim Dušanom nawjedowała.
Dajće nam dohlad do dźěłarnički – kajka wona bě?
L. Hajduk-Veljkovićowa: Zajim bě tónraz jara wulki. Na kóncu pak běše derje, zo njejsu tola wšitcy přińć móhli, tak móžachmy so intensiwnje a hłuboko z jednotliwymi zapodatymi tekstami rozestajeć. Kruh wobdźělnicow sahaše wot cyle młodeje započatkarki hač k hižo nazhonićišim awtorkam. To je so na temach pokazało, ale tež na tym, što bě je na tekstach wosebje narěčało. Runje rozdźělne zhladowanje na swět a žiwjenje bě něšto wosebite.
Baseń – to klinči kaž jara wosobinska, intimna maćizna – njeje to ćežko w skupinje na basnjach dźěłać kaž na twarnišću?
Kak dale ze serbskej modu?
Zajutřišim skónči so wustajeńca SORBIAN STREET STYLE, a tón abo tamny so praša: Što ha nětk z ideje serbskeje mody budźe? Hižo k II. festiwalej serbskeje kultury 1968 wuwiwachu designerojo Němskeho modoweho instituta w Berlinje šaty z elementami serbskeje drasty. Přesadźił pak so nowy design njeje, byrnjež so tež dźensa ludźom spodobał. Faluje nam dołhi dych za serbsku modu?
Zhromadnje jubilej swjećić
W Chróšćanskej „Jednoće“ wotměje so njedźelu, 1. měrca, 10. swójbna schadźowanka župy „Michał Hórnik“ Kamjenc a Rěčneho centruma WITAJ Budyšin. Milenka Rječcyna je so z projektowej koordinatorku RCW Michaelu Hrjehorjowej rozmołwjała.
Čehodla móža so zajimcy stajnje znowa na swójbnu schadźowanku wjeselić?
M. Hrjehorjowa: Reakcije wopytowarjow na dotalnych zarjadowanjach běchu jara dobre. Mamy zaćišć, zo maja swójby tón dźeń wulke wjeselo. Mnozy so hižo dočasnje za terminom schadźowanki prašeja. Wosebje dźěći so wjesela, ale tež staršim je wona dobra składnosć so zetkać a rozmołwjeć.
Štó su waši partnerojo?
M. Hrjehorjowa: Wot wšeho spočatka je Serbski ludowy ansambl pódla. Mjez druhim witachmy wjackróć tamnišu rejwansku skupinu Łužičanka a hudźbnikow orchestra. Lětsa předstaja ansamblowcy wurězki z programa „Maks a Moric“. Dalši kruty partner je Němsko-Serbske ludowe dźiwadło runje tak kaž kóžde lěto Budyske studijo Sakskeho wukubłanskeho a wupruwowanskeho kanala. Woblubowane je tež knižne blido Ludoweho nakładnistwa Domowina.
Stat winowatosć njespjelnja
Njedawno buchu znowa serbscy młodostni nadpadnjeni. Janek Wowčer je so z prawiznikom Hajkom Kozelom rozmołwjał a so jeho mjez druhim prašał, što móža škodowani hišće na městnje njeskutka činić a policiji přizjewić.
Kak hódnoćiće, zo je znowa k nadpadam na serbskich młodostnych dóšło?
H. Kozel: To njezadźiwa. Wšako bu w minjenych třiceći lětach jeno snadny dźěl skućićelow antiserbskich njeskutkow zwěsćeny. Ani jedyn z nich njebu, kaž so dopominam, k jastwu zasudźeny. Njemóžu při najlěpšej woli spóznać, zo stat jich wottraša, skerje hórje. Ze zwjazkowym kaž tež sakskim krajnym prawom je winowatosć stata, serbski lud škitać, normowana. Tón pak swoju winowatosć njespjelnja. Tak maja běžnje jewjace so antiserbske njeskutki nimale wěstu logiku.
Na Wašu iniciatiwu chcychu w Sakskej kategoriju njeskutkow na Serbow zawjesć. Je so to stało a su tam tajke zapisane?
Hida njerozeznawa
Mordarstwo w Hanauwje bě šok. Skućićel bě wočiwidnje psychisce chory a čuješe so přesćěhany wot ćmowych mocow. Tak jednorje pak njemóžemy njeskutk wotbyć. Hakle tydźeń do toho bu skupina wotkryta, kotraž chcyše z namocu přećiwo ćěkancam a muslimam byrgarsku wójnu zahajić a statny porjad přewinyć. Loni zamordowaštaj skućićelej z podobneje motiwacije hessenskeho politikarja a dweju wobydlerjow w Halle. Tajke njeskutki njenastawaja jeničce z paranoidnych fantazijow. Tež politiska atmosfera, w kotrejž wěste politiske mocy ludźi, kotřiž hinak wupadaja, rěča abo wěrja – potajkim „cuzych“ –, jako wohroženje předstajeja, ma podźěl na tym. Wopory njeběchu „cuzy“, ale su zdźěla čas žiwjenja w měsće bydlili. Što to za nas woznamjenja?
