W běhu něšto dnjow rozsudźili
Poprawom je Serbske šulske towarstwo swoje lětuše rěčne prózdninske lěhwo we Wodowych Hendrichecach koronakrizy dla wotprajiło. Nětko pak je tola přewjedźe. Kak je k tomu dóšło, wo tym je Janek Wowčer z předsydku SŠT Ludmilu Budarjowej rěčał.
Pod kotrymi wuměnjenjemi je nětko k tomu dóšło, zo lěhwo tola budźe?
L. Budarjowa: Spočatk junija njebě wotwidźeć, zo Sakska tak spěšnje tajke zarjadowanja, wězo pod wěstotnymi postajenjemi, dowoli. Riziko natyknjenja bě přewulke, a tak smy lěhwo wotprajili. Dźěći pak, kotrež běchu so hižo před měsacami přizjewili, běchu wězo jara zrudne. W zašłymaj tydźenjomaj so wone přeco zaso naprašowachu, hač njehodźi so lěhwo přiwšěm přewjesć. Wšako je knježerstwo postajenja korony dla zmjechčiło.
Hdy a hdźe rěčne lěhwo wotmějeće?
L. Budarjowa: Wone budźe zaso we Wodowych Hendrichecach, a to wot 21. hač do 29. awgusta, potajkim skrótšene a tydźenjej pozdźišo. Zo bychmy sej storněrowanske wudawki zalutowali, smy so wězo wo městna w samsnym objekće prócowali.
Ćišćanski statok so dale wuwiwa
Stare rjemjesło a burska dźěławosć, serbšćina a wjesne nałožki – wšo to móža hosćo na „Ćišćanskim statoku“ wot lěta 2002 cyle zbliska dožiwić. Poskitki organizuje Kulturne towarstwo Ćisk, kotrež w lěće 1882 wutworjenu a wot 1921 jako štyristronski statok wobstejacu ležownosć wobhospodarja. Čłonojo wuwiwaja wobstajnje nowe ideje za wužiwanje pod pomnikoškitom stejacych rumnosćow. Loni započachu twarjenja rozšěrjeć a galeriju nad hródźu přetwarjeć. Katrin Demczenko je so z městopředsydu towarstwa Hansom Grobu rozmołwjała.
Knježe Groba, kotre dźěła je štó wukonjał? A su towarstwo při tym z někajkeje strony podpěrali?
Ličby a prašenje, kak hašeć
Ličby njełža. Chcemy-li tomule přisłowu wěrić, ja najwjetši problem Němskeje kriminalitu nastupajo cyle jasny. Mjez cyłkownje loni zwěsćenymi 31 472 „politisko-ekstremistisce motiwowanymi deliktami“ přirjaduje zwjazkowy zarjad za škit wustawy dwě třećinje – abo w ličbje: 21 290 – prawicarskemu miljejej. Lěwicarskich njeskutkow bě 6 449, a na bronzowym městnje tuteje nješwarneje lisćiny slěduja – runjež něchtó bubnuj – „njepočinki wěstych krajow“. Nažel wčera předstajena rozprawa wustawoškitarjow njepřeradźa, wo kotre staty konkretnje so jedna.
Přiwšěm je, njeby-li cyłkowna naležnosć na sebi tajka chutna była, wotpowědny kapitl najzajimawši. Wšako hodźi so skoro kaž krimi ze časa zymneje wójny čitać. Často jako najhórje začuwany strach před islamistiskimi złóstnistwami – rozprawa zjima je pod hesłom „nabožna ideologija“ – so w ličbach njewotbłyšćuje: 362 padow so w aktach jewi.
Analogne formaty su wobmjezowane
Předwčerawšim je zapósłanc Zelenych w Němskim zwjazkowym sejmje Stephan Kühn mjez druhim redakciju Serbskich Nowin wopytał. Što bě wotpohlad wopyta serbskich institucijow, a kak zhladuje wón na tuchwilnu sylnu digitalizaciju tež medijow, to chcyše Janek Wowčer wot njeho wědźeć.
Čehodla sće serbske institucije wopytał?
Zhromadnje postupować
Předsydka załožboweje rady Susann Šenkec, předsydka Rady za serbske naležnosće Braniborskeje Kathrin Šwjelina a jeje sakski kolega Marko Suchy, předsyda parlamentariskeje přirady załožby Marko Šiman, załožbowy direktor Jan Budar, zastupowacy jednaćel Domowiny Marcus Końcaŕ a předsyda Domowiny Dawid Statnik su póndźelu w Budyšinje wo přidatnych pjenjezach z fondsa za strukturnu změnu wuradźowali. Janek Wowčer je so z Dawidom Statnikom rozmołwjał.
Čehodla bě póndźelne zetkanje tak wažne?
D. Statnik: Njebě to prěnja tajka rozmołwa, hižo w lěće 2017 smy tajku přewjedli. Přiwšěm bě wona trěbna, dokelž su we wšěch gremijach nowi čłonojo. Zdobom mějach wuradźowanje za wažne wobzamknjenja zakonja w zwjazkowym sejmje dla.
Što běchu ćežišća zetkanja zastupjerjow serbskich gremijow?
Tuńše jězby w prózdninach
Šulerjo a wučomnicy do 20 lět móža so wjeselić. Wobchadnej zwjazkaj Sakskeje poskićatej jim w prózdninach potuńšene jězdźenki. Měrćin Weclich je so wo tym z nowinskim rěčnikom wobchadneho zwjazka Hornje Łobjo (VVO) Christianom Schlemperom rozmołwjał.
Kelko tajki prózdninski tiket płaći ?
Ch. Schlemper: Wot spočatka lětnich prózdnin budźe to 30 eurow. Jězdźenka wostanje potom cyłe šěsć tydźenjow płaćiwa. Budźe to po cyłej Sakskej a cyłym srjedźoněmskim wobchadnym zwjazku (MDV) – hač do Halle abo Altenburga.
Što to konkretnje rěka?
Ch. Schlemper: Młodźi pasažěrojo móža za 68 centow wob dźeń busy, ćahi, tramwajki a přewozy wužiwać. Tak je tiket přihódna alternatiwa za čas, w kotrymž wjele šulerjow měsačnu kartu za puć do šule nima. Za mało pjenjez móža sej tuž prózdninske wulěty planować.
Su hišće dalše poskitki?
„Sambesi“ wostanje dale zawrjeny
Byrnjež hosćenc „Sambesi“ we Wojerowskej coologiskej zahrodźe po powšitkownych postajenjach korony dla zaso wotewrěć móhli, wostanje pak tón najprjedy raz zawrjeny. Silke Richter je so ze šefom restawranta Ralfom Gerstmannom rozmołwjała.
Sće chcył wo swojich dožiwjenjach w afriskim kraju Gambija rozprawjeć. Korony dla pak sće termin přesunył. Přiwšěm sće nětko pjenježne dary do Gambije přepokazał. Kak je k tomu dóšło?
R. Gerstmann: Sym přednošk, kiž měješe w měrcu być, nětko zarjadował. Běše to prěnje zarjadowanje po zawrjenju w měrcu. Postajenjow hygieny dla sym z přihotami dosć zahe započał. Wothłós bě jara dobry. 35 wopytowarjow je 500 eurow dariło, a pjenjezy sym hnydom do Gambije přepokazał. Rady poskićam swój přednošk tež towarstwam, šulskim rjadownjam a dalšim zajimcam.
Za čo sće čas zawrjenja hosćenca wužiwał?
Nowa kwalita zamołwitosće
Połdra lěta po kónčnej rozprawje Komisije za rozrost, strukturnu změnu a dźěło je zwjazkowy sejm dźensa zakoń wo redukowanju a zakónčenju zmilinjenja brunicy kaž tež zakoń wo zesylnjenju struktury za wuhlowe regiony wobzamknył. Prašenje pak je, hač bě zwjazkowe knježerstwo kompromisowe poručenja tak mjenowaneje strukturneje komisije přejara złahodniło abo hač nětko wobzamknjene wobsahi nastupajo škit klimy dosahaja. Kritikarjo su w dźensnišej sejmowej debaće samo „zakoń wo 18lětnym zawěsćenju wuhla“ rozjimali. Tež prašenje wodoweho managementa w pohórnistwowej Łužicy, nětko zakótwjene w rezoluciji parlamenta, njeje dorozrisane.
Z praksu sej wulki són spjelniła
W Radworju maja wot wčerawšeho dźěćacu lěkarsku praksu. Wjesnjenjo maja tuž nětko nimo powšitkowneje dalšu lěkarku we wsy. 39lětna Jadwiga Wałdźina praksu nawjeduje. Před lětomaj je so wona ze swójbu do Łužicy nawróćiła. Do toho bě jako dźěćaca lěkarka a chirurgowka mjez druhim na uniklinikumje w Münsteru, pozdźišo w Drježdźanach na uniklinikumje a w praksy zasadźena. Clemens Šmit je so z njej rozmołwjał.
Gratuluju k wčerawšemu wotewrjenju swójskeje praksy. Sće do toho rjekła, zo chceće w swojej nowej dźěćacej praksy něštožkuli hinak činić, hač je poprawom z wašnjom. Što z tym měniće?
Prapremjera – solo za dudy
Pod hesłom „Kóždom ludej swoje dudy“ wěnuje so dudak a spěwar Serbskeho ludoweho ansambla Handrij Henčl njedźelu w Budyskim Serbskim muzeju z koncertom wosebitemu ludowemu instrumentej. Cordula Ratajczakowa je so z hudźbnikom rozmołwjała.
Kak sće ideju koncerta zrodźił?
H. Henčl: Loni je so mje organizatorka Wojerowskich hudźbnych swjedźenskich dnjow prašała, hač nochcu raz na dudach koncert wotměć. Tak smy tam hromadźe z hudźbnikami našeho Prěnjeho łužiskeho barokneho orchestra koncertowali. Wothłós bě přewšo dobry a zarjadowanje wupředate. Ludźo su fifolejo domoj šli. Nětko mamy koronu, a cyły swět žedźi so za programami w małym formaće, za čož su dudy kaž stworjene. Sym tuž tehdyši program swojim móžnosćam jako solist přiměrił a to SLA namjetował. Argumentowach, zo su ludźo nětko lačni, nazymu budźe paleta poskitkow snano hižo přewulka. Tak bě w běhu třoch tydźenjow ideja wuzrawjena. Budźe to prapremjera – tajki solowy koncert za dudy hišće w ansamblu njemějachmy.
Što Was na dudach wabi?
