Wutrobne přeprošenje do Wrócławja
Prezident kulturneje stolicy Europy 2016 dr. Rafał Dutkiewicz sej přeje, zo bychu ludźo spokojni a wotewrjeniši byli
Klětu budźe pólske město Wrócław kulturna stolica Europy. Na to je so susodne pólske město dołho přihotowało. Wjele noweho je tam nastało a njesměrnje bohaty budźe kulturny poskitk, kotryž móža tež Serbja a Němcy z Łužicy wužiwać. Alfons Wićaz je so z prezidentom města Wrócławja dr. Rafałom Dutkiewiczom rozmołwjał.
Knježe prezidento, wy sće hižo před lětami w pólskim wulkopósłanstwje w Berlinje wo tym rěčał, zo so Wrócław za kulturnu stolicu Europy požada. Što je Was tehdy k tomu pohnuło?
R. Dutkiewicz: Sprěnja wěrju do kultury. Chcemy-li so wuwiwać a zwoprawdźeć, dyrbimy tole přez a w kulturje činić. Přidatnje wobsteji znata korelacija mjez kulturu a inowaciju. A tule chcemy moderne, inowatiwne město tworić. Tohodla tónle strategiski rozsud za kulturu.
Wašej próstwje za lěto 2016 bu přihłosowane. Što je tole w prěnim wokomiku za Was a wobydlerjow města woznamjenjało?
Wobkuzłace, zabawne a słódne
Adwentne wiki wuprudźeja w dohodownym času wosebity flair, přeprošeja na dundanje a su woblubowane zetkanišćo
Wone słušeja do adwenta kaž husaca pječeń k hodownym swjatym dnjam. Hdyž ći wóń praženych mandlow do nosa stupa, da wěš, zo je čas dohodownych wikow.
Štož su w róžowniku mejemjetanja, w lěću wjesne swjedźenje a nazymu domchowanki, su w dohodownym času adwentne wiki. Na mnohich městnach su wone kruty wobstatk wjesneho a měšćanskeho žiwjenja.
Z bosniskim awtom?
Zaćišće wo lětnjej jězbje po Balkanje dwaceći lět po wójnje (4. dźěl)
Wosebitosć Sarajewa je, kaž hižo prajene, bliskosć přirody. Po dźesać mjeńšinach na někajkim chětro postupowacym pućiku ze stareho města sy kromu lěsa a horin docpěł. Na skłoninje hory Trebević sekluje so stara bobowa čara Olympiskich zymskich hrow 1984 přez zdźěla hišće zaminowany lěs. Dźensa słuži wona hłownje Sarajewskim sprayeram jako hoberske płatno. Loni sporjedźachu sankowarjo samo wulke dźěry na čarje, nastate za čas wójny, jako betonowu čaru jako wobtwjerdźene zakitowanske stejnišćo wužiwachu. Zymske hry štyri lěta po smjerći maršala Tita, po kotrymž je w Sarajewje jako jeničkej stolicy regiona hač do dźensnišeho pomjenowana dróha, wotmě so posledni wulki swjedźeń jednotneho juhosłowjanskeho stata.
Na hodowny štomik njezabyć – naprašowanje za nordmannowymi ...
Po tym zo je sej do prěnjeho adwenta zawěsće kóždy swoje bydlenje rjenje wupyšił, budźe so njedźelu hižo třeća swěčka na adwentnym wěncu palić.
Tale třeća swěčka nam praji, zo čas čakanja na hody poněčim nachila. Je tuž najwjetši čas so za hodownym štomikom rozhladować. Tón dźě słuša poprawom do kóždeje swójby.
Tójšto chwalby sydało
Spěw „Bohemian Rhapsody“ skupiny Queen wot minjeneje soboty na kóždy pad wjac Serbow znaje. Jako jón studentski chór z dirigentom Symanom Hejdušku z Hórkow na 141. schadźowance na swojorazne wašnje přednjese, skuzła to publikumej wot jedneje na tamnu sekundu wobdźiwacy posměwk do mjezwoča. Předewšěm tónle spěw dopokaza, zo je studentski chór kmany, wysokokwalitatiwne twórby předstajeć.
Město z rowa stanyło
Zaćišće wo lětnjej jězbje po Balkanje dwaceći lět po wójnje (3. dźěl)
Město Goražde je so po kóncu krawneje wójny poměrnje derje wuwiwało; njedawno móžachmy we wulkej němskej nowinje samo wo „hospodarskim dźiwje nad Drinu“ čitać. Wjacore wjetše zawody nastachu abo buchu wobnowjene abo samo nowozałožene. A hižo někotre lěta staja tule Socialdemokratiska strona – jedna z mało stronow, kotrež so njewotwisnje wot etniskich hranicow za zhromadnu Bosnisku zasadźeja – měšćanostu, runje tak kaž w bliskej, hižo do Republiki Srpskeje słušacej Foči. Susodnej měsće zaso derje hromadźe dźěłatej, štož je runje za Goražde tež trjeba, wšako by z federaciju a Sarajewom hewak jeno přez njeasfaltowany horinski pućik zwjazane było.
SARAJEWO
Eksperiment po wšěm zdaću poradźeny, dokelž so přiroda na dobro ...
W Róžeńće a wokoło wsy móhło so stać, zo wuhladaš pjeriznu, kotraž će na bajku dopomina. Wjetše ptački abo małe kokoše w našich kónčinach hižo wjele lět wuhladali njejsmy. Nětko tu někotre kurotwy zaso su.
Njemało so Jan Suchi dźiwaše. Jako Róžeńčanski awtowy zamkarski mišter na swojej zahrodźe njewšědnu pjeriznu wuhlada, dyrbješe na bajku wo kocoru ze škórničkami myslić. Wězo, to běchu kurotwy. Poměrnje přitulne wone pola Suchec cyły dźeń pod štomom sedźachu, sej na zahrodźe trawički pikachu a so wě tež symješka na runje zasytym trawniku njezacpěchu. To bě mjenje zwjeselace. Ale zwotkel da so kurotwy bjeru, hdyž tola pola nas hižo lětdźesatki žane wjace njejsu, so Jan Suchi prašeše. Móžeše pak sej na prašenje hnydom sam wotmołwić, dokelž wědźeše, zo so Róžeńčanskaj hajnikaj z tejle pjeriznu zaběrataj.
Wot Póckowow na Wulki Pichow
Po kraju po puću
Kartowa skica našeho pěšipućowanja po horach. Tura započina so na wyšinje mjez Trjechowom a Nowej Wsu (Naundorf), wjedźe po hrjebjenjowym puću nimo sydlišća Gickelshäuser a kónči so na Pichowje.To je šwarny puć, zwjetša po horach. Ale móžemy turu tež skrótšić. Dwě warianće na wuběr chcu tu wopisać.
Wuchadźišćo maja być we woběmaj padomaj Póckowy (Putzkau), wjes z mało znatej historiskej wosebitosću. Jědźemy z Budyšina najprjedy po B 6 w zapadnym směrje z města won, a hižo w Sćijecach-Ratarjecach wotbočimy nalěwo. Dróha wjedźe do Wjazońcy (Neukirch). Bórze so před nami pozběhuje Pichow. W Nowych Demjanach (Neudiehmen) prěkujemy wyšinu pod Pichowom a hnydom po tym dosćehnjemy Wjazońcu, a dalokodróhu B 98. Wotbočimy naprawo na nju, pasěrujemy dołhu bywšu kolonistisku wjes a dojědźemy do Póckowow, hdźež zastanjemy při cyrkwi.
Chce hordosć na swójske korjenje a kulturu zbudźić
Juliana Kaulfürstowa so w Slepjanskej kónčinje wulce angažuje
W rumnosći skupiny předšulskich dźěći na prěnim poschodźe Rownjanskeje pěstowarnje „Milenka“ knježi čiłe žiwjenje. „Dźěći, zestajejće prošu stólcy. Knjeni Kaulfürstowa hižo jědźe!“, prosy naměstnica wjednicy pěstowarnje Adelheid Nousch pjerachow w serbskej rěči. Holcy a hólcy su z Rownoho, Mułkec, Slepoho, Miłoraza a Běłeje Wody, zo bychu tule tež serbsce rěčeć nawuknyli. Najstarša skupina zwučuje runje kulturny program, kotryž chcedźa na Njepilic statoku předstajić. Koordinatorka serbskich projektow w Slepjanskej wosadźe Juliana Kaulfürstowa je, kaž hižo loni, tež tónkróć dźěćacy wustup za tradicionalny swjedźeń zestajała. Wona jězdźi tydźensce do pěstowarnje, zo by hromadźe z kubłarku a dźěćimi program nazwučowała. Pod hesłom „Z čołmikom po Struze“ chcedźa wone wowki a dźědow kaž tež staršich z hrónčkami, spěwami a rejkami zawjeselić. Dźěći su cyle při wěcy, hdys a hdys je koordinatorka při reji abo recitaciji koriguje.
Serbska protyka 2016 – doma na křesle sedźo pućować
Čas knihow a časopisow je so z nazymu zahajił, a to nic jenož nowonakładow Ludoweho nakładnistwa Domowina dla. Redaktor Pětr Šołta je nam z Protyku 2016 po zwučenym wašnju pisanu paletu temow a awtorow do ručneho formata zezběrał.
Titulna strona wabi z motiwom Florenca nad Łobjom – a to cyle hinak, hač so město Drježdźany nažel w minjenym času demonstracijow Pegidy dla w medijach prezentuje. Byrnjež Protyka hižo lochko zastarski próšk měła, njech sej ju kóžda generacija raz na křesle sedźo abo na konopeju ležo do ruki wozmje. Po temach mnohostronsku móhła sej Protyku we wurězkach jako digitalnu wersiju předstajić. Hdyž hižo redaktor sam w předsłowje Protyku z jězbu přirunuje, da chcemy wězo wědźeć, što je pućowanski běrow přihotował. Kalendarij je tónkróć wosebje na młody publikum wusměrjeny. Dwanaće pokiwow, dokal měł sej w stolicy Sakskeje raz wulećeć, su woprawdźity dobytk. Samo jako znajer města namakaš tam překwapjenki.
