Kotre prašenja steja w srjedźišću, dźe-li wo to, zmóžnić šulerce pod njewšědnymi wuměnjenjemi na jednej wyšej šuli wuknyć? Je to woprawdźe prašenje wutroby abo rozuma? Před nim steji Bulankec swójba z Prawoćic. Dźěsći Isabelle a Tobiasa Bulanka, Měrka a Florian, dyrbitej so wobě před słónčnymi pruhami na kedźbu brać, dokelž matej genetiski defekt xeroderma pigmentosum. Jeju koža reaguje wo 2 000 króć sylnišo na UV-pruhi hač ta nimale kóždeho druheho čłowjeka. Tuž dyrbitaj so wšědnje a wšudźe wosebje škitać, tak tež w pěstowarni a šuli. Hdyž to nječinitaj, hrozy jimaj schorjenje na raka. „Měrka běše runje lětko stara, jako bě jednoho dnja po hrajkanju ze słónca chětro spalena. Lěkarku, kotruž wo pomoc prošachmoj, přepokaza ju hnydom specialistej, a tón je tule rědku chorosć pola njeje zwěsćił.“ Takle rysuje Tobias Bulank situaciju, kotraž nětko wšědny žiwjenski rytmus swójby postaja.
Kamjenc (SN). Medicinski zastaranski centrum (MVZ) Kamjenskeje chorownje maltezow swj. Jana wudospołnja nětko chirurgiski wotrjad. Šeflěkar wčera poswjećeneje praksy w přizemju je dr. Johannes Kormann, powšitkowny chirurg, fachowc za brjušnicu a proktologiju. Jemu poboku staj wyšej lěkarjej dr. Toralph Zirnstein a MD (medical doctor) Noor Bawadekji. Zirnstein je fachowy lěkar chirurgije a ortopedije, Bawadekji jako fachowy lěkar za plastisku a rekonstruktiwnu chirurgiju dotalny spektrum chorownje rozšěrja. Dwě chorobnej sotře z mjenowanymi hromadźe dźěłatej. Typiske schorjenja resp. zranjenja, kotrež w MVZ lěkuja, su mjez druhim bolosće ramjenja a kolena, złamane kosće a mjeńše rany. Tež starše, ewentualnje njeoptimalnje zažite zranjenja resp. błuzny tam přepytuja a hoja.
Jako so spočatk lěta z wjacorymi serbskimi přećelemi zetkach, njemóžach wědźeć, zo běše to na dołhi čas poslednja móžnosć, jim mjezwoči pohladnyć a z nimi wosobinsce bjesadować. Někotři mi powědachu, zo wjesela so na pućowanje wulki pjatk na Křižnu horu njedaloko Varnsdorfa abo tež na čitanje we wobłuku Praskich knižnych wikow. Nó haj – dońt koronawirusa je hinak rozsudźił. Nětko sym – tak kaž mnozy doma, a staram so wo to, zo njebych schorjeł. Žiwjenje pak dale běži, štož njerěka, zo mam so jeničce najěsć a wuspać.
Žiwjenje za čas wirusoweje pandemije rěka tež pola nas w Čěskej a tu we Varnsdorfje, zo trjebamy škit před hubu a nosom a mamy so ludźi zdalować. Dokładna ličba Varnsdorfčanow, kotřiž su so z koronawirusom natyknyli, njeje znata. Zawrjene běchu a su dale tež nimale wšitke předawarnje, zjawne institucije a zarjadnišća.
Sars-Cov-2, Covid-19 abo jednorje korona – wšojedne, kotre zapřijeće za wirus wužiwamy. Zo swójbne mjeno koronawirow kaž słowo „króna“ klinči, móhło ryzy připad być. To pak njetrjechi.
Łaćonske słowo corōna woznamjenja prawdźepodobnje króna abo wěnc. Je wotwodźene wot grjekskeho słowa korṓnē (κορώνη), štož telko woznamjenja kaž „skřiwjene“. Tež stara wysoka němčina ma słowo korōna za woznamjenjenje króny jako symbol dostojnosće knježićela. Wužiwa je specielnje za ćernjowu krónu Chrystusa a jako znamjo dobyća. To wšitko spožča rozbudźakej ze samsnym mjenom njewoprawnjeny majestetiski image. Hdyž sej wirus pod mikroskopom dokładnišo wobhladaš, wšak wón woprawdźe wupada kaž króna – abo znajmjeńša kaž wěnc połny ćernjow.
Lěkarjo a terapeuća wojuja přećiwo schorjenjam a bracham ludźi, tuchwilu bědźa so wosebje z koronapandemiju. Milenka Rječcyna je so z psychologiskim psychoterapeutom Karlom-Heinzom Untchom rozmołwjała.
Začuwaće změny w zadźerženju ludźi, kotřiž nětko k Wam na terapiju chodźa?
K.-H. Untch: Mnohe terapije maja wažny zaměr, zo so wobdźělenje pacientow na zjawnym žiwjenju polěpši, zo ludźo zaso nakupować chodźa abo na narodniny du. Pola nich zwěsćam změny. Wšako po tuchwilnym přikazu, socialne styki wobmjezować, potrjecheni doma wostanu, kaž su to hižo do terapije činili. Wukaz postupowanje při hojenju direktnje wobwliwuje. Wšako su potrjecheni nuzowani to činić, čehoždla na terapiju chodźa. Jim domabyće njetyje.
Maće mjez pacientami tež tajkich, kotřiž maja koronu za zapřisahanstwo (Verschwörung)?