To a tamne (15.12.23)

pjatk, 15. decembera 2023 spisane wot:

Wjace hač 50 000 zhubjenych wěcow su Berlinske wobchadne zawody lětsa w swojim běrowje namakankow znosyli. To je wo něšto wjace hač loni, jako bě pandemije dla mjenje ludźi w busach a železnicach po puću, zamołwići zdźěleja. Wěcy namakali běchu na dwórnišćach, zastanišćach kaž tež w busach a železnicach. Paleta kurioznych wěcow saha wot protezow nohow, přez twarske mašiny hač k rolatoram a dalšim pomocnym srědkam.

Tež lěto po puknjenju hoberskeho akwarija w jednym z Berlinskich hotelow njejsu přičiny njezboža přeco hišće wujasnjene. Tež sćěhi zapławjenjow na dróhach wosrjedź nutřkowneho města němskeje stolicy su dale widźomne. Hotel je přeco hišće zawrjeny. 16. decembra 2022 bě 16 metrow wysoki hoberski akwarij do tysacow kruchow rozpadnył a něhdźe milion litrow wody so wulało.

Dalše miliardy za brónje

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma je wjacore miliardy eurow drohe brónjenske projekty schwalił. Mjez nimi je nakup tak mjenowanych lochkich helikopterow. Na blidźe mějachu tež zrěčenje wo produkciji a dodawanju 350 000 granatow za artileriju. Najwjetši paket je zhotowjenje 500 raketow za lětadła wotwobaracy system Patriot w cyłkownej hódnoće třoch miliardow eurow.

Republikanojo přećiwo Bidenej

Washington (dpa/SN). Republikanojo w Domje reprezentantow USA swoje prócowanja k móžnemu wotsadźenju prezidenta Joewa Bidena pospěšuja. Komora je wčera z wjetšinu republikanow wobzamknyła, přepytowanja dale wjesć a je „formalizować“. To je techniska kročel, z kotrejž lubja sej republikanojo prawnisku podpěru při swojich přepytowanjach. Formelny proces wotsadźenja prezidenta pak hišće wotewrjeny njeje.

Chutne rozmołwy w Israelu

Z nowymi gumijowymi zawěrami hotuja so w šwicarskim Bernje po zliwkach minjenych dnjow na hrožace zapławjenja. Tež podłu Dunaja a Ryna w Němskej su zamołwići znjeměrnjeni. Na wohroženych městnach su tohorunja prěnje zawěry natwarili. Na Rynje pola Karlsruhe su łódźam mjeztym jězdźić zakazali. Foto: pa/KEYSTONE/Anthony Anex

Ukrainjenjo lědma na dźěle

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:

Wiesbaden (dpa/SN). Něhdźe milion ludźi je sej po nadpadźe Ruskeje na Ukrainu do Němskeje wućeknył. Najebać wysoki kubłanski niwow pak je dotal runje kóžda pjata připućowana wosoba w dźěłokmanej starobje dźěło namakała. Štyrceći procentow ćěkancow su pak samo­stejacy kubłacy abo jich dźěći. To zdźěla Zwjazkowy statistiski zarjad we Wiesbadenje. 69 procentow wšitkich dorosćenych ćěkancow su žony.

„Kedźbuhódny mjez z Ukrainy zapućowanymi wosobami je wulki podźěl akademiskeho kubłanja“, statistikarjo rozprawjeja. Mjez ludźimi w starobje mjez 25 a 59 lětami ma 45 procentow akademiske wotzamknjenje, w Němskej je jich jenož 27 procentow. „Najebać wysoki niwow kwalifikacije je podźěl dźěłacych wot lěta 2022 z Ukrainy zapućowanych jasnje niši hač w cyłoněmskim přerězku“, statistikarjo zdźěleja. Mjez dźěło­kmanymi Ukrainjanami w Němskej je jenož 19 procentow powołansce aktiwnych. Porno tomu je podźěl dźěłacych ludźi w Němskej w tutej starobnej skupinje ze 85 procentami wjace hač štyri króć tak wulki, Wiesbadenski zarjad zdźěla.

EU chce drohej milinje wotpomhać

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:

Straßbourg (dpa/SN). Europska unija chce wobydlerjow přichodnje lěpje před nadměrnymi płaćiznami miliny škitać. Posrědnicy čłonskich krajow EU a Europskeho parlamenta su so dźensa rano w Straßbourgu na reformu europskich milinowych wikow dojednali. Nimo dołhodobnje stabilnišich płaćiznow chcedźa přichodnje tež wutwar wobnowjomnych energijow pospěšić.

Raznje přiběracych płaćiznow miliny minjeneho časa dla běchu sej přiběrajcy reformu europskich milinowych wikow žadali. Přičina wysokich płaćiznow běchu mjez druhim spochi dróši zemski płun jako sćěh ruskeho nadpada na Ukrainu. Čujomny bě pak tež wupad něhdźe połojcy wšěch francoskich atomowych milinarnjow, dokelž běchu skóncowane abo dyrbjachu so přehladać.

Nowe rjadowanje dawa ludźom prawo na zrěčenje z krutymi, ale tež fleksibel­nymi płaćiznami miliny. Tak chcedźa wosebje potrěbnych lěpje před wysokimi płaćiznami škitać. Ludźom milinu wotwjertnyć, ma přichodnje zakazane być.

„Snadne přidatne poćežowanja“

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:

Po wozjewjenju wuslědka etatowych jednanjow je kritika wulka

Berlin (dpa/SN). Po tydźenje trajacych jednanjach je so koalicija wčera na rozrisanje etatowych problemow dojednała. Wosebje socialnu znjesliwosć kompromisa kancler Olaf Scholz (SPD), hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) a finančny minister Christian Linder (FDP) na nowinarskej konferency srjedu wuzběhowachu. Hladajo na powyšenje popłatkow na CO2 rěčeše Scholz wo „jara snadnych přidatnych poćežowanjach“. Dawkowe wolóženja pak maja dale kruty wobstatk klětušeho etata być.

Tute potrjechja wosebje dawki na mzdu a dochody we wysokosći 15 miliardow eurow. Lindner wuzběhowaše, zo „přińdu za srjedźiznu towaršnosće wot 1. januara jasne wolóženja.“ Předsyda frakcije FDP w zwjazkowym sejmje mjenuje klětuši etat „etat wolóženjow“.

Orban dale kruty

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:
Brüssel (dpa/SN). Madźarski ministerski prezident Viktor Orban je do zahajenja wjerškoweho zetkanja EU w Brüsselu potwjerdźił, zo jednanja wo přistup Ukrainy do EU wotpokazuje. Wuměnjenja za to njejsu spjelnjene, wón dźensa rjekny. Orban pokazuje na wobzamknjenje wjerška EU 2022, po kotrymž chcedźa wo přistupje Ukrainy hakle rozsudźić, „su-li wšitke wuměnjenja spjelnjene“.

Hoberski wosušk rozkrali a předali

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:
Hoberski wosušk je kóžde lěto znowa atrakcija Drježdźanskich adwentnych wikow. Lětuši wosušk słušeše z 276 centimetrami a 1 860 kilogramami znowa do najwjetšich w stawiznach wikow, kotrež sahaja wróćo hač do lěta 1730. Minjeny kónc tydźenja su wosušk w swjedźenskim přećahu wopytowarjam předstajili. Na wšěch 60 000 ludźi swjećeše ze zastupnikami pjekarskeho rjemjesła poradźenu prezentaciju. ­Něhdźe 3 000 skibkow za dźesać eurow su na to předawali. Wunošk přewostaja dźěćacemu pomocnemu skutkej. Torsten Richter a Carsten Liebscher (wotprawa) měještaj při rozkraću a zapakowanju wosuška ruce połnej dźěła. Foto: Jürgen Männel

Piwarz: Migracija šule poćežuje

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Sakski kultusowy minister Christian Piwarz (CDU) ma šule w swobodnym staće wulkeje ličby dźěći a młodostnych z wukrajnymi korjenjemi dla za přećežene. Integraciske dźěło w rjadownjach je jenož móžne, njeje-li podźěl wukrajnych dźěći wjetši hač 30 procentow, rjekny Piwarz nowinarjam. Wón ma špatny wuslědk najnowšeho přepytowanja Pisa za wuraz tutoho problema na šulach Sakskeje. Sakska bě hižo připowědźiła, zo nochce dźěl njepřewodźenych młodostnych ćěkancow wjace w normalnych rjadowanjach zaměstnić, zo njeby šulski system dale poćežowała. Koncept chcedźa wot šulskeho lěta 2024/25 přesadźić.

Dźěłarnistwo za kubłanje a wotćehnjenje GEW so wuprajenjam ministra spřećiwja. Předsyda Burkhard Naumann ma je za pospyt, swójske problemy zatajić. „Minister ma prawje, zo je kubłanski system přežadany. Problem pak njeje přez migraciju nastał ale je wuslědk lěta trajaceje wopačneje kubłanskeje politiki. „Wuspěch kubłanja je dale wotwisny wot socialneho pochada. Trawmatizowani migranća maja sej tuž wosebje ćežko.“

To a tamne (14.12.23)

štwórtk, 14. decembera 2023 spisane wot:

Nuznik město kozaceje hródźe: Zwěrjenc w rudnohórskim Aue je mału kozu nachwilnje w nuzniku zbrašenych zaměstnił, zo by runje narodźene a jenož 800 gramow ćežke zwěrjo nócny zmjerzk přežiwiło. Hladarjo běchu zymu mrějace a chětro słabe młodźo w hródźi namakali. Dokelž běchu wšitke tepjene kwartěry wobsadźene, zaměstnichu mału kozu najprjedy raz w ćopłym nuzniku. Tam so młodźato spěšnje zaso zhraba.

Hodowne štomy z oranžowej barbu popryskali su aktiwisća klimu škitaceje skupiny Poslednja generacija we wjacorych městach Němskeje. W Berlinje měrjachu so wčera na hoberski štom na Lipšćanskim naměsće a na štom před Zwjazkowej radu. Štom před Lipšćanskej Mädlerowej pasažu bě tohorunja potrjecheny. Aktiwisća warnuja před klimowej katastrofu, kotraž hodowneje přestawki njeznaje.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND