Pakt wotbyty
Ukrainje dalšu podpěru přilubili
Tokio (dpa/SN). Čłonske kraje skupiny sydom najsylnišich hospodarskich demokratijow swěta chcedźa Ukrainu najebać Gazasku wójnu w boju přećiwo Ruskej tež w přichodźe dale podpěrować. Wonkowni ministrojo G7 su so na swojim wuradźowanju w Tokiju na to dojednali, „tež w tuchwilnym mjezynarodnym połoženju zjednoćeni wostać“. K tomu słuša, wukazać „krute sankcije přećiwo Ruskej a Ukrainu skutkownje podpěrować“, japanske wonkowne ministerstwo po zakónčenju wuradźowanjow zdźěli.
Ukraina smě so spěšneho zahajenja jednanjow wo přistupje kraja k Europskej uniji nadźijeć. Prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen chcyše po informacijach powěsćernje dpa dźensa w Brüsselu pozitiwny posudk dotalnych reformowych předewzaćow kraja předstajić. W tym zwisku chcyše knježerstwam čłonskich krajow EU doporučić, jednanja wo přiwzaću Ukrainy zahajić. Komisija EU z toho wuchadźa, zo Ukraina hišće trěbne reformowe kročele spěšnje zmištruje a zo su zadźěwki tak přewinjene.
DJV žada sej swobodu dźěła
Magdeburg/Tel Aviv (dpa/SN). Po njeluboznym podawku mjez israelskimi wojakami a mustwom sćelaka ARD w Kraju zapadnje Jordana je zwjazk žurnalistow Němskeje postupowanje wěstotnych mocow zasudźił. „To bě jasne ranjenje nowinarskeje swobody, kotrež njesmě so wospjetować, njewotwisnje wot wuwića wójny na Bliskim wuchodźe“, rjekny nowy zwjazkowy předsyda DJV Mika Beuster na zjězdźe zwjazka w Magdeburgu.
Israelscy wojacy běchu mustwo ARD w Kraju zapadnje Jordana nachwilnje zadźerželi a wohrozyli. Po informacijach sćelaka su so wojacy napřećo žurnalistam přewšo agresiwnje zadźerželi. Wospjet dźeržachu swoje brónje do awta žurnalistow. Hakle po dobrej hodźinje so połoženje změrowaše, po tym zo běchu dalši wojacy a policisća přijěli. Israelske wójsko so pozdźišo na naprašowanje sćelaka „za nastate njepřijomnosće“ zamołwi. Zwjazkowe knježerstwo je sej mjeztym dodźerženje nowinarskeje swobody žadało. Po nadpadźe Hamas na Israel před dobrym měsacom je tam při wojowanjach mjeztym wjace hač dźesać žurnalistow žiwjenje přisadźiło.
Dalše generacije bjez kurjenja
London (dpa/SN). Z krutymi zakonjemi přećiwo tobakej chce britiske knježerstwo docpěć, zo přichodne generacije hižo njekurja. Plany maja zaručić, zo njesmědźa dźěći a młodostni, kotřiž su lětsa 14 lět, nihdy w swojim žiwjenje legalnje cigarety kupić. Po tym ma starobna mjeza za kupowanje tobaka wot tuchwilu 18 lět kóždolětnje wo lěto rozrosć. W swojej tradicionalnej narěči k zahajenju sezony wuradźowanjow parlamenta kral Charles III. w mjenje premierministra Rishija Sunaka připowědźi, zo chcyło knježerstwo „zakonje wukazać, kotrež stworja generaciju bjez kurjenja“. Z přikładom su podobne rjadowanja w Nowoseelandskej. Po informacijach knježerstwa dyrbi britiske kralestwo kóžde lěto nimale 20 miliardow eurow za sćěhi kurjenja wudawać. To je wo wjele wjace hač dawkowe dochody z předawanja tobaka.
Připowědźenje bě jenož jedne z wjacorych w narěči krala. Monarch nima žadyn wliw na wobsah narěčow, kotrež jemu knježerstwo předpołoži. Tak dyrbješe Charles wotkryće nowych składźišćow zemskeho wolija a płuna připowědźić, byrnjež sam škitar přirody był.
To a tamne (08.11.23)
Bjez telefona a interneta bě wčera wjace hač dźesać milionow ludźi w Awstralskej – nimale 14 hodźinow. Přičina bě hawarija syće druheho najwjetšeho telekomunikaciskeho poskićowarja Optus. Bě to najwjetši wupad syće w stawiznach kraja. Zamołwići su defekt drje poměrnje spěšnje wuslědźili, wuporjedźenje pak traješe hodźiny. Dokładnu přičinu hawarije hišće njeznaja. Nadpad hackerow tuchwilu wuzamkuja.
Lubosć w časach wójny: Prěni króć po 265 lětach su stawiznarjo wjace hač sto listow z časa sydomlětneje wójny wotewrěli. Pisma běchu mandźelske, slubjene, starši a swójbni 1757/58 namórnikam pisali, kotřiž słušachu do wobsadki francoskeje wójnskeje łódźe „Galatée“. Listy pak njejsu namórnikow nihdy docpěli. Pozdźišo přepodachu listy narodnemu archiwej, hdźež su je nětko namakali.
Morawiecki nadawk dóstał
Waršawa (dpa/SN). Dobre tři tydźenje po wólbnym dobyću opoziciskeho zwjazka třoch stron na wólbach parlamenta w Pólskej je prezident Andrzej Duda z dwělomnym rozsudom změnu mocy dale do dołhosće ćahnył. Duda je dotalnemu ministerskemu prezidentej Mateuszej Morawieckemu narodno-konserwatiwneje PiS nadawk dał, nowe knježerstwo wutworić. PiS je drje najsylniša móc, je pak absolutnu wjetšinu přisadźiła a nima žanoho koaliciskeho partnera.
Gil Ofarim před sudnistwom
Lipsk (dpa/SN). Židowski hudźbnik Gil Ofarim bě před lětomaj sobudźěłaćerjej jednoho z Lipšćanskich hotelow ćežki antisemitizm wumjetował. Wot dźensnišeho steji 41lětny Ofarim sam před sudnistwom, mjez druhim wopačnych tukanjow a wočornjenja dla. Ofarim twjerdźeše, zo bě jeho sobudźěłaćer namołwjał, Dawidowu hwězdu wotewzać. Tón so wobaraše a je sam Ofarima wobskoržił.
Smjertny srědk zapowědźeny
Pólska tenisowa hrajerka Iga Świątek je lětušu sezonu jako ...
Israel chce Gazu kontrolować
Washington (dpa/SN). Israel chce po słowach ministerskeho prezidenta Benjamina Netanjahuwa na njewěsty čas zamołwitosć za wěstotu w Gazaskim pasmje přewzać. „Smy widźeli, što so stanje, hdyž kontrolu nimamy“, rjekny Netanjahu ameriskemu sćelakej ABC na prašenje, štó měł po wójnje mjez Israelom a Hamas w Gazaskim pasmje knježić. „Hdyž kontrolu nimamy, potom wudyri znowa teror Hamas, kotryž sej předstajić njemóžemy.“ Wonkowni ministrojo skupiny G7 chcedźa na zetkanju w japanskej stolicy Tokiju wo přichodźe Gazaskeho pasma rěčeć. Wonkowna ministerka Annalena Baerbock w tym zwisku rozłoži, zo chcedźa tež wo rozrisanju dweju statow wuradźować. Netanjahu nowinarjam rjekny, zo chce israelska armeja w Gazaskim pasmje dale přećiwo teroristiskej Hamas wojować, doniž njeje wona zničena.
Pawšala dobra, ale přesnadna
Berlin (dpa/SN). Zwjazk městow Němskeje hódnoći dojednanje mjez Zwjazkom a zwjazkowymi krajemi wo migraciji pozitiwnje, ale tež kritisce. Za dobre maja planowanu pawšalu na kóždeho požadarja azyla, rjekny wiceprezident Burkhard Jung rozhłosownikam. Přiwšěm je 7 500 eurow „jasnje přemało“. Zwjazkowe kraje běchu sej spočatnje 10 500 eurow žadali, Zwjazk chcyše jenož 5 000 eurow dać. Dojednali běchu so ministerscy prezidenća ze zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) tež na to, zo dóstanu požadarjo azyla dźěl pjenjez na chipowu kartu. Jung, zdobom Lipšćanski wyši měšćanosta, nadźija so tule njeběrokratiskeho rozrisanja. Dalše naprawy wobmjezowanja njeregularneje migracije njemóže wón dotal hišće posudźować.
Zwjazk městow a gmejnow Němskeje ma dojednanja Zwjazka a krajow za „krok do praweho směra“. Frakciski šef Lěwicy Dietmar Bartsch mjenowaše dojednanje „čorny dźeń“ komunam, wjesnjanostam a krajnym radam. Bartsch žada sej dawk bohatych za financowanje migracije.
Protest w britiskim muzeju
London (dpa/SN). Protestujo přećiwo planam britiskeho knježerstwa k wotkryću nowych składźišćow zemskeho wolija w Sewjernym morju staj klimowej aktiwistaj w muzeju škitnu škleńcu znateje mólby rozbiłoj. Skupina Just Stop Oil je wčera widejo akcije wozjewiła. W nim je widźeć, kak muž a žona w Londonskej National Gallery z hamorom škit „Venus před špihelom“ wobškodźitaj. Policija je wobeju zajała. Hač staj wobraz Diega Velázqueza trjechiłoj, njebě spočatnje jasne. „Je na času za skutki, nic za słowa“, rjekny 22lětna aktiwistka skupiny Just Stop Oil po akciji. Skupina powołuje so na podobnu akciju britiskeje wojowarki za prawa žonow Mary Richardson, kotraž bě škleńcu 1914 z rězniskej sekeru rozbiła a při tym wospjet do mólby rěznyła. „Politika nas přesłapja. Wona je žony 1914 wopušćiła a nas tež nětko přeradźi“, rjekny dalši 20lětny aktiwist.
Britiske knježerstwo chcyše dźensa daloko sahace plany za wudobywanje wolija a płuna z nowych žórłow předstajić. Dosć razne přirodoškitne předpisy za Sewjerne morjo bě premierminister Rishi Sunak njedawno zběhnył.
